Στα χαμηλά οι κρατικές δαπάνες για την υγεία

Μόλις στο 3,3% του ΑΕΠ είναι η κρατική δαπάνη για την υγεία στην Κύπρο σε σχέση με 7,8% του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), αποτελώντας έτσι τη χαμηλότερη από τις χώρες - μέλη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, η προσωπική επιβάρυνση των πολιτών να είναι από τις υψηλότερες στην Ευρώπη, στο 48,7% επί των συνολικών δαπανών για την υγεία στην Κύπρο έναντι 13,9% στην ΕΕ.
Για την υγεία μας μιλούν ο πρόεδρος του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Εταιρειών (Εισαγωγείς) Αυγουστίνος Ποταμίτης, ο πρόεδρος του Παγκύπριου Συνδέσμου Παρασκευαστών Γενερικών Φαρμάκων (ΠΑ.ΣΥ.ΠΑ.ΓΕ.Φ.) Ανδρέας Βασιλείου και ο πρόεδρος της Κυπριακής Ένωσης Φαρμακευτικών Εταιρειών Έρευνας και Ανάπτυξης (ΚΕΦΕΑ) Κυριάκος Μικέλλης. Πάντως, όλοι συμφωνούν ότι το σύστημα υγείας στην Κύπρο είναι απαρχαιωμένο και η εισαγωγή ενός νέου αποτελεί αδήριτη ανάγκη.
 
Η Κύπρος είναι η μοναδική χώρα στην Ευρώπη χωρίς σύστημα υγείας και το υπάρχον είναι απαρχαιωμένο κι αναχρονιστικό.

Ο διαχωρισμός της υγείας σε δύο κατηγορίες, δημόσια και ιδιωτική, δημιούργησε στρεβλώσεις, σύμφωνα με τον κ. Ποταμίτη. «Οι δύο κατηγορίες λειτουργούν εντελώς αυτόνομα με αποτέλεσμα να υπάρχουν ασθενείς δύο ταχυτήτων: Οι δικαιούχοι, οι οποίοι λαμβάνουν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη από το κράτος και οι μη δικαιούχοι, οι οποίοι απευθύνονται στον ιδιωτικό τομέα», εξήγησε. «Ο δημόσιος τομέας καλείται να εξυπηρετήσει πέραν του 80% του πληθυσμού, ξεπερνώντας τις αντοχές του, με αποτέλεσμα, αναπόφευκτα, να υπάρχουν μεγάλες καθυστερήσεις στην εξυπηρέτηση ασθενών. Το υπόλοιπο 20% καλύπτει ο ιδιωτικός τομέας, αντιμετωπίζοντας αρκετές δυσκολίες λόγω του συγκριτικά περιορισμένου ποσοστού της αγοράς που του αναλογεί, αλλά και λόγω των αναγκαίων επενδύσεων σε υποδομές που πρέπει να αναλάβει», πρόσθεσε.

Σεβασμός στους ασθενείς
Αποτέλεσμα των περιορισμένων κονδυλίων στον κρατικό προϋπολογισμό, είναι ότι το κράτος να αγοράζει ποσότητες φαρμάκων μέσω δημόσιων διαγωνισμών με μοναδικό κριτήριο το κόστος. Συνεπώς, οι θεραπείες που προσφέρονται στους δικαιούχους ασθενείς είναι περιορισμένες. «Ταυτόχρονα, δεν υπάρχει πρόσβαση των συγκεκριμένων ασθενών σε ενδεδειγμένες γι’ αυτούς καινοτόμες θεραπείες ιδιαίτερα όταν αυτές αφορούν σοβαρές και χρόνιες παθήσεις», σημείωσε.

Θεωρώντας την υιοθέτηση ενός Γενικού Σχεδίου Υγείας, το οποίο θα προνοεί την ενοποίηση του δημόσιου με τον ιδιωτικό τομέα, ο κ. Ποταμίτης επεσήμανε πως το σχέδιο θα πρέπει να σέβεται πάνω απ’ όλα τα δικαιώματα των ασθενών και ιδιαίτερα την πρόσβασή τους σε σωστές θεραπείες, με ποιοτική προσφορά υπηρεσιών και επάρκεια φαρμάκων σε ποσότητα και επιλογές.
Εν απουσία του ΓεΣΥ, δεν μπορεί να γίνει καμία θετική σύγκριση με οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα, ενώ τα δεκάδες προβλήματα του τομέα της υγείας αποτυπώνονται καθημερινά στα ΜΜΕ, με ασθενείς, γιατρούς, φαρμακοποιούς να εκφράζουν την αγανάκτησή τους για το τέλμα στο οποίο έχει περιέλθει η υγεία στην Κύπρο.

Οι προκλήσεις
Σύμφωνα με τον κ. Βασιλείου, η φαρμακευτική βιομηχανία αποτελεί ίσως τον κυριότερο στυλοβάτη της κυπριακής οικονομίας. «Τα φάρμακα αποτελούν το κυριότερο εξαγωγικό προϊόν του νησιού με πέραν του 20% των συνολικών εξαγωγών. Επιπλέον, ο τομέας απασχολεί πέραν των 2.000 εργαζομένων και αποτελεί τον κύριο αιμοδότη άλλων τοπικών επιχειρήσεων όπως, τυπογράφους, εταιρείες μεταφοράς εμπορευμάτων και άλλα», σημείωσε. Παρόλα αυτά, πρόσθεσε, αντιμετωπίζει σοβαρότατα προβλήματα, τα οποία επηρεάζουν, τις λειτουργικές δραστηριότητές και τη βιωσιμότητά του κλάδου:

Το κόστος υπηρεσιών ηλεκτροδότησης, υδροδότησης και άλλων, που καλούνται να πληρώσουν οι κυπριακές φαρμακοβιομηχανίες είναι ένα από τα ψηλότερα στην ΕΕ - αν όχι το ψηλότερο - με αποτέλεσμα να επηρεάζεται άμεσα η ανταγωνιστικότητα.

Οι ολοένα αυξανόμενες ανάγκες που προκύπτουν από την εφαρμογή των νέων νομοθεσιών (για παράδειγμα serialization), αυξάνουν συνεχώς το κόστος παραγωγής και διανομής. 

Οι καθυστερήσεις στην έγκριση των κανονιστικών αιτημάτων λόγω υποστελέχωσης των φαρμακευτικών υπηρεσιών του κράτους (παρά τις υπεράνθρωπες προσπάθειες του υφιστάμενου προσωπικού).

Η έλλειψη γηγενούς εξειδικευμένου προσωπικού σε ειδικούς τομείς της φαρμακοβιομηχανίας, όπως στην έρευνα και ανάπτυξη φαρμάκων. Επίσης, η γεωγραφική μας θέση (μακριά από τα μεγάλα ερευνητικά κέντρα της Ευρώπης) δύσκολα προσελκύει εξειδικευμένους επιστήμονες από την ΕΕ, για να εργαστούν μόνιμα στην Κύπρο.

Εισηγήσεις
Οι προτάσεις για επίλυση των προαναφερόμενων προβλημάτων στηρίζονται κυρίως στη μεγαλύτερη και ουσιαστικότερη εμπλοκή του κράτους, σημείωσε ο κ. Βασιλείου. «Θα πρέπει να δοθούν κίνητρα από το κράτος για μείωση του κόστους ηλεκτροδότησης, υδροδότησης ή επιδοτήσεων εγκατάστασης φωτοβολταϊκών, μειωμένων χρεώσεων κ.α., ώστε οι κυπριακές φαρμακοβιομηχανίες να παραμείνουν ανταγωνιστικές», ανέφερε. Πρόσθεσε επίσης ότι: «Η Κύπρος μαζί με άλλα μικρά κράτη - μέλη θα πρέπει να δώσουν το μήνυμα στα ευρωπαϊκά κέντρα αποφάσεων ότι αποφάσεις που λαμβάνονται με γνώμονα συνθήκες που επικρατούν στις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν αρνητική επίπτωση στα μικρά κράτη - μέλη, μέχρι και έλλειψη διαθεσιμότητας φαρμάκων. Κομβικής σημασίας είναι η στελέχωση των κρατικών υπηρεσιών με το απαιτούμενο προσωπικό, ώστε γρηγορότερα να εγκρίνονται οι αιτήσεις νέων φαρμάκων. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να μπορούν να εγγράφονται τα φάρμακα ταχύτερα και σε άλλες χώρες».

Σύστημα σε κόπωση
Ένα πιο ευέλικτο, σύγχρονο κι αποτελεσματικό σύστημα θα προσφέρει ποιοτική περίθαλψη στους Κύπριους ασθενείς, τόνισε ο Κυριάκος Μικέλλης. Όπως είπε, η απουσία του συστήματος υγείας στην Κύπρο σε σχέση με την Ευρώπη δημιούργησε δύο πραγματικότητες, οπότε η μόνη σύγκριση που μπορεί να γίνει είναι για τις επενδύσεις/ δαπάνες στην υγεία. «Αυτό είναι ένα σημείο στο οποίο υστερούμε σημαντικά», ανέφερε, τονίζοντας ότι η κρατική δαπάνη για την υγεία είναι η χαμηλότερη στην ΕΕ. «Στην Κύπρο αγγίζει μόλις το 3,3% του ΑΕΠ έναντι του 7,8% του μέσου όρου της ΕΕ και η προσωπική επιβάρυνση των πολιτών είναι από τις υψηλότερες στην Ευρώπη, στο 48,7% επί των συνολικών δαπανών για την υγεία στην Κύπρο έναντι 13,9% στην ΕΕ», υπογράμμισε. Και πρόσθεσε: «Η δημόσια δαπάνη για την αγορά φαρμάκων στην Κύπρο είναι ίσως η χαμηλότερη τόσο σε απόλυτους αριθμούς ανά πολίτη όσο και σε ποσοστό επί του ΑΕΠ - 0,5% του ΑΕΠ σε σύγκριση με 1- 1,2% στην ΕΕ.

Συνεχίζοντας είπε, ότι οι ασθενείς πρέπει να έχουν πρόσβαση στις νέες θεραπείες και να επωφελούνται από την καινοτομία, βελτιώνοντας έτσι, την ποιότητα ζωής τους. «Αυτό αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόκληση για εμάς, ιδιαίτερα στην μικρή αγορά της Κύπρου, η οποία έχει αρκετές ιδιαιτερότητες. Η πρόσβαση σε καινοτόμα φάρμακα θα πρέπει να είναι ένας από τους βασικούς στόχους του ΓεΣΥ», διευκρίνισε.
Η διακίνηση πλαστών φαρμάκων αποτελεί σημαντική πρόκληση για τον κλάδο τόσο στην Κύπρο όσο και για την Ευρώπη. «Γι’ αυτό, συστάθηκε πρόσφατα, ο Κυπριακός Οργανισμός Επαλήθευσης Φαρμάκων (ΚΟΕΦ), στον οποίο είμαστε βασικό μέλος. Ο ΚΟΕΦ έχει την ευθύνη να εφαρμόσει στην Κύπρο την Ευρωπαϊκή Οδηγία για τα ψευδεπίγραφα φάρμακα, η οποία προνοεί ότι κάθε συσκευασία φαρμάκου, θα φέρει μοναδικό κωδικό που θα επαληθεύεται σε όλη την αλυσίδα διακίνησης του, διασφαλίζοντας έτσι τη γνησιότητα του φαρμάκου. Πολύ σημαντική είναι και η δρομολογημένη από την κυβέρνηση  δημιουργία Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων. Πρόκειται για μία θετική εξέλιξη, η οποία πιστεύω θα λειτουργήσει θετικά ως προς την παροχή ποιοτικής και ασφαλούς φαρμακευτικής περίθαλψης προς τους Κύπριους ασθενείς», κατέληξε.