Κοινωνικές αδικίες του ψηλού αφορολόγητου

Κανένα φορολογικό σύστημα δεν μπορεί να είναι τέλειο, όμως μια χώρα μπορεί και πρέπει να βελτιώνει τον τρόπο με τον οποία φορολογεί τους πολίτες της και να διορθώνει τυχόν κοινωνικές αδικίες που προκύπτουν.  Στο Κυπριακό φορολογικό σύστημα, η πηγή του προβλήματος είναι το ψηλό αφορολόγητο του εισοδήματος, το οποίο ανέρχεται στις €19,500 και είναι το ψηλότερο στην Ευρώπη, ίσως και στον κόσμο. 

Το ψηλό αφορολόγητο αποσκοπεί στην προστασία των χαμηλόμισθων αλλά και στην εξοικονόμηση διοικητικού κόστους, που προκύπτει από την υποβολή και εξέταση των φορολογικών δηλώσεων. Με την ανάπτυξη της τεχνολογίας όμως, και την ηλεκτρονική υποβολή, το διοικητικό κόστος μειώνεται σημαντικά. Αν εξετάσει κανείς τις πρόνοιες της νομοθεσίας του φόρου εισοδήματος, θα διαπιστώσει κάποιες στρεβλώσεις που δημιουργούν κοινωνικές αδικίες.  

Το ψηλό αφορολόγητο ποσό που ισχύει στην Κύπρο προσφέρει περισσότερα οικονομικά οφέλη στους υψηλόμισθούς παρά στους χαμηλόμισθους.  Οι υψηλόμισθοι αξιοποιούν πλήρως το αφορολόγητο των €19,500 εξοικονομώντας περισσότερα χρήματα από τους χαμηλόμισθους. Επιπλέον, οι υψηλόμισθοί μπορούν να αξιοποιήσουν σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό τις φορολογικές απαλλαγές για εισφορές στα συνταξιοδοτικά τους ταμεία και σε ασφαλιστικά συμβόλαια, οι οποίες ανέρχονται στο 1/6 των ακάθαρτων απολαβών τους. Για παράδειγμα, κάποιος με εισόδημα €36,000 μπορεί να αξιοποιήσει €6,000 για εισφορές στις κοινωνικές ασφαλίσεις, ταμεία προνοίας, ασφαλιστικά συμβόλαια κλπ, και να εξοικονομήσει €1,500 σε φόρο εισοδήματος.  

Ας σημειωθεί ότι οι €6,000 εισφορές που έκανε θα επιστραφούν στο φορολογούμενο κατά τη συνταξιοδότηση του.  Ένας χαμηλόμισθος, με εισοδήματα κάτω από €19,500 μπορεί μεν να αξιοποιήσει το 1/6 των εισοδημάτων του σε εισφορές στα συνταξιοδοτικά του ταμεία, αλλά δεν θα δικαιούται εξοικονόμηση φόρου, απλά διότι το εισόδημα του είναι κάτω από το όριο. Χωρίς το σημαντικό κίνητρο της φοροαπαλλαγής, αλλά και λόγω των χαμηλών εισοδημάτων τους, οι χαμηλόμισθοι παραμένουν ανασφάλιστοι και όταν βγουν στη σύνταξη, μάλλον θα έχουν να αντιμετωπίσουν οικονομικά προβλήματα.  

Το ψηλό αφορολόγητο ποσό διασφαλίζει ότι οι χαμηλόμισθοι δεν πληρώνουν φόρο εισοδήματος, πληρώνουν όμως Φόρο Προστιθέμενης Αξίας 19%, φόρο κατανάλωσης στα καύσιμα 49 σεντ το λίτρο, και τόσα άλλα τέλη και φορολογίες.  Δηλαδή, αυτά που εξοικονομεί ο χαμηλόμισθος από το φόρο εισοδήματος, τα πληρώνει πολλαπλάσια σε άλλες φορολογίες και τέλη, τα οποία μάλιστα είναι οριζόντια αντί κλιμακωτά. Αν το αφορολόγητο ποσό ήταν χαμηλότερο, τότε οι υπόλοιπες φορολογίες και τέλη θα ήταν χαμηλότερα. Μια άλλη μεγάλη παρενέργεια του ψηλού αφορολόγητου ποσού, είναι ότι δεν επιτρέπει σε ένα ζευγάρι στο ίδιο νοικοκυριό να συμψηφίζει τα εισοδήματα του για σκοπούς φόρου εισοδήματος.  

Έτσι, αν σε ένα νοικοκυριό, οι δύο σύζυγοι κερδίζουν €24,000 έκαστος (μαζί €48,000), πληρώνουν φόρο εισοδήματος σχεδόν μηδέν (εάν αξιοποιούν το 1/6 των εισοδημάτων τους σε συνταξιοδοτικές εισφορές στις κοινωνικές ασφαλίσεις, ταμεία προνοίας και ασφάλειες). Εάν εργάζεται μόνο ο ένας εκ των δύο και κερδίζει €48,000, τότε το νοικοκυριό πληρώνει φόρο εισοδήματος €6,400. Από την πιο πάνω ανάλυση προκύπτει ότι το φορολογικό σύστημα της Κύπρου πάσχει από στρεβλώσεις, οι οποίες πρέπει να διορθωθούν. Το κράτος μπορεί να εισπράττει τα ίδια χρήματα κατά τρόπο κοινωνικά πιο δίκαιο.