Η “Συμβουλευτική” και τα “Ψυχολογικά Συμβόλαια” στις σύγχρονες επιχειρήσεις

Η «Συμβουλευτική» (“Mentoring”) είναι μία διαδικασία, σύμφωνα με την οποία ένα έμπειρο οργανωσιακό μέλος (μέντορας) παρέχει συμβουλές και καθοδήγηση σε ένα λιγότερο έμπειρο μέλος (προστατευόμενος). Ένα καλό πρόγραμμα συμβουλευτικής πρέπει να απευθύνεται σε πλήθος εργαζομένων, με υψηλές προοπτικές ανέλιξης. Οποιοσδήποτε οργανισμός, που είναι σοβαρά προσηλωμένος στη διαφορετικότητα των εργαζομένων, οφείλει να διαθέτει ένα πρόγραμμα συμβουλευτικής. Ένας καλός μέντορας οφείλει να:

•    Προσφέρει συμβουλές.
•    Παρέχει εποικοδομητική κριτική.
•    Βοηθά στην οικοδόμηση κατάλληλων δεξιοτήτων.
•    Μοιράζεται τεχνική εμπειρογνωμοσύνη.
•    Αναπτύσσει μια υψηλής ποιότητας, στενή και υποστηρικτική σχέση με τον προστατευόμενο.
•    Διατηρεί ανοικτές τις γραμμές επικοινωνίας.
•    Γνωρίζει πότε πρέπει να απομακρυνθεί και να αφήσει τον προστατευόμενο να αποδείξει τι μπορεί να κάνει.

Με τον όρο «Ψυχολογικά Συμβόλαια» (“Psychological Contracts”) αναφερόμαστε στις ατομικές πεποιθήσεις, που διαμορφώνονται από τον οργανισμό και αφορούν σε όρους μιας αμοιβαίας συμφωνίας ανταλλαγής, ανάμεσα στα άτομα και τους οργανισμούς. Στα πλαίσια αυτής της ανταλλαγής - σχέσης, η κάθε πλευρά αναμένει να λάβει μελλοντικά οφέλη.

Δύο είδη ψυχολογικών συμβολαίων λαμβάνουν χώρα: τα συναλλακτικά και τα σχεσιακά. Το συναλλακτικό ψυχολογικό συμβόλαιο περιλαμβάνει συγκεκριμένες ανταλλαγές μεταξύ των συμβαλλόμενων μερών, κατά τη διάρκεια πεπερασμένης και, συχνά, σύντομης χρονικής διάρκειας εργασιακής σχέσης. Οι εργαζόμενοι είναι πρόθυμοι να προσφέρουν στον οργανισμό, ακριβώς όσα θεωρούν ότι έχουν λάβει από αυτόν. Το σχεσιακό ψυχολογικό συμβόλαιο περιλαμβάνει ανοικτές (ως προς τον χρονικό ορίζοντα και τις υποχρεώσεις) συμφωνίες, οι οποίες εγκαθιδρύουν και διατηρούν την εργασιακή σχέση. Αντιπροσωπεύουν, στην ουσία, την αμοιβαία επιθυμία των μερών να χτίσουν μία μακροπρόθεσμη σχέση.

Ο τόσο σημαντικός και καθοριστικός ρόλος της συμβουλευτικής και των ψυχολογικών συμβολαίων, στα πλαίσια ενός οργανισμού, είναι άμεση συνέπεια του γεγονότος ότι οι έννοιες αυτές επηρεάζουν καταλυτικά τις δύο συνιστώσες του οργανισμού: τους ανθρώπους και τις ομάδες.

Αρχικά, η συμβουλευτική έχει άμεση επίδραση στην προσωπικότητα ενός ατόμου (είτε του μέντορα, είτε του προστατευόμενου) και μάλιστα με μη γραμμικό τρόπο. Έπειτα, η συμβουλευτική και τα ψυχολογικά συμβόλαια είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την ικανοποίηση από την εργασία, την οργανωσιακή δέσμευση και την αγκίστρωση στην εργασία.

Η ικανοποίηση των ψυχολογικών συμβολαίων δημιουργεί αισθήματα στους εργαζομένους πως εκτιμούνται από τον οργανισμό, γεγονός που οδηγεί σε θετικά αποτελέσματα, όπως η βελτίωση απόδοσης, η συμπάθεια και η αφοσίωση. Από την άλλη μεριά, η διάρρηξη ενός ψυχολογικού συμβολαίου, δηλαδή η αντίληψη του εργαζομένου ότι ο οργανισμός έχει αποτύχει να ανταπεξέλθει σε μία ή περισσότερες από τις υποσχέσεις που έχει δώσει, οδηγεί σε αντιδράσεις και αλλαγή συμπεριφοράς, όπως μείωση εργασιακής ικανοποίησης και αφοσίωσης, αύξηση κυνισμού κ.ά. 

Φαίνεται, λοιπόν, πως σε ένα περιβάλλον το οποίο λαμβάνει ολοένα και περισσότερο παγκόσμιο χαρακτήρα, οι έννοιες της συμβουλευτικής και των ψυχολογικών συμβολαίων, καθώς και οι ιδέες που τις περιβάλλουν, θα διαδραματίσουν πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαμόρφωση των εργασιακών σχέσεων και, γενικότερα, στα θέματα διοίκησης των ανθρώπινων πόρων ενός οργανισμού.