Μια νέα στρατηγική για τη βιοοικονομία για μια βιώσιμη Ευρώπη

Η Επιτροπή παρουσίασε την Πέμπτη 11 Οκτωβρίου ένα σχέδιο δράσης για την ανάπτυξη μιας βιώσιμης και κυκλικής βιοοικονομίας που να υπηρετεί την κοινωνία, το περιβάλλον και την οικονομία της Ευρώπης.

Όπως ανακοινώθηκε από τον Πρόεδρο Γιούνκερ και τον πρώτο Αντιπρόεδρο Τίμερμανς στην επιστολή προθέσεών τους που συνόδευε την ομιλία του Προέδρου Γιούνκεργια την κατάσταση της Ένωσης το 2018, η νέα στρατηγική για τη βιοοικονομία εντάσσεται στο πλαίσιο της προσπάθειας της Επιτροπής να προωθήσει την απασχόληση, την ανάπτυξη και τις επενδύσεις στην ΕΕ. Στόχος της είναι να βελτιώσει και να ενισχύσει τη βιώσιμη χρήση των ανανεώσιμων πόρων για την αντιμετώπιση των παγκόσμιων και τοπικών προκλήσεων, όπως η κλιματική αλλαγή και η βιώσιμη ανάπτυξη.

Σε έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται από περιορισμένους βιολογικούς πόρους και οικοσυστήματα, απαιτούνται προσπάθειες στον τομέα της καινοτομίας για να εξασφαλιστεί τροφή, καθαρό νερό και ενέργεια για τους ανθρώπους. Με τη βιοοικονομία μπορούν να μετατραπούν τα φύκια σε καύσιμα, να ανακυκλωθούν τα πλαστικά, να μετατραπούν τα απόβλητα σε νέα έπιπλα ή ρουχισμό ή να μετατραπούν τα βιομηχανικά υποπροϊόντα σε βιολιπάσματα. Η βιοοικονομία μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία 1 εκατομ. νέων πράσινων θέσεων εργασίας έως το 2030.

Ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής, αρμόδιος για την Απασχόληση, την Ανάπτυξη, τις Επενδύσεις και την Ανταγωνιστικότητα, Γίρκι Κατάινεν δήλωσε σχετικά: «Είναι πλέον σαφές ότι πρέπει να προβούμε σε μια συστημική αλλαγή του τρόπου παραγωγής και κατανάλωσης αγαθών, καθώς και δημιουργίας απορριμμάτων. Με την ανάπτυξη της βιοοικονομίας μας, δηλαδή του ανανεώσιμου τομέα της κυκλικής οικονομίας, μπορούμε να βρούμε νέες και καινοτόμες λύσεις για την εξασφάλιση τροφίμων, προϊόντων και ενέργειας, χωρίς να εξαντλούμε τους περιορισμένους βιολογικούς πόρους του πλανήτη μας. Επιπλέον, ο αναπροσανατολισμός της οικονομίας μας και ο εκσυγχρονισμός των μοντέλων παραγωγής δεν αφορά μόνο το περιβάλλον και το κλίμα. Προσφέρει επίσης μεγάλες δυνατότητες για νέες «πράσινες» θέσεις εργασίας, ιδίως στις αγροτικές και παράκτιες περιοχές.» 

Ο Επίτροπος Έρευνας, Καινοτομίας και Επιστήμης Κάρλος Μοέντας πρόσθεσε: «Στόχος της ΕΕ είναι να πρωτοστατήσει στη μετατροπή των αποβλήτων, των καταλοίπων και των απορριμμάτων σε προϊόντα υψηλής αξίας, οικολογικές χημικές ουσίες, ζωοτροφές και υφαντικές ίνες. Η έρευνα και η καινοτομία διαδραματίζουν καίριο ρόλο τόσο στην επιτάχυνση της μετάβασης της ευρωπαϊκής οικονομίας στην πράσινη οικονομία όσο και στην επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών.» 

Για την υλοποίηση μιας βιώσιμης κυκλικής βιοοικονομίας απαιτούνται συντονισμένες προσπάθειες από τις δημόσιες αρχές και τη βιομηχανία. Η Επιτροπή για να προωθήσει αυτήν την συλλογική προσπάθεια, και βάσει των τριών πρωταρχικών στόχων, θα δρομολογήσει 14 συγκεκριμένα μέτρα το 2019, που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων:
1. Αναβάθμιση και ενίσχυση των κλάδων της βιοοικονομίας:
Για να ελευθερωθεί το δυναμικό της βιοοικονομίας ώστε να συμβάλει στον εκσυγχρονισμό της ευρωπαϊκής οικονομίας και βιομηχανίας με σκοπό την επίτευξη μακροπρόθεσμης και διατηρήσιμης ευημερίας, η Επιτροπή:
•    θα δημιουργήσει Θεματική Πλατφόρμα Επενδύσεων για την Κυκλική Βιοοικονομία με προϋπολογισμό 100 εκατ. ευρώ, με σκοπό να φέρει πιο κοντά στην αγορά τις καινοτομίες που βασίζονται στη βιοτεχνολογία και να ελαχιστοποιήσει τους κινδύνους των ιδιωτικών επενδύσεων σε βιώσιμες λύσεις•
•    θα διευκολύνει την ανάπτυξη νέων βιώσιμων βιοδιϋλιστηρίων σε όλη την Ευρώπη•

2. Γρήγορη ανάπτυξη βιοοικονομιών σε όλη την Ευρώπη:
Τα κράτη μέλη και οι περιφέρειες, ιδίως της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, διαθέτουν σημαντικό αναξιοποίητο δυναμικό στους τομείς της βιομάζας και των αποβλήτων. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή:
•    θα αναπτύξει ένα στρατηγικό θεματολόγιο για την εισαγωγή βιώσιμων συστημάτων γεωργίας και τροφίμων, δασοκομίας και προϊόντων βιολογικής προέλευσης•
•    θα θεσπίσει μηχανισμό της ΕΕ για τη στήριξη της πολιτικής στον τομέα της βιοοικονομίας στις χώρες της ΕΕ στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων 2020», με σκοπό την κατάρτιση εθνικών και περιφερειακών προγραμμάτων βιοοικονομίας•
•    θα δρομολογήσει πιλοτικές δράσεις για την ανάπτυξη βιοοικονομιών σε αγροτικές, παράκτιες και αστικές περιοχές, για παράδειγμα στους τομείς της διαχείρισης αποβλήτων ή της ανθρακοδεσμευτικής γεωργίας•

3. Προστασία του οικοσυστήματος και κατανόηση των οικολογικών περιορισμών της βιοοικονομίας 
Το οικοσύστημά μας βρίσκεται αντιμέτωπο με σοβαρές απειλές και προκλήσεις, όπως η αύξηση του πληθυσμού, η κλιματική αλλαγή και η υποβάθμιση του εδάφους. Για να ανταποκριθεί στις ανωτέρω προκλήσεις, η Επιτροπή:
•    θα θέσει σε εφαρμογή πανευρωπαϊκό σύστημα παρακολούθησης για την καταγραφή της προόδου προς μια βιώσιμη και κυκλική βιοοικονομία•
•    θα ενισχύσει τη βάση γνώσεων και την κατανόηση των ειδικών τομέων της βιοοικονομίας με τη συλλογή στοιχείων και την εξασφάλιση καλύτερης πρόσβασης σε αυτήν μέσω του Κέντρου Γνώσεων για τη Βιοοικονομία
•    θα παρέχει καθοδήγηση και θα προωθεί ορθές πρακτικές σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας της βιοοικονομίας εντός ασφαλών οικολογικών ορίων.

Στις 22 Οκτωβρίου, η Επιτροπή διοργανώνει διάσκεψη στις Βρυξέλλες για να συζητήσει με τους ενδιαφερόμενους φορείς το σχέδιο δράσης και να αναδείξει συγκεκριμένα προϊόντα βιολογικής προέλευσης.

Ιστορικό
Στην επιστολή προθέσεων προς τις προεδρίες του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του Κοινοβουλίου, ο Πρόεδρος Γιούνκερ και ο πρώτος Αντιπρόεδρος Τίμερμανς ανήγγειλαν την παρούσα ανακοίνωση ως μέρος της προτεραιότητας της Επιτροπής για την προώθηση της απασχόλησης, της ανάπτυξης και των επενδύσεων στην ΕΕ. Πρόκειται για επικαιροποίηση της στρατηγικής για τη βιοοικονομία του 2012.

Η βιοοικονομία περιλαμβάνει όλους τους κλάδους και τα συστήματα που βασίζονται σε βιολογικούς πόρους. Είναι ένας από τους μεγαλύτερους και σημαντικότερους τομείς στην ΕΕ, περιλαμβάνει τη γεωργία, τη δασοκομία, την αλιεία, τα τρόφιμα, τη βιοενέργεια και τα προϊόντα βιολογικής προέλευσης, έχει ετήσιο κύκλο εργασιών περίπου 2 τρισ. ευρώ και προσφέρει απασχόληση σε περίπου 18 εκατομμύρια εργαζομένους. Αποτελεί επίσης βασικό μοχλό για την τόνωση της ανάπτυξης στις αγροτικές και τις παράκτιες περιοχές.

Η ΕΕ χρηματοδοτεί ήδη έργα στον τομέα της έρευνας, της επίδειξης και της ανάπτυξης βιώσιμων και χωρίς αποκλεισμούς λύσεων που στηρίζονται στην κυκλική βιοοικονομία, μεταξύ άλλων με 3,85 δισ. ευρώ στο πλαίσιο του τρέχοντος προγράμματος χρηματοδότησης «Ορίζων 2020» της ΕΕ. Για την περίοδο 2021-2027, η Επιτροπή έχει προτείνει τη διάθεση 10 δισ. ευρώ στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» για τρόφιμα και φυσικούς πόρους, συμπεριλαμβανομένης της βιοοικονομίας.