M. Μιχαηλίδης: Δεν βολευόταν στη στασιμότητα και την ρουτίνα

Έκανε το χατίρι του πατέρα του κι έγινε Φαρμακοποιός για να δουλέψει στο Φαρμακείο του. Δεν βολευόταν, όμως, στη στασιμότητα και την ρουτίνα. Ο εκλιπών Μιχαλάκης Μιχαηλίδης, παράλληλα με τη δουλειά του στο Φαρμακείο, άρχισε να κτίζει τα όνειρα του. Αφού πήρε τα γνωσιολογικά εφόδια που χρειαζόταν και αξιοποιώντας την εμπειρία που απέκτησε ίδρυσε τη δική του εταιρεία το 1968, την πασίγνωστη πλέον MPM GROUP, η οποία έχει καταστεί ένας κολοσσός με μεγάλο αριθμό εταιρειών στην Κύπρο και το εξωτερικό. Από τα φάρμακα επεκτάθηκε στα καλλυντικά, μετά στα τρόφιμα, μέχρι τα αυτοκίνητα και τα είδη ένδυσης. Έζησε να απολαύσει τους καρπούς των κόπων του και ευτύχησε να δει τα παιδιά και τα εγγόνια του να συνεχίζουν το έργο του.

Το InBusinessNews αναδημοσιεύει το αφιέρωμα προς τον αείμνηστο Μιχαλάκη Μιχαλίδη από την έκδοση «ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΕΣ που καθόρισαν το κυπριακό επιχειρείν».

Όταν ο καντινιέρης αύξησε την τιμή των σάντουιτς, επειδή ακρίβυναν, όπως έλεγε, το χαλούμι και το λουκάνικο, ο νεαρός, τότε, Μιχαλάκης Μιχαηλίδης σκέφτηκε να συνεργαστεί με άλλους συμμαθητές του, ώστε να αγοράζουν εκείνοι τα κουλούρια και τα υλικά και να πωλούν τα σάντουιτς πολύ πιο φθηνά στους συμμαθητές τους. Η… επιχείρηση πήγαινε πολύ καλά και κράτησε περίπου μια εβδομάδα, μέχρι που ο καντινιέρης του σχολείου έριξε τις τιμές. Το ζητούμενο επετεύχθη!

Αργότερα, όταν ήταν τελειόφοιτος του γυμνασίου, πούλησε τη συλλογή των γραμματοσήμων του έναντι ενός σημαντικού ποσού και έβγαζε, με τον τρόπο αυτό, για αρκετό καιρό το χαρτζιλίκι του.

Τα ενδεικτικά αυτά παραδείγματα από την παιδική του ζωή, που δεν ήταν τα μόνα, δηλώνουν το επιχειρηματικό δαιμόνιο που είχε μέσα του από μικρός ο Μιχαλάκης Μιχαηλίδης, τον οποίον ο πολύς κόσμος γνωρίζει από τότε που ήταν Υπουργός Εμπορίου και Βιομηχανίας επί διακυβέρνησης Σπύρου Κυπριανού και αργότερα του Γλαύκου Κληρίδη.

Με το «δαιμόνιο» αυτό μέσα του δεν μπορούσε να περιορίσει την επαγγελματική του καριέρα στο φαρμακείο του πατέρα του, αλλά ήθελε να επεκτείνει τις δραστηριότητές του, ασχολούμενος με το εμπόριο. Και όχι απλώς τα κατάφερε, αλλά ο κόσμος της αγοράς έχει να λέει τα καλύτερα για το ήθος και τη δράση του ιδρυτή και προέδρου της MPM GROUP.

Η ΑΡΧΗ ΣΤΟ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ
Τέλειωσε το γυμνάσιο στην ηλικία των 17 χρόνων και ικανοποιώντας την επιθυμία του πατέρα του, ο οποίος ήθελε να τον κάνει φαρμακοποιό, πήγε για δυο χρόνια σε μια σχολή στην Κύπρο, η οποία λειτουργούσε στο English School. Tον ένα χρόνο έκανε Χημεία και το δεύτερο Φαρμακευτική και έπειτα από εξετάσεις πήρε το δίπλωμα σε ηλικία 19 χρόνων, το 1948, αλλά δεν μπορούσε να εξασκήσει το επάγγελμα, επειδή δεν είχε κλείσει τα 21. Εργάστηκε αργότερα στο φαρμακείο και στο μυαλό του γυρόφερνε συνεχώς η σκέψη, τι άλλο θα μπορούσε να κάνει για να πετύχει.

Ο πατέρας του δεν ήθελε ανοίγματα. Θεωρούσε ότι η δουλειά πήγαινε μια χαρά, είχαν οικονομική άνεση και «δεν χρειάζονταν μεγαλύτερες φασαρίες». Εκτός από το φαρμακείο, ο πατέρας του είχε και ακίνητα, τα οποία νοίκιαζε και είχαν επιπλέον εισοδήματα, για τα οποία, όμως, πλήρωνε αρκετό φόρο στην αποικιοκρατική Κυβέρνηση. Η έγνοια του ήταν ότι με την περαιτέρω αύξηση των εισοδημάτων θα πλήρωνε ακόμα μεγαλύτερο φόρο.

Ο νεαρός, τότε, Μιχαλάκης νοίκιασε ένα δωμάτιο πάνω από το φαρμακείο, το οποίο χρησιμοποιούσε για τα μεγαλόπνοα σχέδια του. Είχε μάθει γραφομηχανή στο Ινστιτούτο Νεοκλέους και είχε εγγραφεί, σε σχολή Λογιστών στην Αγγλία, όπου τέλειωσε με αλληλογραφία. «Προσπάθειά μου», λέει, «ήταν να αυξήσω τις γνώσεις μου στον τομέα των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων». Πήγε, επίσης, στην Αγγλία, όπου έκανε ορισμένα μαθήματα Μάρκετινγκ, ειδικά στον τομέα των φαρμάκων και στα οδοντιατρικά. Με όλα αυτά τα εφόδια που είχε αποκτήσει, αλλά και με την εμπειρία από το φαρμακείο του πατέρα του, ξεκίνησε να κτίζει το όραμά του.
 
Η ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
Το 1968 έκανε το πρώτο του δάνειο, 4000 λιρών, από την Τράπεζα Κύπρου και δημιούργησε δική του εταιρεία, την ΜΡΜ, που σήμερα έχει καταστεί ένας κολοσσός.

Η τράπεζα τού έδωσε τα χρήματα όχι τόσο επειδή ήξερε ότι άξιζε όσο για την αποφασιστικότητά του. Του ζήτησαν να βάλει εγγυητή και επειδή δεν ήθελε να βάλει τον πατέρα του, τους είπε ότι θα κανονίσει μόνος του την εξόφληση του χρέους. Γνώριζαν, άλλωστε, ότι ήταν ζυμωμένος στο εμπόριο. Η δουλειά του ήταν να διορθώνει παραγγελίες και να τις παίρνει με το ποδήλατο στην Κυπριακή Εταιρεία Μεταφορών (ΚΕΜ), η οποία τις μετέφερε σε φαρμακοποιούς σε άλλες πόλεις.

Ιδρύοντας τη δική του εταιρεία άρχισε την αλληλογραφία του κάνοντας παραγγελίες σε παρεμφερή προς τα φάρμακα είδη. Αφού γνώριζε τους φαρμακοποιούς και τους γιατρούς «ήταν φυσικό», όπως λέει, «να χρησιμοποιήσω αυτό το πελατολόγιο προμηθεύοντάς τους με παρεμφερή προϊόντα». Με τον τρόπο αυτό ήταν χρήσιμος και για την εταιρεία του πατέρα του, την «Πέτρος Μιχαηλίδης Λτδ», η οποία στη συνέχεια έγινε «Πέτρος Μιχαηλίδης και υιός Λτδ». Άρχισε από τα σαμπουάν και τα καλλυντικά, τα οποία μπορούσαν εύκολα να μπουν στα φαρμακεία, αλλά και στα μπακάλικα.

Το προσωπικό της εταιρείας, όταν ξεκίνησε, αποτελείτο μόνο από τον Μιχαλάκη Μιχαηλίδη, ο οποίος ασχολείτο με τη δική του επιχείρηση όταν τέλειωνε τη δουλειά του στο φαρμακείο. Αργότερα προσέλαβε μία υπάλληλο. Μετά προσελήφθη και άλλο άτομο, για να καλυφθούν και τα μπακάλικα, και η επιχείρηση σιγά - σιγά μεγάλωνε. Όταν άρχισαν οι εισαγωγές έπρεπε, πλέον, να εργάζεται στο δικό του γραφείο. Αυτό δήλωνε την αυτονομία του, χωρίς να φύγει από την εταιρεία του πατέρα του, αλλά και χωρίς να παίρνει και από αυτή το μέρισμά του. Αφού επεκτάθηκε και στα μπακάλικα άρχισε να σκέφτεται με τι άλλο θα μπορούσε να τα προμηθεύει και ασχολήθηκε έτσι και με την προμήθεια τροφίμων.

Οι γερές βάσεις είχαν πλέον τεθεί και άρχισε σιγά - σιγά να χτίζεται αυτό που υπάρχει σήμερα, η MPM, με άλλες 14 θυγατρικές εταιρείες.

Όταν παντρεύτηκε έλεγε μεταξύ σοβαρού και αστείου στη γυναίκα του: «Θα κάνουμε πέντε παιδιά. Όταν μεγαλώσουν θα έχει μεγαλώσει και η εταιρεία μας και ο καθένας θα αναλάβει υπεύθυνος σε μια επαρχία. Ένας στη Λεμεσό, άλλος στην Αμμόχωστο και οι άλλοι σε Κερύνεια, Λάρνακα και Πάφο».

Έκαναν, όμως, δύο παιδιά, ένα γιο και μία κόρη, τον Πέτρο και τη Νινώ, οι οποίοι μεγαλώνοντας μπήκαν στην επιχείρηση, όπως και ο σύζυγος της Νινώς, Αντώνης Μιχαηλίδης, ο οποίος διετέλεσε Υπουργός Εμπορίου και Βιομηχανίας επί διακυβέρνησης Τάσσου Παπαδόπουλου. Ο Αντώνης είχε μεράκι με τα αυτοκίνητα κι έτσι αγόρασαν την αντιπροσωπεία της Peugeot το 1991. Η MPM επεκτάθηκε, επίσης, και στα τυριά, στα κατεψυγμένα κρέατα και τελευταίως στα είδη ρουχισμού με το άνοιγμα ενός καταστήματος, του FOX, στην οδό Λήδρας, και ενός στη Λεμεσό, τα οποία εργάζονται πολύ καλά. Κι επειδή πολλοί ζητούν και παιδικά είδη FOX, η σκέψη είναι σύντομα να ανοιχθούν και άλλα καταστήματα με παιδικά ρούχα και σε άλλες επαρχίες.

Σε διάφορους τομείς των δραστηριοτήτων της εταιρείας του οι διευθυντές είναι είτε τα παιδιά του είτε τα εγγόνια του, τα οποία έχουν κι αυτά πλέον μεγαλώσει. Μπορεί να μην έκανε πέντε παιδιά, όπως έλεγε, έκανε όμως, πέντε εγγόνια, τα οποία έχουν αναλάβει υπευθυνότητες στους διάφορους τομείς, όπως ρουχισμό, κομμωτήρια, καλλυντικά και άλλους.
   
Η ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΕΙΣΒΟΛΗ
Μετά την Τουρκική Εισβολή, όπως ήταν φυσικό, οι πωλήσεις στα διάφορα είδη, κυρίως στα καλλυντικά, στις ακριβές κρέμες και σε άλλα συναφή, τα οποία θεωρούνταν είδη πολυτελείας, είχαν μειωθεί. Εκείνα που δεν μειώθηκαν ήταν τα γάλατα για τα μωρά, οι βαφές των μαλλιών και τα σαμπουάν. Δεν έγιναν ωστόσο ούτε μειώσεις μισθών ούτε απολύσεις υπαλλήλων, όπως λέει ο κ. Μιχαηλίδης με περηφάνια. Η εταιρεία εργοδοτούσε την εποχή εκείνη 12 άτομα, τα οποία θεωρούσε κεφάλαιο για την επιχείρηση. Η αγοραστική δύναμη του κόσμου είχε τότε μειωθεί και έτσι η σκέψη του Μιχαλάκη Μιχαηλίδη ήταν να αναπληρώσει τις απώλειες αυτές, προσφέροντας περισσότερα είδη. «Με αυτή την έννοια», αναφέρει, «η Τουρκική Εισβολή ‘μας βοήθησε’ να επεκτείνουμε περαιτέρω την εταιρεία».

Πραγματοποιούσε από νωρίς ταξίδια στο εξωτερικό για να βρει καινούργιες αντιπροσωπείες. Η επέκταση αφορούσε και πάλι παρεμφερή προϊόντα και όχι σε εντελώς καινούργιους τομείς που προϋπέθεταν επικίνδυνα ανοίγματα.

Όταν η κατάσταση άρχισε να ομαλοποιείται, γύρω στο 1977, η δυσκολία της εταιρείας ήταν ο υψηλός φόρος εισοδήματος. Εν τω μεταξύ είχαν μπει στην επιχείρηση και τα παιδιά του, όχι, όμως, για να απορροφήσουν κέρδη από αυτή, αλλά για να αυξηθούν οι εργασίες της, με στόχο να έχουν και οι ίδιοι ένα εισόδημα, ενόσω θα επεκτεινόταν και η εταιρεία. Εκτός του μισθού δεν είχε δοθεί μέρισμα, αλλά τα κέρδη έμπαιναν στην εταιρεία, για να δουλέψει καλύτερα. Όταν αργότερα μειώθηκε ο φόρος εισοδήματος, αυτό και πάλι δεν χρησιμοποιήθηκε για την αύξηση του εισοδήματός τους, αλλά για την αύξηση του κεφαλαίου, με στόχο την περαιτέρω επέκταση.

«Είναι γι’ αυτό που τώρα δεν μπορώ να ακούω τους κυβερνώντες να λένε ‘να δώσουν οι έχοντες και κατέχοντες’», αναφέρει ο κ. Μιχαηλίδης, προσθέτοντας: «Μα όταν εγώ άρχισα με ένα υπάλληλο και έχω τώρα 430 δεν τα έκανα ούτε με κλοπή ούτε με δόλο και ούτε μου τα χάρισε κανένας. Το ίδιο θέλω να πιστεύω ότι ισχύει και για τους περισσότερους ‘έχοντες και κατέχοντες’. Τα έκανα διότι ήθελα να μεγαλώσω την επιχείρησή μου, να ικανοποιηθώ για την εξέλιξή της και σήμερα είμαι πολύ ευχαριστημένος που έχω το πολυάριθμο αυτό προσωπικό, το οποίο συνεισφέρει στην οικονομία».

Θεωρεί, επίσης, ως συνεισφορά της εταιρείας του στην οικονομία το γεγονός ότι παρά την οικονομική κρίση, ούτε τώρα δεν έχει απολύσει υπαλλήλους, όπως και το 1974.
 
Η ΚΙΝΗΤΗΡΙΟΣ ΔΥΝΑΜΗ
Σταθμοί στην πορεία των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων του Μιχαλάκη Μιχαηλίδη ήταν το 1968, που ιδρύθηκε η MPM, και φυσικά η περίοδος του 1974, που έφερε, εκτός των άλλων δεινών, μεγάλη οικονομική αναστάτωση.

Η πορεία μιας εταιρείας, όπως σημειώνει ο ίδιος, είναι σαν την πορεία ενός τρένου, το οποίο σταματά και προχωρά κατά τη διάρκεια της διαδρομής του. Το θέμα, λέει, είναι η μηχανή που έχεις να διαθέτει τα απαραίτητα καύσιμα για να μη μείνεις στο δρόμο ή να μην έχεις δυστύχημα. Ως καύσιμα θεωρεί το προσωπικό, το οποίο ενισχύθηκε με την παρουσία των παιδιών και αργότερα των εγγονιών του.

Ο Μιχαλάκης Μιχαηλίδης μίλησε με πολύ θερμά λόγια για το προσωπικό της εταιρείας, το οποίο θεωρεί ότι αποτελεί, όντως, την κινητήριο δύναμη. Κάθε Χριστούγεννα, στη γιορτή που κάνει η εταιρεία για τους εργαζομένους της, ανταμείβει τους υπαλλήλους που εργάζονται πέραν των 20 ετών σ’ αυτή, γεγονός που δηλώνει την εκτίμηση που τρέφει για τους ανθρώπους της. Παλαιότερα, όταν το προσωπικό ήταν λιγότερο, ο Μιχαλάκης Μιχαηλίδης είχε ακόμη πιο στενές σχέσεις με τους υπαλλήλους του, αφού ήξερε και τα προσωπικά τους προβλήματα και δεν ήταν λίγες οι φορές που έσπευδε είτε να συμφιλιώσει αντρόγυνα είτε να παντρέψει υπαλλήλους του.

«Θέλω τους υπαλλήλους μου όταν ξυπνούν το πρωί να μη λένε ‘ουφ, θα πάω δουλειά πάλι’, αλλά να λένε, ‘ευτυχώς, θα πάω στη δουλειά’», λέει και η αίσθησή του είναι ότι αυτό αισθάνονται οι περισσότεροι.
 
Ο ΤΡΟΠΟΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
Ο τρόπος με τον οποίο διοίκησε την εταιρεία ήταν αρχικά συγκεντρωτικός, αφού στο ξεκίνημα έπρεπε να ελέγχονται τα πάντα, ώστε να αποφεύγονται τα λάθη. Άλλωστε, επισημαίνει, ο τρόπος διοίκησης πρέπει να προσαρμόζεται ανάλογα με τις εποχές και τις νοοτροπίες που επικρατούν στην κοινωνία.

Αργότερα, βέβαια, όταν τέθηκαν οι βάσεις, ήταν αποκεντρωτικός. Δεν ήθελε να δίνει την εντύπωση ότι επέβαλλε την άποψή του. Πρέπει να αφήσεις, λέει, το παιδί σου να κάνει και λάθη, νοουμένου ότι δεν θα επηρεάσει την εταιρεία, αλλά μόνο ένα τμήμα της. «Όταν με ρωτούν κάτι, εγώ τους λέω: ‘Πέστε ότι πέθανα χθες και πως έπρεπε να αντιμετωπίσετε αυτή την κατάσταση. Τι θα κάνατε;’. Πρέπει το παιδί να βάλει το μυαλό του να δουλέψει κι ας κάνει και λάθη. Βλέπω τα λάθη κάτι σαν τα έξοδα των σπουδών. Οι εμπειρίες είναι κι αυτές μέρος της σπουδής».
 
«ΩΣΠΟΥ ΦΤΑΝΕΙ ΤΟ ΧΕΡΙ ΣΟΥ»
Ο Μιχαλάκης Μιχαηλίδης συμφωνεί με την παροιμία που λέει «να κάνεις πράγματα μέχρι εκεί που φθάνει το χέρι σου», αλλά σημειώνει ότι αυτό δεν σημαίνει πως δεν πρέπει να κάνεις δάνεια. Να κάνεις δάνεια, αλλά «μέχρι εκεί που φθάνει το χέρι σου», επαναλαμβάνει. Να ξέρεις, δηλαδή, ότι έχεις τη δυνατότητα να τα αποπληρώσεις εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος: «Να δανειστείς νοουμένου ότι θα είσαι εντάξει με τις υποχρεώσεις σου προς την τράπεζα. Δεν μπορείς, για παράδειγμα, να κάνεις δάνειο 100 και να ξοδεύεις 100 ή 110, γιατί τότε δεν θα μπορέσεις να αποπληρώσεις την τράπεζα. Όταν είσαι εντάξει με τις υποχρεώσεις σου, τότε οι τράπεζες το λαμβάνουν υπ’ όψιν. Όταν δεν είσαι, τότε θα αλλάξεις τράπεζα, αλλά θα σε μάθουν κι εκεί...».

Αυτή η ορθολογιστική αντιμετώπιση των οικονομικών υποχρεώσεων, σε συνδυασμό, βεβαίως, με την εργατικότητα και το ότι δεν παύεις να είσαι άνθρωπος, αποτελούν για τον Μιχαλάκη Μιχαηλίδη το μυστικό της επιτυχίας: «Το να συμπεριφέρεσαι ανθρώπινα τόσο προς τους πελάτες όσο και προς το προσωπικό και όχι αδίστακτα είναι κάτι που σε γεμίζει, σε ολοκληρώνει ως άνθρωπο και σε τελευταία ανάλυση έχει ευεργετικά αποτελέσματα για την επιχείρησή σου».
 
Ο ΑΓΑΠΗΤΟΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ
Ευπροσήγορος πάντα στους δημοσιογράφους, στους υπαλλήλους του υπουργείου και στο κοινό, πάντα με το χαμόγελο στα χείλη και γενικώς αγαπητός ήταν ως Υπουργός Εμπορίου και Βιομηχανίας ο Μιχαλάκης Μιχαηλίδης.

Ο ίδιος θυμάται τον τρόπο που τον αντιμετώπιζαν οι λειτουργοί του υπουργείου. Ως υπουργός εργαζόταν πάντα και το απόγευμα και οι στενοί συνεργάτες του προτού φύγουν τον ρωτούσαν: «Κύριε υπουργέ θα με χρειαστείτε μήπως και το απόγευμα;».

Τον τρόπο με τον οποίο διοίκησε την επιχείρησή του μετέφερε και στο υπουργείο.

Όταν κάλεσε την πρώτη μέρα τους διευθυντές τους είπε: «Εγώ δεν ξέρω τις νοοτροπίες και τα τυπικά σας σε ό,τι αφορά τη λειτουργία του υπουργείου και ούτε θέλω να τα ξέρω. Όταν θα θέλω μια πληροφορία δεν θα περιμένω αυτή να περάσει όλα τα σκαλιά της ιεραρχίας, για να μου δοθεί απαραιτήτως από τον γενικό διευθυντή. Θα μπορούσα να πάρω την πληροφορία ακόμα και από τον κλητήρα. Αν εσείς θέλετε να είστε εντάξει με τους κανονισμούς σας κανονίστε τα με όποιο τρόπο θέλετε». Ο τρόπος αυτός, σύμφωνα με τον κ. Μιχαηλίδη, αποδείχθηκε αποτελεσματικός και ταυτόχρονα ήταν όλοι ικανοποιημένοι.

Ενθυμούμενος ένα από τα πολλά περιστατικά του υπουργείου, αφηγείται πως όταν υπήρξαν κάποια στιγμή προβλήματα με τους αγελαδοτρόφους τους συνέστησε να σφάζουν τις αγελάδες, οι οποίες δεν παρήγαν γάλα. Τους υπέδειξε να κάνουν μια δική τους εταιρεία, να ανοίξουν δικά τους καταστήματα και να πωλούν το κρέας σε τιμή κόστους, ώστε να μην επιβαρύνεται ο καταναλωτής από το επιπλέον κόστος του μεσάζοντος.

Το επιχειρηματικό πνεύμα άνοιξε για άλλη μια φορά δρόμους. Έδωσε το έναυσμα για νέες εμπνεύσεις και καινοτομίες, σαν κι αυτές που καθόρισαν τη ζωή και το έργο του Μιχαλάκη Μιχαηλίδη, το οποίο κληροδοτεί στον τόπο ως σημαντικό κεφάλαιο της κυπριακής επιχειρηματικής ιστορίας.