Ανάλυση της αγοράς εργασίας στην Κύπρο

Σύμφωνα με έρευνα της Διεύθυνσης Έρευνας και Προγραμματισμού της Αρχής Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού, με τίτλο Διαχρονικές Τάσεις Δεικτών Ανθρώπινου Δυναμικού στην Κύπρο 2009 – 2015, τα αποτελέσματα της οπαίας δημοσιευτήκαν το Σεπτέμβριο 2016, σημειώνονται τα ακόλουθα:

«Η πρόσφατη οικονομική κρίση είχε σημαντικό αρνητικό αντίκτυπο στους βασικούς δείκτες της αγοράς εργασίας στην Κύπρο. Οι συνέπειες αυτές εστιάζονται στη μείωση του ποσοστού απασχόλησης και στην αύξηση του ποσοστού ανεργίας. Υπό το φως των πιο πάνω, απαιτείται η ανάγκη για έγκαιρη λήψη διαφόρων μέτρων τα οποία θα στοχεύουν στην αντιμετώπιση των συνέπειων αυτών.

Τα τελευταία χρόνια η αγορά εργασίας στην Κύπρο έχει υποστεί σημαντικές διαρθρωτικές αλλαγές που συνδέονται με την Ευρωπαϊκή πορεία της οικονομίας και την εξειδίκευσή της στις υπηρεσίες.  

Απασχόληση και Ανεργία
Οι συνέπειες της πρόσφατης οικονομικής κρίσης είναι εμφανείς στο γενικό ποσοστό απασχόλησης πληθυσμού 20-64 χρονών στην Κύπρο, αφού κατά την περίοδο 2009-2013 παρουσίασε μεγάλη πτώση και από το 2013 κυμαίνεται σε χαμηλότερα επίπεδα από το αντίστοιχο ποσοστό στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η διαφορά ανάμεσα στα ποσοστά στην Κύπρο και την Ευρωπαϊκή Ένωση σταδιακά μειώθηκε και αντιστράφηκε η εικόνα αφού το 2009 ήταν +6,3% ενώ το 2015 ανήλθε στο -2,1%. Σημειώνεται όμως η μικρή βελτίωση του ποσοστού το 2015 (67,9%) σε συνέχεια της βελτίωσης το 2014 που επιβεβαιώνει τη σταδιακή ανάκαμψη της κυπριακής οικονομίας.

Το γενικό ποσοστό ανεργίας στην Κύπρο παρουσίασε δραστική επιδείνωση και από 5,4% το 2009 ανήλθε στο 16,1% το 2014 αλλά, για πρώτη φορά από την έναρξη της οικονομικής κρίσης, εμφάνισε βελτίωση κατερχόμενο στο 14,9% το 2015. Η χειρότερη επίδοση στην Κύπρο σημειώθηκε το 2014 με 16,1% και στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2013 με 10,8%. Επισημαίνεται ότι το 2015 η διαφορά ανάμεσα στα ποσοστά ανήλθε στο +5,5%. 

Συμμετοχή και Προσφορά στην Αγορά Εργασίας
Το γενικό ποσοστό συμμετοχής στην αγορά εργασίας πληθυσμού στην Κύπρο κυμάνθηκε στα ίδια περίπου επίπεδα έχοντας μικρές αυξομειώσεις κατά την περίοδο 2009-2015. 

Όμως παρατηρήθηκε σημαντική διαφοροποίηση στη σύνθεση του οικονομικά ενεργού πληθυσμού (ΟΕΠ) αφού ο αριθμός των απασχολουμένων είχε μείωση ενώ ο αριθμός των ανέργων παρουσίασε πολύ μεγάλη αύξηση. Ως αποτέλεσμα, ενώ το 2009 το μερίδιο των απασχολουμένων στον ΟΕΠ ήταν 94% και των ανέργων μόνο 6%, το 2015 το μερίδιο των απασχολουμένων έπεσε στο 85% και των ανέργων ανήλθε στο 15%. Το γενικό ποσοστό συμμετοχής στην αγορά εργασίας πληθυσμού 15-64 χρονών στην Ευρωπαϊκή Ένωση παρουσίασε μικρή αυξητική τάση μέσα στην περίοδο αυτή, με αποτέλεσμα η διαφορά ανάμεσα στα ποσοστά Κύπρου και Ευρωπαϊκής Ένωσης να μειωθεί από +2,2% το 2009 σε +1,4% το 2015. Το ποσοστό συμμετοχής των ανδρών στην Κύπρο, παρόλο που είχε πτώση κατά 1,9% την περίοδο 2009-2015, εξακολούθησε να βρίσκεται σε ψηλά επίπεδα. Σημαντικά μικρότερο εμφανίζεται το ποσοστό συμμετοχής των γυναικών στην Κύπρο από το αντίστοιχο ποσοστό των ανδρών παρουσιάζοντας όμως ανοδική τάση (66,0% το 2009 και 69,4% το 2015). Από τα στοιχεία αυτά φαίνεται ότι υπάρχουν σημαντικά περιθώρια για προσέλκυση του αδρανούς γυναικείου δυναμικού στην απασχόληση και αύξηση του ποσοστού συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας. Αρνητικό όμως είναι το γεγονός ότι μέσα στο 2015 μόνο το 5,8% των αδρανών γυναικών επιθυμούν να αναζητήσουν εργασία.

Αύξηση ποσοστού απασχόλησης και μείωση ποσοστού ανεργίας 
Η πρόσφατη οικονομική κρίση άφησε πίσω της σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην αγορά εργασίας με συρρίκνωση της απασχόλησης και δραματική αύξηση της ανεργίας. Μέσα σε αυτές τις ιδιάζουσες συνθήκες, η Κύπρος έχει θέσει ως ένα από τους βασικούς άξονες της πολιτικής της, την αύξηση της απασχόλησης και τη μείωση της ανεργίας μέσω της διατήρησης και ενίσχυσης της δυναμικής που έχει αναπτυχθεί με την επιστροφή της οικονομίας σε θετικούς ρυθμούς από το 2015. 

Βασική προϋπόθεση για οριστική έξοδο από την οικονομική κρίση και διασφάλιση μιας βιώσιμης ανάπτυξης αποτελεί ο συνεχής εμπλουτισμός των γνώσεων και δεξιοτήτων των εργαζομένων καθώς και η απόκτηση νέων γνώσεων και δεξιοτήτων μέσω της συμμετοχής τους σε δραστηριότητες δια βίου μάθησης κάτι που θα έχει θετικό αντίκτυπο στην αύξηση της παραγωγικότητας των επιχειρήσεων. Ως αποτέλεσμα, αναμένεται ότι θα βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα της κυπριακής οικονομίας με συνεπακόλουθο την οικονομική ανάπτυξη που θα οδηγήσει τόσο στη διατήρηση των υφιστάμενων θέσεων εργασίας όσο και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Σχετικά με τη μείωση του ποσοστού ανεργίας, υλοποιούνται και θα υλοποιηθούν επικεντρωμένες δράσεις για την επανένταξη και την καλύτερη δυνατή ενσωμάτωση των ανέργων στην απασχόληση. Συγκεκριμένα, η ΑνΑΔ θα συνεχίσει να εφαρμόζει προγράμματα και σχέδια με βάση τους ακόλουθους άξονες:

•    Στελέχωση Επιχειρήσεων και Κατάρτιση μέσα στις Επιχειρήσεις με στόχο την εργοδότηση ανέργων από επιχειρήσεις, την παροχή κατάρτισης και την απόκτηση εργασιακής πείρας. 
•    Τοποθέτηση σε Επιχειρήσεις/Οργανισμούς για Απόκτηση Εργασιακής Πείρας με στόχο την παροχή ευκαιριών πρακτικής κατάρτισης και απόκτησης εργασιακής πείρας σε ανέργους. 
•    Κατάρτιση για Βελτίωση της Απασχολησιμότητας με στόχο την παροχή ευκαιριών κατάρτισης για απόκτηση και ουσιαστική βελτίωση των γνώσεων και δεξιοτήτων των ανέργων σε συγκεκριμένα θέματα. 

Σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια για αύξηση του ποσοστού απασχόλησης και μείωση του ποσοστού ανεργίας αναμένεται ότι θα διαδραματίσει η επέκταση της λειτουργίας του Συστήματος Επαγγελματικών Προσόντων (ΣΕΠ) από την ΑνΑΔ. Η λειτουργία του ΣΕΠ αναμένεται να αποτελέσει ουσιαστικό πυλώνα στην προσπάθεια για συνεχή αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού και θα έχει θετικές επιπτώσεις στη δια βίου μάθηση και στην κινητικότητα του ανθρώπινου δυναμικού».

Στοιχεία των τελευταίων ετών για τα επίπεδα ανεργίας και το εργατικό δυναμικό
Άμεση συνέπεια της οικονομικής κρίσης στην Κύπρο υπήρξε η αύξηση της ανεργίας.  Σύμφωνα με την Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας, Tα τελευταία 5 χρονιά από το 2011 μέχρι και το τέλος του 2016 ο αριθμός των ανέργων έχει αυξηθεί σημαντικά, από 28,914 τον Ιανουάριο του 2011 σε 41,852 τον Δεκέμβριου του 2016. 

Η αύξηση αυτή ήταν συνεχομένη μέχρι και το Φεβρουάριο του 2014 όπου ο αριθμός των ανέργων είχε κορυφωθεί στους 53,204 ενώ από το 2015 παρατηρείτε μια σταθερά βελτιωμένη πορεία με τον αριθμό των ανέργων να μειώνετε στους 44,550 τον Δεκέμβριο του 2015. 

Κατά τους πρώτους 10 μήνες του 2016 παρουσιάζετε μια συνεχομένη βελτίωση μήνα προς μήνα μέχρι και τον Οκτώβριο του ίδιου χρόνου όπου ο αριθμός έχει μειωθεί στους 33,706 ενώ ο Νοέμβρης και ο Δεκέμβρης παρουσιάζουν μια μεγάλη άνοδο της τάξης του 24% με τον αριθμό των ανέργων να φτάνει στους 41,852 τον Δεκέμβριο του 2016.