ΕΚΤ: Χρήζουν βελτίωσης τα εργαλεία στη “μάχη” κατά NPLs

Αναποτελεσματικό χαρακτηρίζεται για ακόμα μια φορά το δικαστικό σύστημα της Κύπρου λόγω των χρονοβόρων διαδικασιών για επίλυση οικονομικών διαφορών, κάτι το οποίο επισημαίνεται και στην έκθεση της ΕΚΤ για τις πρακτικές και στρατηγικές που ακολουθεί η κάθε χώρα της ευρωζώνης για μείωση του επιπέδου των μη εξυπηρετούμενων χορηγήσεων.

Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στο γεγονός ότι το δικαστικό σύστημα θεωρείται από τις κυπριακές αρχές ως εμπόδιο στην επίλυση του ιδιωτικού χρέους, διότι οι δικαστικές διαδικασίες είναι χρονοβόρες, τα δικαστήρια ή οι δικαστές δεν ειδικεύονται σε ζητήματα αφερεγγυότητας και δεν υπάρχουν χρονικοί περιορισμοί για τις διαδικασίες αφερεγγυότητας.

Διαβάστε ακόμα: Απόθεμα 309.000 κατοικήσιμων σπιτιών

Συγκεκριμένα στην έκθεση η ΕΚΤ επισημαίνει πως η Κύπρος, μετά από αίτημα των διεθνών πιστωτών της, επιδόθηκε σε μια διαδικασία υιοθέτησης αριθμού μεταρρυθμίσεων όπως για παράδειγμα την εισαγωγή νέων πλαισίων αφερεγγυότητας και αποκλεισμού, με στόχο την εξάλειψη των νομικών εμποδίων για ρύθμιση του ιδιωτικού χρέους. Το Δεκέμβριο του 2016 ο συνολικός όγκος των μη εξυπηρετούμενων δανείων ανερχόταν σε 39,2%.

Πρόκειται για εκτεταμένο πακέτο νομοθεσιών που στην ουσία εισάγει νέες έννοιες στο κυπριακό δίκαιο και περιλαμβάνει σημαντικές αλλαγές που αφορά την αφερεγγυότητα και η διαδικασία πτώχευσης, καθώς και την εξέταση και εκκαθάριση των εταιρειών. Κύριος στόχος των μεταρρυθμίσεων είναι να δοθεί ώθηση στην αναδιάρθρωση των δανείων, τη θέσπιση Προγραμμάτων Προσωπικής Αποπληρωμής και την παροχή απαλλαγής από το χρέος σε φυσικά και νομικά πρόσωπα που πληρούν συγκεκριμένες προϋποθέσεις. 

Παράλληλα, η έκθεση υπογραμμίζει το γεγονός ότι η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου (ΚΤΚ) έχει υιοθετήσει μια σειρά ρυθμιστικών μέτρων, όπως η Οδηγία για τη διαχείριση των καθυστερήσεων, η οποία προβλέπει, μεταξύ άλλων, εντολές προς τις τράπεζες σχετικά με τις διαδικασίες αναδιάρθρωσης των δανείων.

Παρά το γεγονός ότι οι μεταρρυθμίσεις έχουν ολοκληρωθεί, η αποτελεσματικότητά τους, υπογραμμίζει η ΕΚΤ, εξακολουθεί να παραμένει υπό εξέταση και θεωρεί ως κύριες προκλήσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος των ΜΕΔ στην Κύπρο αναγνωρίστηκαν τα εξής:

Διαβάστε ακόμα: Οι Ισραηλινοί ξοδεύουν τα περισσότερα στην Κύπρο

Πώληση χαρτοφυλακίων και ικανότητα αγοράς: Η νομοθεσία που επιτρέπει την μεταφορά δανείων σε δημόσιες/ιδιωτικές πιστωτικές εταιρείες τέθηκε σε ισχύ το 2015 και η αποτελεσματικότητά θα πρέπει ακόμη να δοκιμαστεί. Ωστόσο, η αποτελεσματικότητα του μεσοπρόθεσμα κρίνεται περιορισμένη, δεδομένου των προβληματικών συνθηκών της αγοράς και της έλλειψης μέχρι σήμερα ανεξάρτητης υπηρεσίας εξυπηρέτησης στην αγορά.

Εταιρική αφερεγγυότητα και αναδιάρθρωση: οι συμφωνίες για αναδιαρθρώσεις χρεών είναι δύσκολες, λαμβανομένου υπόψη τα μεγάλα ποσά που οφείλονται στο Δημόσιο. Το ισχύον πλαίσιο περιλαμβάνει μια διαδικασία για τη μερική εκκαθάριση των δημοσίων ληξιπρόθεσμων οφειλών. Για τις μικροεπιχειρήσεις και τις ΜμΕ, οι τράπεζες θα μπορούσαν να πραγματοποιήσουν αναδιαρθρώσεις σύμφωνα με τις διατάξεις της οδηγίας για τη διαχείριση των καθυστερήσεων, αν και η διαδικασία είναι αργή λόγω έλλειψης οικονομικών στοιχείων και πληροφοριών ή μη συνεργασίας των δανειοληπτών. Σύμφωνα με την οδηγία, στην εταιρική πίστωση δεν είναι δυνατό να αλλάξει η διοίκηση μιας εταιρείας ή να πωληθούν τα περιουσιακά στοιχεία της εταιρείας διά δημοπρασιών ή διμερών πωλήσεων χωρίς τη συναίνεση των μετόχων. 

Επιπλέον, οι ειδικές διαδικασίες ενώπιον δικαστηρίου δεν θεωρούνται επιτυχείς. Η πρόσφατη μεταρρύθμιση του νόμου περί αποκλεισμού και του πλαισίου εταιρικής αφερεγγυότητας, σημειώνει η ΕΚΤ, θα μπορούσε να μετριάσει ορισμένους από αυτούς τους περιορισμούς.

Αφερεγγυότητα και αναδιάρθρωση δανείων των νοικοκυριών: Μέσα στους όρους εντολής του Χρηματοοικονομικού Επιτρόπου, εισήχθη εθελοντικός εξωδικαστικός μηχανισμός διευθέτησης / διαμεσολάβησης, με περιορισμούς, το 2014. Ο Επίτροπος δέχεται όλο και περισσότερους αιτήσεις και ο εν λόγω μηχανισμός, υπογραμμίζει η ΕΚΤ, επιτυγχάνει προς το παρόν ικανοποιητικά αποτελέσματα, με ποσοστό επιτυχίας 85%. Περιορισμό στην πιο αποτελεσματική λειτουργία της εν λόγω πρακτικής, σύμφωνα με την ΕΚΤ, είναι η παροχή πολλαπλών εγγυήσεων, σε ένα πλαίσιο στο οποίο το νομικό καθεστώς δεν παρέχει σαφή στοιχεία σχετικά με την ευθύνη των εγγυητών. Οι αλλαγές στη μεταρρύθμιση της αφερεγγυότητας μπορούν να μετριάσουν τους παράγοντες που αναφέρθηκαν, ιδίως μέσω της εφαρμογής του Προγράμματος Προσωπικής Εξόφλησης (PRP), το οποίο επιτρέπει σε αφερέγγυο οφειλέτη, με την βοήθεια συμβούλου αφερεγγυότητας, να προχωρήσει στην αναδιάρθρωση των οφειλών του, εξασφαλισμένων και μη. Μια άλλη εκδοχή του PRP είναι η υποχρεωτική PRP, η οποία επιτρέπει επίσης στον οφειλέτη να υποβάλει αίτηση στο δικαστήριο για την επιβολή ενός σχεδίου αναδιάρθρωσης στους πιστωτές. 

Το δικαστικό σύστημα πρέπει να εξορθολογιστεί, διότι οι διαδικασίες ενώπιον δικαστηρίου είναι χρονοβόρες και τα δικαστήρια ή οι δικαστές δεν ειδικεύονται σε θέματα αφερεγγυότητας. Οι χρονικοί περιορισμοί που σχετίζονται με την προσωπική αφερεγγυότητα έχουν εισαχθεί μόνο για μερικές διαδικασίες αφερεγγυότητας κατά την πρόσφατη μεταρρύθμιση.

Τέλος, η ΕΚΤ αναφέρει πως παρά το γεγονός ότι έχει καταγραφεί σημαντική πρόοδος από τις τράπεζες όσον αφορά την καθιέρωση ειδικών δομών και διαδικασιών για τη διαχείριση και την αναδιάρθρωση των πιστωτικών ιδρυμάτων, εξακολουθούν να υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης σε ό,τι αφορά την εμπειρία, την εμπειρογνωμοσύνης και τους πόρους των τραπεζών, καθώς επηρεάζεται άμεσα η διαχείριση των ΜΕΔ. Υπογραμμίζει, πως σημαντικό εργαλείο για επιτάχυνση της διαδικασίας διευθέτησης του ζητήματος μπορεί να αποτελέσει η πρόσθετη εποπτική δράση.