Η αχίλλειος πτέρνα της κυπριακής μεταρρύθμισης

Σύμφωνα με την Έκθεση Παγκόσμιας Ανταγωνιστικότητας του World Economic Forum για το 2016-2017, η Κύπρος έπεσε στη θέση 83 από τη θέση 65 τον προηγούμενο χρόνο. Ειδικότερα, στον βασικό πυλώνα της καινοτομίας, η Κύπρος κατρακύλησε στη θέση 85 από τη θέση 44. Σε ελεύθερη πτώση και ο κρίσιμος δείκτης «ικανότητα για καινοτομία» (capacity for innovation) αφού η χώρα μας έπεσε στη θέση 119 από τη θέση 90. 

Ακόμη μια πρόσφατη έρευνα, η έκθεση αξιολόγησης του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης για την Αειφόρο Διακυβέρνηση 2016, καταδεικνύει ότι οι επιδόσεις της Κύπρου είναι πολύ χαμηλές σε πολλούς δείκτες-κλειδιά: απόδοση των πολιτικών, λογοδοσία της εκτελεστικής εξουσίας (executive accountability), ικανότητες της εκτελεστικής εξουσίας (executive capacity), μελλοντική βιωσιμότητα των οικονομικών πολιτικών κ.ά. Στον πυλώνα «αποτελεσματικότητα στην εφαρμογή των πολιτικών» η Κύπρος κατατάσσεται –ανάμεσα σε 41 χώρες της ΕΕ και του ΟΟΣΑ– στις τελευταίες θέσεις μαζί με την Τουρκία, το Μεξικό και την Ελλάδα. 

Τα πιο πάνω αρνητικά αποτελέσματα επιβεβαιώνονται από σειρά διεθνών και ευρωπαϊκών ερευνών οι οποίες καλύπτουν εκατοντάδες δείκτες μεταρρύθμισης και κριτήρια ανάπτυξης:        

1. Δείκτης Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας 2016.

2. Πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ για την Καινοτομία 2016.

3. Παγκόσμιος Δείκτης Καινοτομίας 2016.

4. Έρευνα της Παγκόσμιας Τράπεζας Doing Business 2017.

5. Παγκόσμιος Πίνακας «Δείκτης Αντίληψης της Διαφθοράς 2016».

6. Δείκτης Εισοδηματικής Ανισότητας Gini.    

Οι έρευνες αυτές δεικνύουν ότι οι χαμηλές καινοτομικές επιδόσεις της Κύπρου έχουν αρνητικό αντίκτυπο σε πολλές κρίσιμες –για την αναπτυξιακή μεταρρύθμιση– παραμέτρους: ποιότητα επαγγελματικού μάνατζμεντ,  αποτελεσματικότητα διοικητικών συμβουλίων, διαφάνεια, αξιοκρατία, προσέλκυση ταλέντων, «επιχειρείν», αποδοτικότητα, καταπολέμηση της γραφειοκρατίας, στρατηγικός σχεδιασμός κ.ά.

Μελέτες της ΕΕ, της Παγκόσμιας Τράπεζας και του ΟΟΣΑ καταδεικνύουν ότι η καινοτομία είναι το κλειδί για τη μεταρρύθμιση και την ανάπτυξη. Οι χαμηλές καινοτομικές επιδόσεις αποτελούν την αχίλλειο πτέρνα της κυπριακής μεταρρύθμισης. Η χώρα μας χρειάζεται ένα σύγχρονο εθνικό σύστημα καινοτομίας το οποίο να συνδέει όλους τους εταίρους της καινοτομίας και να ενθαρρύνει όλες τις μορφές καινοτομίας. Χρειάζονται:

1.Καινοτόμα εργαλεία και ικανότητες που: α)Εντοπίζουν προβλήματα, ευκαιρίες και σημαντικούς τομείς ανάπτυξης, β)γεφυρώνουν το χάσμα μεταξύ στρατηγικής και εκτέλεσης, γ)συνδέουν τα πανεπιστήμια με τις επιχειρήσεις και την ιδέα με την αγορά και δ)παράγουν καλύτερα αποτελέσματα με λιγότερο κόστος.

2.Μεταρρυθμίσεις βάθους και διαρθρωτικές αλλαγές οι οποίες να κινούνται και προς τις δύο κατευθύνσεις: βελτίωση της αποδοτικότητας και μείωση του κόστους. Βασικός στόχος πρέπει να είναι η επίτευξη αποτελεσμάτων και όχι μόνο το ύψος των δαπανών και το ποσοστό υλοποίησης του αναπτυξιακού προϋπολογισμού. Η εστίαση πρέπει να είναι στον αντίκτυπο των πολιτικών και στην αποτελεσματικότητα των δράσεων.

3.Νέα προγράμματα που: α)Δημιουργούν κοινή αξία και επιτυγχάνουν την ισορροπία μεταξύ των τριών διαστάσεων της βιώσιμης ανάπτυξης –περιβαλλοντική, κοινωνική και οικονομική και β)διαχέουν τα οφέλη της ανάπτυξης σε όλους τους πολίτες και μειώνουν την οικονομική ανισότητα. Η Ελλάδα και η Κύπρος κατέγραψαν την υψηλότερη αύξηση στο ποσοστό κινδύνου φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, μεταξύ 2008 και 2015, σύμφωνα με την Eurostat, τη στατιστική υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Στο πιο πάνω πλαίσιο και μετά από πολύχρονη έρευνα, έχω ετοιμάσει το «Εγχειρίδιο Καινοτομίας» το οποίο βοηθά τους οργανισμούς –δημόσιες υπηρεσίες, αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης, επιχειρήσεις, ακαδημαϊκά ιδρύματα– να παράγουν καινοτομίες (νέα δημιουργικά προϊόντα και υπηρεσίες, νέες λύσεις σε κοινωνικά προβλήματα, μεταρρυθμιστικές καινοτομίες) πιο γρήγορα, πιο φθηνά και πιο έξυπνα.