Υπό έλεγχο οι κίνδυνοι διαχείρισης του δημόσιου χρέους

Σημαντικό εργαλείο για την επίτευξη των στρατηγικών στόχων του χρέους έχει καταστεί η διαχείριση κινδύνου και προς το σκοπό αυτό το εν λόγω εργαλείο αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της Μεσοπρόθεσμης Στρατηγικής Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους (ΜΣΔΔΧ) για τα έτη 2016-2020. Σύμφωνα με την Ετήσια Έκθεση του Γραφείου Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους, έχει τεθεί αριθμός ποσοτικών στόχων αναφορικά με τους κινδύνους.

Στη διαδικασία εκτέλεσης της στρατηγικής για διαχείριση του χρέους λήφθηκαν υπόψη τόσο  οι χρηματοοικονομικοί όσο και οι μη χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι. Οι εν λόγω κίνδυνοι είναι πρόσθετοι των υφιστάμενων δημοσιονομικών κινδύνων για την Κυβέρνηση.

Χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι
Ο κίνδυνος αναχρηματοδότησης αποτελεί τον σημαντικότερο χρηματοοικονομικό κίνδυνο, καθώς με τη λήξη μέρους του χρέους αυτό μπορεί να αντικατασταθεί μόνο με την έκδοση νέου χρέους με πολύ ψηλό κόστος, ή να μπορεί μόνο εν μέρει να αναχρηματοδοτηθεί ή στην ακραία περίπτωση να μην μπορεί καθόλου να αναχρηματοδοτηθεί. Στην προσπάθεια να επιμετρηθεί ο κίνδυνος αναχρηματοδότησης το ΓΔΔΧ χρησιμοποιήθηκαν δύο δείκτες. Ο πρώτος δείκτης είναι το ποσοστό του χρέους που λήγει εντός ενός έτους και ο δεύτερος δείκτης είναι το ποσοστό του χρέους που λήγει εντός 5 ετών.

Στο τέλος του 2016 η μέση εναπομένουσα διάρκεια του συνολικού χρέους ήταν 7,5 έτη ενώ για το εμπορεύσιμο χρέος ήταν 4,9 έτη. Συγκρίνοντας τα μεγέθη αυτά με τα αντίστοιχα μεγέθη στο τέλος του 2012, η εικόνα έχει βελτιωθεί σημαντικά και δείχνει τη θετική συμβολή του μακροπρόθεσμου επίσημου δανεισμού από τον ΕΜΣ και το ΔΝΤ αλλά και των άλλων διμερών δανείων από την ΕΤΕ, την ΤΑΣΕ και το ρωσικό δάνειο, καθώς επίσης και των συναλλαγών διαχείρισης υποχρεώσεων χαρτοφυλακίου που εκτέλεσε το ΓΔΔΧ. Συνεπώς, όπως επισημαίνεται στην έκθεση, το υφιστάμενο χρέος έχει κατανεμηθεί σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα και το γεγονός αυτό μειώνει το μερίδιο του χρέους που πρέπει να αναχρηματοδοτηθεί κάθε χρόνο παρουσιάζοντας μια μείωση του κινδύνου αναχρηματοδότησης.

Την ίδια ώρα, λόγω των καλύτερων δημοσιονομικών αποτελεσμάτων και των επιτυχών εκδόσεων ΕΜΟ (ΕΜΤΝ) τα ταμειακά αποθέματα μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο ρευστότητας.

Παράλληλα, υπάρχει ο επιτοκιακός κίνδυνος λόγω επανακαθορισμού των επιτοκίων κατά τη στιγμή της αναχρηματοδότησης του ανεξόφλητου χρέους ή της διακύμανσης των επιτοκίων στις προκαθορισμένες πληρωμές για το χρέος που φέρει κυμαινόμενα επιτόκια. Σύμφωνα με το ΓΔΔΧ, η επέκταση της μέσης διάρκειας του εμπορεύσιμου χρέους και η μείωση του βραχυπρόθεσμου χρέους, έχει περιορίσει και τον επιτοκιακό κίνδυνο. Την ίδια ώρα, το χρέος κυμαινόμενου επιτοκίου μειώθηκε κατά 1 ποσοστιαία μονάδα στο τέλος του 2016 ή περίπου στο 46% του χρέους της Γενικής κυβέρνησης σε σύγκριση με 47% στο τέλος του 2015 και 12% στο τέλος του 2012.  

Παρά το γεγονός ότι το χρέος σε ξένο νόμισμα έχει πολλά οφέλη, όπως η πρόσβαση σε μια μεγάλη βάση επενδυτών και η γεωγραφική απεξάρτηση με πιθανά επιτοκιακά οφέλη, η χρηματοδότηση σε ξένο νόμισμα, συνάμα εμπεριέχει και ουσιώδεις κινδύνους. Μερικοί από τους κινδύνους είναι η αύξηση της εξωτερικής έκθεσης της χώρας στον συναλλαγματικό κίνδυνο στην περίπτωση μεγάλης κλίμακας έκδοσης σε ξένο νόμισμα καθώς επίσης, η αύξηση του κόστους εξυπηρέτησης του χρέους σε τόκους και κεφάλαιο σε περίπτωση σημαντικής υποτίμησης του εθνικού νομίσματος. Στο τέλος του 2016 το μεγαλύτερο μέρος του δημόσιου χρέους είναι εκπεφρασμένο σε εθνικό νόμισμα, ενώ μόνο 1010 εκ. ευρώ ή περίπου 5% του υφιστάμενου χρέους της Γενικής Κυβέρνησης είναι εκπεφρασμένο σε ξένο νόμισμα.

Ο πιστωτικός κίνδυνος ή ο κίνδυνος αντισυμβαλλομένου για την κυβέρνηση είναι ο κίνδυνος που συνδέεται με την έκθεση της κυβέρνησης προς επιμέρους αντισυμβαλλομένους μέσω πράξεων ανταλλαγής και της επένδυσης των ρευστών διαθεσίμων. Κατά τη διάρκεια του 2016, δεν υπήρχε έκθεση σε παράγωγα για την ΚΔ. Όσον αφορά τις καταθέσεις στην αγορά χρήματος, ποσό ύψους 430 εκ. ευρώ ή περίπου 43 % του συνόλου των ρευστών διαθεσίμων ήταν κατατεθειμένο σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα από τον Αύγουστο του 2016. Τα ρευστά διαθέσιμα έχουν πρόσθετες εξασφαλίσεις. Το ΓΔΔΣ συμπεραίνει πως ο πιστωτικός κίνδυνος για την Κυβέρνηση στην περίοδο αναφοράς είναι υψηλός, αλλά λαμβάνοντας υπόψη ότι οι εν λόγω καταθέσεις έχουν πρόσθετες εξασφαλίσεις, ο πιστωτικός κίνδυνος είναι περιορισμένος.

Μη Χρηματοοικονομικοί Κινδύνοι 
Ο λειτουργικός κίνδυνος πηγάζει κυρίως από τη δυσκολία εφαρμογής αποτελεσματικών εσωτερικών διαδικασιών, την έλλειψη ανθρώπινων πόρων, τα συστήματα εσωτερικού ελέγχου και την έλλειψη κατάλληλων λογισμικών και συστημάτων πληροφορικής. Με σκοπό την ενίσχυση των πιο πάνω υποδομών, μετά από αίτημα της Κυπριακής Δημοκρατίας, λήφθηκε τεχνική βοήθεια από τον ΕΜΣ. Η τεχνική βοήθεια από τον ΕΜΣ κάλυπτε τόσο την αξιολόγηση της εσωτερικής οργάνωσης και υποδομής πληροφορικής του ΓΔΔΧ, όσο και προτάσεις για τη δημιουργία μιας δεξαμενής πληροφοριών και γνώσης για τις κεφαλαιαγορές, καθώς επίσης και την περαιτέρω ανάπτυξη σχέσεων με τους επενδυτές. 

Το Σχέδιο Δράσης για τη χρονική περίοδο 2015 -2020 με τις ενέργειες για την εσωτερική οργάνωση και την υποδομή του ΓΔΔΧ, έτυχε έγκρισης από το Υπουργικό Συμβούλιο το Σεπτέμβριο του 2015. Η πρόοδος υλοποίησης περιγράφεται στο τελευταίο κεφάλαιο με τίτλο «Σχέδιο Δράσης του ΓΔΔΧ». 

Η υλοποίηση του Σχεδίου Δράσης θα επιτρέψει στο ΓΔΔΧ να μειώσει περαιτέρω τους λειτουργικούς κινδύνους κατά την ανάληψη εργασιών διαχείρισης δημόσιου χρέους και να ενισχύσει τη δυναμικότητα του για αποτελεσματική πρόσβαση στην αγορά, για τη διενέργεια οικονομικών αναλύσεων, την παρακολούθηση των εξελίξεων και τη διαμόρφωση αποτελεσματικής στρατηγικής.