Επιστημονική τεκμηρίωση της λύσης του Κυπριακού

Έχει τεκμηριωθεί επιστημονικά η βιωσιμότητα του σχεδίου λύσης του Κυπριακού; Ποιο επιστημονικό εργαλείο ή μέθοδος έχει εφαρμοστεί για σκοπούς αξιολόγησης της συνολικής βιωσιμότητας της λύσης; Στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων γίνονται πολλαπλές συζητήσεις σε διάφορα επίπεδα σε μια διαδικασία πάρε-δώσε, με όλα τα θέματα να συνδέονται. Πώς οι διάφοροι συνδυασμοί στη διασταυρούμενη διαπραγμάτευση επηρεάζουν τη συνολική βιωσιμότητα της λύσης; Η μέθοδος η οποία παρουσιάζεται στο παρόν άρθρο, ουσιαστικά αποτελεί ένα εργαλείο για τις διαπραγματεύσεις, ώστε να φτάσουμε σε μια επιστημονικά τεκμηριωμένη, απόλυτα βιώσιμη λύση.    

Σε εύθραυστα συστήματα –σε περίπτωση που κάτι δεν πάει καλά– οι αρνητικές ασυμμετρίες, η περιπλοκότητα, η αβεβαιότητα και ο χρόνος, εμπεριέχουν καταστροφικό ρίσκο. Η λύση του Κυπριακού δεν μπορεί να είναι ούτε 15%, ούτε 50% ούτε 85% βιώσιμη. Η βιωσιμότητα της τελικής συμφωνίας μπορεί να έχει μόνο δύο αξίες: απόλυτη (100%) ή μηδενική (0%). Εάν η λύση δεν είναι απόλυτα βιώσιμη δεν θα αντέξει ούτε μήνες, ούτε βδομάδες, ούτε καν μέρες. Λόγω των ασύμμετρων απειλών και της θέσης ισχύος της Τουρκίας, του άμεσου τεράστιου αντίκτυπου και των δραματικών μη αναστρέψιμων συνεπειών, μια εύθραυστη λύση δεν θα αντέξει ούτε ένα δευτερόλεπτο. Δεν θα υπάρχει «πρώτη μέρα της λύσης». 

Ο Ταγίπ Ερντογάν θέτει όρους οι οποίοι καθιστούν τη λύση εξαιρετικά εύθραυστη: εκ περιτροπής προεδρία, παραμονή των τουρκικών στρατευμάτων, συνέχιση των εγγυήσεων της Τουρκίας κ.ά. 

Σοβαρή απειλή για τη βιωσιμότητα της λύσης είναι επίσης οι μεταβατικές περίοδοι σε ουσιώδη κεφάλαια: εδαφικό, περιουσιακό, επιστροφή προσφύγων, αποχώρηση εποίκων και τουρκικών στρατευμάτων κ.ά. Μεταβατικότητα ίσον ευθραυστότητα.

Το τουρκικό βέτο σε θέματα εκτελεστικής εξουσίας θα επικρέμεται ως δαμόκλειος σπάθη πάνω από τη λειτουργικότητα του κράτους.

Η ασάφεια στο θέμα της συνέχισης της Κυπριακής Δημοκρατίας θα αποτελεί μια μόνιμη πηγή ευθραυστότητας. 

Η Τουρκία εύκολα θα μπορεί να τινάξει τη λύση στον αέρα, εάν όλα τα θεμελιώδη και σημαντικά ζητήματα (οικονομικά της λύσης, Σύνταγμα, ΑΟΖ κ.ά.) δεν συζητηθούν και συμφωνηθούν πριν τη λύση.

Η συμμετοχή των Μονίμων Μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων, στην εφαρμογή της λύσης και στο θέμα της ασφάλειας και των εγγυήσεων, θα ενίσχυε σημαντικά τη βιωσιμότητα της λύσης.

Η θεωρία Antifragility και το στατιστικό μοντέλο του Καθηγητή Ν. Ταλέμπ –του κορυφαίου παγκοσμίως ειδικού στο Risk Management– είναι το μοναδικό επιστημονικό εργαλείο το οποίο παρέχει τη δυνατότητα αξιολόγησης και ενίσχυσης της συνολικής βιωσιμότητας της λύσης του Κυπριακού. Μια τέτοια αξιολόγηση στην παρούσα φάση των διαπραγματεύσεων μπορεί να καταδείξει, με μαθηματική ακρίβεια, τις εύθραυστες πρόνοιες που πρέπει να αφαιρεθούν και τα στοιχεία που πρέπει να προστεθούν, ώστε η λύση να είναι μόνιμη. Όπως υπογραμμίζει ο Ν. Ταλέμπ, στη σημερινή εποχή των ασυμμετριών, μια αλλαγή 1% στα συστήματα μπορεί να μειώσει την ευθραυστότητα «fragility» (ή να αυξήσει την ανθεκτικότητα «antifragility») κατά περίπου 99%.

Το μοντέλο Ταλέμπ θέτει τους κανόνες για τη μετάβαση από το εύθραυστο στο ανθεκτικό. Βοηθά τους οργανισμούς να τροποποιούν την έκθεσή τους (modify their exposure) ώστε να είναι: α)Λιγότερο εκτεθειμένοι σε αρνητικά συμβάντα που μπορεί να προκύψουν (να ελαχιστοποιούν το ρίσκο και τη ζημιά από αρνητικές ασυμμετρίες) και β)περισσότερο ανοικτοί σε θετικά συμβάντα που μπορεί να προκύψουν (να μεγιστοποιούν το όφελος από θετικές ασυμμετρίες). Ο Ν. Ταλέμπ ονόμασε τη διττή αυτή ιδιότητα «antifragility».

Τα πάντα στο Κυπριακό μπορούν να αξιολογηθούν με βάση το κριτήριο ευθραυστότητα – ανθεκτικότητα. Υπάρχουν θέματα στα οποία μπορούν να γίνουν υποχωρήσεις χωρίς αυτό να επηρεάζει ουσιαστικά τη συνολική βιωσιμότητα της λύσης. Υπάρχουν όμως και σημεία όπου ακόμη και η παραμικρή ευθραυστότητα μπορεί να προκαλέσει την κατάρρευση της λύσης.  

Λόγω της περιπλοκότητας και των ασύμμετρων αβεβαιοτήτων, υπάρχουν συμβάντα που δεν μπορούμε να προβλέψουμε, ρίσκο και κίνδυνοι που δεν φαίνονται. Τη σοβαρότητα όμως των συνεπειών τη γνωρίζουμε: εάν η λύση του Κυπριακού δεν είναι απόλυτα βιώσιμη, η Τουρκία θα τα κερδίσει όλα, ενώ η δική μας πλευρά θα χάσει τα πάντα. Η λύση πρέπει να θωρακιστεί ώστε η πιθανότητα της καταστροφής να είναι μηδενική. 

Η πολυπλοκότητα και η ασυμμετρία οδηγούν σε τεράστια λάθη. Η βιωσιμότητα της λύσης του Κυπριακού δεν μπορεί να στηρίζεται στη διαίσθηση, την πρόβλεψη και το ρίσκο. Σε κάθε σενάριο –Plan A ή Plan B– η επιστημονική τεκμηρίωση της συνολικής βιωσιμότητας της λύσης είναι εκ των ων ουκ άνευ.