Οι πρώτες δέκα εταιρείες στην Κύπρο

Κάποιες από αυτές, ολοκλήρωσαν μια για πάντα τις εργασίες τους. Κάποιες άλλες, συνεχίζουν έως και σήμερα την πορεία τους στην κυπριακή οικονομία. Ο λόγος, για τις πρώτες δέκα εταιρείες που ενεγράφησαν στο Μητρώο του Εφόρου Εταιρειών. Σε κάθε περίπτωση, όλες τους άφησαν το δικό τους στίγμα στην κυπριακή επιχειρηματικότητα. 

1.    ΛΑΪΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ
Η Λεμεσός, έμελλε να συνδέσει το όνομά της με το παλαιότερο τραπεζικό συγκρότημα της Κύπρου. Βρισκόμαστε στο 1901 όταν στην πόλη του Καρναβαλιού ιδρύθηκε ένα μικρό ταμιευτήριο, το Λαϊκό Ταμιευτήριο Λεμεσού, που λειτούργησε τον Απρίλιο του ίδιου έτους και εξελίχθηκε στον Όμιλο Λαϊκής. 

Ιδρυτές του Ομίλου ήταν οι: Αγαθοκλής Φραγκούδης, Χριστόδουλος Σώζος, Ιωάννης Κυριακίδης και Νεοκλής Ιωαννίδης. Το 1924, το Λαϊκό Ταμιευτήριο Λεμεσού μετατράπηκε σε πλήρη τράπεζα και αποτέλεσε την πρώτη εταιρεία που γράφτηκε στο Τμήμα Εφόρου Εταιρειών, με ημερομηνία εγγραφής την 20η Μαΐου 1924. Η σημαντικότερη περίοδος στην ανάπτυξη της Λαϊκής Τράπεζας άρχισε τη δεκαετία του 1970, ενώ τα σχέδιά της ήρθε να παγώσει η τουρκική εισβολή.

Ωστόσο, με το πείσμα των ανθρώπων της, κατά τα χρόνια που ακολούθησαν η Τράπεζα, σημείωσε μια σημαντική πορεία ανάπτυξης, τόσο στην Κύπρο, όσο και στο εξωτερικό. Χρονιά καμπής για τη Λαϊκή Τράπεζα υπήρξε το 2012, κατά την οποία άρχισαν να αναδύονται τα προβλήματά της. Ως αποτέλεσμα, η τράπεζα οδηγήθηκε σε κρατικοποίηση, με την κυβέρνηση Χριστόφια να διαθέτει το ποσό του 1,8 δισ. ευρώ για να την κρατήσει στη ζωή. Ωστόσο, με τις αποφάσεις του Eurogroup, τον Μάρτιο του 2013, η Λαϊκή Τράπεζα οδηγήθηκε σε οριστικό λουκέτο. 

2.    USB BANK 
Αποτελεί τη δεύτερη κατά σειρά εγγραφής εταιρεία στην Κύπρο, που σημειώθηκε στις 4 Ιουνίου, 1925. Είναι η μετεξέλιξη της Yialousa Savings Bank Limited (YSB), η οποία ιδρύθηκε στην κατεχόμενη Γιαλούσα. Τον Ιούνιο του 1974, άρχισε να λειτουργεί ως εξουσιοδοτημένο οικονομικό ίδρυμα υπό την εποπτεία της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, ενώ η ανάπτυξή της σταμάτησε λόγω της τουρκικής εισβολής.

Επαναδραστηριοποιήθηκε την 1η Μαρτίου 1990 μετά από κυβερνητική επιχορήγηση και άρχισε τη λειτουργία της με ένα κατάστημα στη Λευκωσία, ενώ ακολούθησε επέκταση σε Λεμεσό και Λάρνακα. Το 2009, η Τράπεζα μετονομάστηκε σε USB BANK PLC. Τον Σεπτέμβριο του 2010, η BLC Bank SAL απέκτησε το 9,9% του μετοχικού κεφαλαίου της USB BANK PLC, ενώ, τον Σεπτέμβριο του 2015, η BLC Bank SAL απέκτησε το 98,83% του μετοχικού κεφαλαίου της Τράπεζας. Η BLC Bank SAL δραστηριοποιείται στον Λίβανο και είναι μέλος του χρηματοοικονομικού Ομίλου FRANSABANK από τον Αύγουστο του 2007. 

3.    CYWAYS INVESTMENT COMPANY LTD 
Η εταιρεία γράφτηκε στο Μητρώο του Εφόρου Εταιρειών στις 22 Απριλίου 1927, από το δικηγορικό γραφείο M.M. Houry & Co. Το αρχικό όνομα της εταιρείας ήταν Cyprus Trading Company Ltd, ενώ το πρώτο εγγεγραμμένο γραφείο της βρισκόταν στην οδό Λήδρας, στη Λευκωσία. Η κύρια δραστηριότητα της εταιρείας ήταν το εμπόριο, τόσο εντός της τότε Βρετανικής Αυτοκρατορίας, όπως συγκεκριμένα αναφέρεται στους σκοπούς της, όσο και σε ολόκληρο τον κόσμο.

Στις αρχές της δεκαετίας του ‘80, η εταιρεία πέρασε στα χέρια του Ομίλου Σιακόλα και στη συνέχεια μετονομάστηκε σε Cyways Investment Company Ltd. Παρόλο που η εταιρεία εξακολουθεί να υφίσταται οι δραστηριότητές της διεξάγονται πλέον από την Cyprus Trading Company Plc, δημόσια εταιρεία, εισηγμένη στο Χ.Α.Κ και θυγατρική της N.K. Shacolas (Holdings) Ltd.

4.    ΚΕΒΕ
Το Κυπριακό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο γράφτηκε στο Μητρώο του Εφόρου Εταιρειών στις 29 Απριλίου 1927. Κοιτώντας πίσω, στα τέλη της δεκαετίας του 1920 κανείς δεν θα μπορούσε να προβλέψει ότι το οικοδόμημα που έκτιζαν οι τότε σκαπανείς του επιμελητηριακού θεσμού στη χώρα μας θα μεγαλουργούσε και θα εξελισσόταν σε ένα στυλοβάτη – πρωτοστάτη της κυπριακής οικονομίας. Το ΚΕΒΕ είχε ως έδρα του τη Λευκωσία και αντιπροσώπους στη Λεμεσό, στην Αμμόχωστο, στη Λάρνακα και στην Πάφο. Η ιδρυτική συνέλευση του Επιμελητηρίου πραγματοποιήθηκε στα κεντρικά γραφεία της Τράπεζας Κύπρου, στην οδό Φανερωμένης στη Λευκωσία. Πρώτα μέλη του ΚΕΒΕ αποτέλεσαν Ελληνοκύπριοι, Τουρκοκύπριοι, Άγγλοι, Λατίνοι, Αρμένιοι, Μαρωνίτες, καθώς επίσης Ελλαδίτες που ζούσαν στην Κύπρο. Πρωτοποριακή συμβολή στην ίδρυση του ΚΕΒΕ είχε ο τότε γενικός διευθυντής της Οθωμανικής Τράπεζας στην Κύπρο, Ουαλλός στην καταγωγή, Hugh Llewelyn Jones, ο οποίος διαπίστωσε την ανάγκη ενός θεσμικού οργάνου εξυπηρέτησης των οικονομικών δοσοληψιών των εμπορευομένων. 

5.    CYPRUS CHROME COMPANY LTD
Η εταιρεία, γράφτηκε στο Μητρώο Εφόρου Εταιρειών στις 15 Ιουνίου του 1929, όμως δεν υπάρχουν αρχεία για τις δραστηριότητες και την έδρα της παρά το γεγονός ότι διαλύθηκε λόγω ολοκλήρωσης εκκαθάρισης το 2003. 

6.    SOLEA BARGE COMPANY LTD
Η Solea Barge Company ενεγράφη στο μητρώο στις 22 Δεκεμβρίου του 1930. Για την εταιρεία δεν βρέθηκαν στοιχεία όσον αφορά στις εργασίες της, ενώ στο αρχείο εμφανίζεται ως διαγεγραμμένη. 

7.    CHRIST. HAGGIPAVLU & SONS LTD
Πρόκειται για την αρχαιότερη βιομηχανία στην Κύπρο, παραγωγής αλκοολούχων ποτών που ιδρύθηκε το 1844 από τον Χριστόδουλο Χατζηπαυλή. Είναι εγγεγραμμένη στο Μητρώο του Εφόρου Εταιρειών από τις 24 Φεβρουαρίου 1931.

Από το 1882, η Χατζηπαύλου & Υιοί άρχισε να γίνεται αρκετά γνωστή και στο εξωτερικό, όταν κέρδισε τα πρώτα βραβεία σε διεθνείς εκθέσεις, σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, όπως το Λονδίνο και το Παρίσι.

Μεταξύ των πολλών μεταλλίων και βραβείων που εξασφάλισε η εταιρεία στα 162 χρόνια λειτουργίας της και από τα περισσότερο γνωστά αποτελεί το Grand Prize, που κέρδισε το 1914 στο Λονδίνο. Αρχικώς, η εταιρεία πωλούσε οινοπνευματώδη ποτά στην Κύπρο και στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.  Η εταιρεία συμπληρώνει φέτος 172 χρόνια ζωής. 

8.    IMPORT & EXPORT & KYRENIA CLUB COMPANY LTD
Η εταιρεία είναι εγγεγραμμένη στο Μητρώο του Εφόρου Εταιρειών από τις 18 Απριλίου 1931. Σκοπός της ίδρυσης της είναι το γενικότερο εμπόριο, ωστόσο μετά την εισβολή οι δραστηριότητές της περιορίστηκαν στα κατεχόμενα εδάφη. 

9.    CYPRUS FERTILIZERS COMPANY LTD
Η εταιρεία γράφτηκε στο Μητρώο Εφόρου Εταιρειών στις 17 Ιουνίου του 1931. Η δράση της αφορούσε φυτοφάρμακα για γεωργικές εργασίες και διαλύθηκε το 1985 λόγω ολοκλήρωσης εκούσιας εκκαθάρισης. 

10. ΟΜΙΚΡΟ ΚΤΗΜΑΤΙΚΗ 
Η εταιρεία είναι εγγεγραμμένη στο Μητρώο Εφόρου Εταιρειών από τις 18 Ιουνίου του 1931 χωρίς περισσότερες πληροφορίες όσον αφορά στην έδρα της. Οι δραστηριότητές της αφορούν στον κλάδο των ακινήτων.