Στα 19,3 δισ. ευρώ το δημόσιο χρέος

Σταθερό παρέμεινε, σε γενικές γραμμές, το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) το 2016, ενώ σε καθαρούς όρους κατέγραψε πτώση λόγω της συνετής δημοσιονομικής διαχείρισης. Αυτό καταγράφει η Ετήσια Έκθεση του Γραφείου Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους (ΓΔΔΧ) η οποία υπογραμμίζει πως με τη δημιουργία πρωτογενών πλεονασμάτων διασφαλίζεται η βιωσιμότητα του χρέους. Επισημαίνεται πως κατά το 2016 τα ρευστά διαθέσιμα της κεντρικής κυβέρνησης αυξήθηκαν, επιτρέποντας έτσι την πλήρη κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών για τους επόμενους 12 μήνες.

Σημείο αναφοράς για το 2016 αποτελεί η ολοκλήρωση και η ομαλή έξοδος της Κύπρου από το τριετές Πρόγραμμα Οικονομικής Προσαρμογής, με την αποκατάσταση της πρόσβασης του κράτους στην αγορά κεφαλαίων να συμβάλλει σημαντικά στην απόφαση για την έξοδο από το Πρόγραμμα. Συγκεκριμένα,  κατά τη διάρκεια του Προγράμματος η Κύπρος εξέδωσε τρία ομόλογα αναφοράς με τη μέθοδο της κοινοπραξίας διαφορετικής διάρκειας, αποκαθιστώντας την πρόσβαση στις αγορές κεφαλαίων χρέους εντός αποδεκτού και διαχειρίσιμου κινδύνου.

Στο τέλος του 2016 αναβαθμίστηκε η πιστοληπτική ικανότητα της Κύπρου με τους Οίκους Αξιολόγησης να επιβεβαιώνουν τόσο τη σταθερή όσο και τη σταθερή προοπτική της. Συγκεκριμένα, οι τέσσερις Οίκοι αναβάθμισαν το αξιόχρεο του μακροπρόθεσμου ομολόγου της Κυπριακής Δημοκρατίας διαμορφώνοντας το μεταξύ 2 έως 5 βαθμίδες κάτω από την επενδυτική κατηγορία.

Από πλευράς ΓΔΔΧ συνέχισε, στα πλαίσια του Σχεδίου Δράσης 2015-2020, την αναβάθμιση και ενίσχυση των υποδομών του στη βάση της τεχνικής βοήθειας που έλαβε από το ΔΝΤ για την ανάπτυξη της αγοράς ομολόγων και δημιούργησε μια ομάδα τραπεζών που θα επισημοποιηθεί εντός του 2017. Η εν λόγω ομάδα θα χρησιμοποιείται για την έκδοση Ευρωπαϊκών Μεσοπρόθεσμων Ομολόγων.

Ικανοποιητική επίτευξη των στόχων
Παρά το γεγονός ότι είναι πρόωρο να αξιολογηθεί σε ποιο βαθμός συνολικά επιτυγχάνονται οι στόχοι της Μεσοπρόθεσμης Στρατηγικής Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους, η Έκθεση υπογραμμίζει ότι οι κατευθυντήριες γραμμές γενικά έχουν εκπληρωθεί σε πολύ ικανοποιητικό επίπεδο. Συγκεκριμένα:

1.    Καταγράφηκε βελτίωση της μέσης εναπομένουσας διάρκειας του εμπορεύσιμου χρέους, με το 80% του εμπορεύσιμου χρέους το 2016 να έχει διάρκεια αποπληρωμής πέραν των 5 ετών.
2.    Το μέγεθος των ρευστών διαθέσιμων ανήλθε στα 0,99 δισ. ευρώ ικανοποιώντας το όριο που τέθηκε στη στρατηγική.
3.    Δεν υπάρχει εκκρεμές εμπορεύσιμο χρέος σε κυμαινόμενο επιτόκιο ή συνδεδεμένο με κάποιο δείκτη.
4.    Διευρύνθηκε σε σημαντικό βαθμό ο κατάλογος των επενδυτών.

Στα 2 δισ. ευρώ ο δανεισμός για το 2016
Ο ετήσιος δανεισμός κατά το 2016 ανήλθε στα 2 δισ. ευρώ και το ήμισυ της χρηματοδότησης προήλθε από την έκδοση διεθνούς ομολόγου. Η υπόλοιπη χρηματοδότηση προήλθε από την εκταμίευση δανείου από το ΔΝΤ και από την έκδοση εγχώριων ομολόγων, ομολόγων για φυσικά πρόσωπα και γραμματίων δημοσίου που αγοράστηκαν από νομικά και φυσικά πρόσωπα. 

Αξίζει να σημειωθεί πως η πλειονότητα των εσόδων διοχετεύτηκε στην αποπληρωμή του χρέους που έληξε εντός του 2016 και στην πρόωρη αποπληρωμή χρέους μέσω επαναγοράς ομολόγων υπέρ το άρτιο. Δεδομένου του πλεονασματικού προϋπολογισμού, μέρος των δανειακών κεφαλαίων χρησιμοποιήθηκε για αύξηση των ρευστών διαθεσίμων του Κράτους.

Σταθερό το δημόσιο χρέος
Το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης παρέμεινε σχετικά σταθερό κατά τα τελευταία τέσσερα χρόνια, φθάνοντας σε 19,3 δισ. ευρώ στο τέλος του 2016, δηλαδή υψηλότερο από το αντίστοιχο χρέος ύψους 18,9 δισ. ευρώ στο τέλος του 2015. Αυτό οφείλεται κυρίως στην πρόσθετη συσσώρευση ρευστών διαθεσίμων ως ταμειακό απόθεμα της Κυβέρνησης. Το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ κατέγραψε μικρή αύξηση κατά το 2016 από 107% σε 108%, όπως φαίνεται στο Διάγραμμα 9 πιο κάτω. Παρόλο που το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ κατέγραψε μικρή αύξηση, η ποσοστιαία μεταβολή του χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ ακολούθησε καθοδική πορεία, φθάνοντας στο -0,94% το 2016 από 29% το 2013. Το καθαρό χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ, μη συμπεριλαμβανομένων των ρευστών ταμειακών αποθεμάτων, ανήλθε στο 102% στο τέλος του 2016 σε σύγκριση με 105% που ήταν στο τέλος του 2015.

Σύμφωνα με την Έκθεση είναι σημαντικό να τονισθεί ότι, παρά την απότομη αύξηση του δημόσιου χρέους τα τελευταία χρόνια, τα ισχυρά δημοσιονομικά αποτελέσματα, τα πρωτογενή πλεονάσματα κατά τα έτη 2015-2016 και ο θετικός ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας στο 1,6% και 2,7% το 2015 και 2016 αντίστοιχα, σηματοδοτούν τη σταθεροποίηση του χρέους ενωρίτερα και σε χαμηλότερα επίπεδα από τα προβλεπόμενα.

Το μεγαλύτερο μέρος του δημόσιου χρέους το 2016 αφορά τον επίσημο δανεισμό της Κυπριακής Δημοκρατίας. Βασικά, ποσό ύψους 7,3 δισ. ευρώ ή περίπου 59% του επίσημου χρέους σχετίζεται με τα δάνεια που παραχωρήθηκαν από τον ΕΜΣ και το ΔΝΤ κατά τη διάρκεια της χρονικής περιόδου 2013-2016, ενώ το υπόλοιπο 41% σχετίζεται με άλλα δάνεια τα οποία ως επί τω πλείστω παραχωρήθηκαν από τη Ρωσική Ομοσπονδία, την ΕΤΕ (Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων) και την Τράπεζα Αναπτύξεως του Συμβουλίου της Ευρώπης (ΤΑΣΕ). 

Η δεύτερη μεγαλύτερη κατηγορία του δημόσιου χρέους σχετίζεται με ομόλογα εξωτερικού ύψους 4,2 δισ. ευρώ εκ των οποίων τα 3 δισ. ευρώ ή περίπου το 71% της συνολικής αξίας αυτής της κατηγορίας αφορά τις εκδόσεις ΕΜΟ (ΕΜΤΝ) στις διεθνείς αγορές κατά τη διάρκεια του 2015-2016. 

Κατά το έτος 2016, η κατηγορία των εγχώριων ομολόγων συνέχισε να καταγράφει μείωση σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, φθάνοντας στο 6%.