Η επιβίωση των επιχειρήσεων = η επιβίωση των τραπεζών γ’

Στα προηγούμενα Μέρη έχουμε δει πώς η επιβίωση των επιχειρήσεων επηρεάζει άμεσα την επιβίωση των τραπεζών και την ανάκαμψη της οικονομίας.  Η εμπειρία άλλων χωρών που έχουν περάσει από παρόμοιες κρίσεις, καταδεικνύει ότι η επίλυση των προβλημάτων πρέπει να εστιαστεί στη συλλογικότητα, τη συναίνεση και το συμβιβασμό.  

Όταν αυτή η πραγματικότητα τύχει αποδοχής και κατανόησης από όλες τις πλευρές, υπάρχει αριθμός εργαλείων, τεχνικών και μεθοδολογιών για την επιτυχή αντιμετώπιση των δυσκολιών που περιβάλλουν τις επιχειρήσεις.  

Σε αυτό το άρθρο, θα εξετάσουμε τις συναινετικές, εξωδικαστικές επιλογές αντιμετώπισης και επίλυσης των εταιρικών προβλημάτων και των μη εξυπηρετούμενων χορηγήσεών τους που, λόγω του πλήθους και της σύνθετης φύσης των διαθέσιμων λύσεων, πολλές φορές φαντάζουν σαν σπαζοκεφαλιά.

Μέρος Γ’
Εξωδικαστικές Λύσεις Εταιρικής Εξυγίανσης και Αποκατάστασης 
Στη διεθνή βιβλιογραφία αναφέρεται ότι οι βασικότεροι παράγοντες για την αποτυχία της πλειοψηφίας των προσπαθειών για εταιρική εξυγίανση και αποκατάσταση είναι ανθρωποκεντρικοί:

-    η μη κατανόηση ή και η μη αποδοχή ή η άρνηση της πραγματικότητας από τη διευθυντική ομάδα και το εργατικό δυναμικό

-    η αντίσταση στις αλλαγές από τη διευθυντική ομάδα ή και από τους εργαζομένους

-    οι ελλιπείς πόροι και η απουσία τεχνογνωσίας για αντιμετώπιση της κατάστασης.

Είχαμε αναφέρει στο πρώτο άρθρο της σειράς ότι το 99,9% των επιχειρήσεων στην Κύπρο αφορά μικρομεσαίες επιχειρήσεις (στην συντριπτική πλειοψηφία πολύ μικρές επιχειρήσεις με προσωπικό κάτω των 10 ατόμων).  Αυτό το ποσοστό αντιστοιχεί σε αριθμό 90.000 περίπου επιχειρήσεων σε ολόκληρη την Κύπρο.  

Αν υποθέσουμε ότι το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων χορηγήσεων (58,2% για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, 30.11.2016, δείτε το πρώτο άρθρο της σειράς) αντιστοιχεί, σε σχέση ένα προς ένα, στον αριθμό των επιχειρήσεων που έχουν μη εξυπηρετούμενες χορηγήσεις, τότε ο αριθμός των εταιρειών που αντιμετωπίζει χρηματοοικονομικά προβλήματα ενδεχομένως να ανέρχεται σε άνω των 50.000.  Βέβαια η εν λόγω ανάλυση είναι ατελής καθώς βασίζεται σε παραδοχές, δίνει όμως μία σαφή ένδειξη του μεγέθους του προβλήματος, σε απόλυτους αριθμούς, που αντιμετωπίζει ο τοπικός επιχειρηματικός κόσμος. 

Υπάρχει λοιπόν πολύ μεγάλο συσσωρευμένο απόθεμα επιχειρήσεων οι οποίες χρήζουν εξυγίανσης και αποκατάστασης, αν και είναι πιθανό ότι ένας αριθμός από αυτές ενδεχομένως να έχουν ήδη ρυθμίσει / αναδιοργανώσει τα δάνειά τους ή να μην είναι βιώσιμες και συνεπώς η αντιμετώπισή τους πρέπει να είναι διαφορετική.  

Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις της χώρας είναι κατά κανόνα οικογενειακές και παρουσιάζουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά:

1.    Οι μέτοχοι – ιδιοκτήτες είναι και οι διευθυντές της επιχείρησης

2.    Οι διευθυντές της επιχείρησης ασχολούνται με όλα τα θέματα της καθημερινότητας

3.    Παρά το γεγονός ότι οι διευθυντές της εταιρείας έχουν εξαίρετη γνώση της καθημερινότητας, υπάρχει πολλές φορές απουσία επαρκών πληροφοριακών συστημάτων και τυπικής πληροφόρησης που απαιτείται από τις τράπεζες για να αξιολογήσουν την κατάσταση της εταιρείας

4.    Υπάρχει λιγοστός χρόνος, πόροι και τεχνογνωσία για εξειδικευμένη εργασία αναφορικά με την αξιολόγηση των λειτουργικών δομών και της χρηματοοικονομικής κατάστασης της εταιρείας και για τη διερεύνηση της πλειάδας των πιθανών λύσεων και τον εντοπισμό της καταλληλότερης 

5.    Υπάρχει λιγοστός χρόνος και εμπειρία για τη διαχείριση σύνθετων και πολλές φορές παρατεταμένων, απαιτητικών, αλλά και, ενίοτε, επώδυνων διαπραγματεύσεων με τις τράπεζες, τους πιστωτές, τις κρατικές υπηρεσίες και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη.

Είναι εύλογο λοιπόν ότι αρκετές από τις εν δυνάμει βιώσιμες επιχειρήσεις δεν έχουν την «πολυτέλεια» ή και τη δυνατότητα να ασχοληθούν με την εξυγίανση και την αποκατάσταση της επιχειρηματικής τους βιωσιμότητας.  Είναι επίσης παραδεκτό ότι και μεγαλύτερες επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν προβλήματα σε ό,τι αφορά στα σημεία δ και ε ανωτέρω, καθότι αφορούν εξειδικευμένα θέματα, με ιδιαιτερότητες ανά περίπτωση, που απαιτούν λεπτούς χειρισμούς. 

Ταυτόχρονα, ούτε και οι τράπεζες ενδεχομένως να έχουν τον χρόνο, τους πόρους και την αναγκαία πληροφόρηση, για την άμεση αντιμετώπιση του «βουνού» των εν λόγω περιπτώσεων, του εντοπισμού των εν δυνάμει βιώσιμων επιχειρήσεων, και την αξιολόγηση και διαπραγμάτευση προκειμένου να υλοποιηθούν ανθεκτικές, μακροχρόνιες λύσεις.

Έχει ήδη αναφερθεί σε προηγούμενο άρθρο ότι η απραξία και η αδράνεια εκμηδενίζουν σταδιακά την πιθανότητα επιβίωσης μίας επιχείρησης.  Όσο περνά ο χρόνος χωρίς να λαμβάνονται μέτρα τόσο μειώνονται οι πιθανότητες διάσωσης.

Οι εξειδικευμένοι χρηματοοικονομικοί σύμβουλοι, διαπιστευμένοι και πεπειραμένοι στο χειρισμό τέτοιων περιπτώσεων, είναι σε θέση να γεφυρώσουν τις αδυναμίες και να συγκλίνουν τις θέσεις των δύο πλευρών, αφού κατέχουν τον χρόνο, την τεχνογνωσία και την εμπειρογνωμοσύνη για να προσφέρουν πληθώρα ευέλικτων και πρακτικών εργαλείων, μεθοδολογιών και τεχνικών, από τις πιο απλές μέχρι τις πιο σύνθετες, ανάλογα με το εύρος και την πολυπλοκότητα των θεμάτων που αντιμετωπίζει μία επιχείρηση.

Ανάλογα με το χρονικό σημείο της καθοδικής πορείας της επιχείρησης, θα είναι και η παρέμβαση του συμβούλου.  Όσο πιο ενωρίς ληφθούν τα μέτρα, τόσο μεγαλύτερη είναι η γκάμα των επιλογών, τόσο πιο ανώδυνη θα είναι η διαδικασία και τόσο πιο επωφελής η τελική λύση (Διάγραμμα 1). 

Διάγραμμα  1

Όπως φαίνεται στο διάγραμμα, εάν επιχειρηθεί η εξυγίανση της επιχειρηματικής δραστηριότητας στα πρώτα στάδια των δυσκολιών, υπάρχει δοκιμασμένη μεθοδολογία για αξιολόγηση της πληθώρας των εξωδικαστικών εργαλείων και λύσεων προκειμένου να επιλεχθεί η λύση εκείνη που θα φέρει τη συναίνεση όλων των μερών και που θα διατηρήσει τη μέγιστη αξία για την επιχείρηση αλλά και για την τράπεζα και τα λοιπά ενδιαφερόμενα μέρη.

Σε αυτό το στάδιο και ανάλογα με τα δεδομένα της επιχείρησης και τους όρους εντολής του, ο σύμβουλος μπορεί να υποστηρίξει την εταιρεία με τις ακόλουθες ενέργειες ή με συνδυασμό κάποιων από αυτές ή και με το σύνολό τους:

i.    Θα μελετήσει σε βάθος όλη τη διαθέσιμη πληροφόρηση της εταιρείας
ii.    Θα προβεί σε συζητήσεις με τη διευθυντική ομάδα
iii.    Θα προβεί χωρίς χρονοτριβή σε αξιολόγηση της κατάστασης ρευστότητας της επιχείρησης, και θα εισηγηθεί άμεσες λύσεις για το μετριασμό του προβλήματος, αφού η βραχυπρόθεσμη επιβίωση των επιχειρήσεων  εξαρτάται σχεδόν εξολοκλήρου από τη διαχείριση και τη διαθεσιμότητα μετρητών  
iv.    Θα αναλύσει τα χρηματοοικονομικά στοιχεία της επιχείρησης, τα μεγέθη, τους δείκτες, τις σημαντικές μεταβολές και τις τάσεις σε βάθος χρόνου, προκειμένου να εντοπίσει τις δυνατότητες και τα προβλήματα της εταιρείας, και τις ευκαιρίες και τους κινδύνους που την περιβάλλουν, καθώς και τους παράγοντες που την επηρεάζουν
v.    Θα χρησιμοποιήσει εξειδικευμένα μοντέλα τα οποία έχουν τη δυνατότητα να προβλέψουν τα χρηματοοικονομικά αποτελέσματα και την κατάσταση της επιχείρησης για τους επόμενους 12-24 μήνες και τις πιθανότητες και τις περιοχές όπου ενδέχεται να ανακύψουν οικονομικά προβλήματα, προκειμένου να σχεδιαστούν προληπτικές δράσεις
vi.    Θα χρησιμοποιήσει εξειδικευμένα μοντέλα και βάσεις δεδομένων για να προβεί σε συγκριτική αξιολόγηση των μεγεθών και των δεικτών της επιχείρησης με τους αντίστοιχους  μέσους όρους του τομέα στον οποίο δραστηριοποιείται
vii.    Θα προβεί σε αξιολόγηση του επιχειρηματικού και του λειτουργικού μοντέλου της επιχείρησης και θα προβεί σε εισηγήσεις για αναδιάρθρωση, εάν χρήζουν βελτιώσεων, προκειμένου να μεγιστοποιηθεί η ικανότητα παραγωγής επαναλαμβανόμενων κερδών και ταμειακών ροών 
viii.    Θα χρησιμοποιήσει όλη την προηγούμενη ανάλυση για να προβεί σε ενδελεχή μελέτη της βιωσιμότητας της εταιρείας και θα αναλύσει και αξιολογήσει εναλλακτικές ενέργειες και σενάρια για βελτίωση της κατάστασης και των προοπτικών της εταιρείας
ix.    Θα καταρτίσει επιχειρηματικό σχέδιο με προβλέψεις χρηματο-οικονομικών και ταμειακών ροών 
x.    Θα υποβάλει τις εναλλακτικές προτάσεις σε σενάρια ευαισθησίας για να εκτιμηθεί η ευρωστία των λύσεων
xi.    Θα καταλήξει σε συγκεκριμένες προτάσεις σε ό,τι αφορά στη διάρθρωση της εταιρείας, τη λειτουργική της δομή, και την αναδιάρθρωση των δανειακών (και λοιπών) υποχρεώσεων, προκειμένου να ευθυγραμμιστούν με την ικανότητα της επιχείρησης για επαναλαμβανόμενη παραγωγή ταμειακών ροών, επιλέγοντας συνδυασμούς από πλειάδα λύσεων που ενδεικτικά παρουσιάζονται στο πιο κάτω διάγραμμα (Διάγραμμα 2):

Διάγραμμα 2

xii.    Οι προτεινόμενες λύσεις θα συμπεριλαμβάνουν αξιολόγηση στη βάση της παρούσας αξίας των μελλοντικών ταμειακών ροών, καθότι πρώτιστος σκοπός είναι η μεγιστοποίηση της αξίας για την επιχείρηση αλλά και για την τράπεζα
xiii.    Συχνά, οι όροι εντολής του συμβούλου περιλαμβάνουν και την αναδιάρθρωση των προσωπικών υποχρεώσεων των επιχειρηματιών–μετόχων, καθόσον οι εν λόγω υποχρεώσεις είναι σε πολλές περιπτώσεις στενά συνδεδεμένες με τις επιχειρηματικές υποχρεώσεις, αλλά και με την ευημερία της επιχείρησης 
xiv.    Μπορεί να υποβάλει και να παρουσιάσει τις προτάσεις στις τράπεζες, να συντονίσει και να συμμετέχει στη διαδικασία διαπραγμάτευσης με όλες τις τράπεζες και τα λοιπά εμπλεκόμενα μέρη (όπως για παράδειγμα κρατικές υπηρεσίες, άλλους πιστωτές, προσωπικό) 
xv.    Συνεργάζεται με, και υποστηρίζει, την επιχείρηση για την υλοποίηση των συμφωνιών και των συστατικών δανειακών όρων.  Παρέχει νομική, φορολογική και λογιστική υποστήριξη
xvi.    Παρακολουθεί την τήρηση του επιχειρηματικού πλάνου, του προγράμματος αναδιάρθρωσης των δανειακών υποχρεώσεων και των συμβατικών όρων και παρεμβαίνει με εισηγήσεις σε περίπτωση αποκλίσεων 
xvii.    Ενεργεί για την εξεύρεση επενδυτή για να συμμετέχει στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας ή και για τον εντοπισμό πρόσφορων περιπτώσεων συγχωνεύσεων και εξαγορών
xviii.    Δύναται να ενεργήσει ως Chief Restructuring Officer ή Turnaround Executive, είτε διορισθείς από την ίδια την εταιρεία είτε διορισθείς από την χρηματοδότρια τράπεζα, και στις δύο περιπτώσεις προκειμένου να επιβλέψει την προσπάθεια της επιχειρηματικής ανάκαμψης και αποκατάστασης.

Συμπερασματικά, οι τρόποι και οι λύσεις υπάρχουν, με πλήθος επιλογών και επιπέδων πολυπλοκότητας για κάθε περίπτωση.  Η επιβίωση της επιχείρησης είναι στα χέρια του επιχειρηματία.  Χρειάζεται μόνο αναγνώριση και αποδοχή της κατάστασης, και ακολούθως αποφασιστικότητα, τόλμη και δράση.  Δράση που όσο νωρίτερα ληφθεί, με την υποστήριξη ειδικών συμβούλων, τόσο αυξάνει τις επιλογές της επιχείρησης και τις πιθανότητες επιβίωσης και ευημερίας.

Διαβάστε στο Επόμενο για το θεσμό της «Εξέτασης» ως εργαλείο για τη διάσωση των επιχειρήσεων