Ηλίας Νεοκλέους: Το τέλος των φορολογικών παραδείσων

Ένα σωστό στρατηγικό σχέδιο, δημιουργία κλίματος ασφάλειας και διαφάνειας για τους ξένους επενδυτές, ιδιωτικοποιήσεις, ενθάρρυνση της συμμετοχής έμπειρων ξένων κεφαλαίων και προσήλωση στο νέο οικονομικό γίγνεσθαι συστήνει ο κ. Νεοκλέους, τονίζοντας ότι μόνο έτσι η Κύπρος θα κερδίσει μακροπρόθεσμα σε επίπεδο αξιοπιστίας, ως χώρα που ανοίγει την πόρτα μόνο σε σοβαρούς επιχειρηματίες.

Κύριε Νεοκλέους, το γραφείο σας, πρωτοπόρο στην ανάπτυξη της Κύπρου ως διεθνούς επιχειρηματικού κέντρου, πάντα τόνιζε τη σημασία της ορθής ανάπτυξης του τομέα των υπηρεσιών με την προσέλκυση εταιρειών και high net worth individuals υψηλής ποιότητας, οι οποίοι θα έχουν βάση στην Κύπρο. Με την ευκαιρία της διαρροής των «Panama papers», πόσο σημαντικό είναι η Κύπρος να παραμείνει μια δικαιοδοσία σε πλήρη συμμόρφωση με όλες τις διεθνείς πρακτικές, νόμους και κανονισμούς (fully compliant, fully transparent, jurisdiction of substance);
Συμφωνώ ότι είναι εξαιρετικά σημαντικό αυτό που λέτε. Το σκάνδαλο «Panama papers», σε συνδυασμό με τις παγκόσμιες τάσεις στον τομέα της συμμόρφωσης σε θέματα όπως το ξέπλυμα βρόμικου χρήματος, την εδραίωση πλέον σε παγκόσμιο επίπεδο των κανόνων και διαδικασιών ανταλλαγής πληροφοριών αλλά και τα κλιμακούμενα μέτρα που διατυπώνονται από διεθνείς οργανισμούς και πλατφόρμες εναντίον της φοροδιαφυγής, καταδεικνύουν ότι βρισκόμαστε κοντά στο τέλος των λεγόμενων παραδοσιακών φορολογικών παραδείσων και υπεράκτιων δικαιοδοσιών που μέχρι πρόσφατα διαφήμιζαν την παροχή πλήρους εχεμύθειας σε επίδοξους πελάτες και επενδυτές. 

Αυτό πώς ωφελεί την Κύπρο;
Η Κύπρος έχει εκσυγχρονίσει τη νομοθεσία και τις πρακτικές της με τις εν λόγω διαδικασίες και τάσεις σε μεγάλο βαθμό τα τελευταία χρόνια και αυτό είναι κάτι που πρέπει να συνεχίσει να γίνεται. Η συμμόρφωση με αυτές τις τάσεις διεθνώς αλλά και η προώθηση ενός νέου επιχειρηματικού μοντέλου, στηριγμένου στον φορολογικό και επιχειρηματικό σχεδιασμό, στη βάση πραγματικής υπόστασης και υποδομής (substance), είναι μονόδρομος τόσο για την Κύπρο όσο και για τους παρόχους υπηρεσιών που θέλουν να δραστηριοποιούνται στην Κύπρο. 
Μπορεί να ακούγεται από διάφορους ότι το νέο περιβάλλον που έχει δημιουργηθεί επιβάλλει νέες σοβαρές προδιαγραφές, προϋποθέσεις και «εμπόδια» πλέον στη χρήση κυπριακών δομών, κάτι που συνεπάγεται περιορισμό στις νέες δουλειές και αυξημένα κόστη, τόσο για τους πελάτες όσο και για τους παρόχους υπηρεσιών. Πρέπει να λεχθεί όμως ότι η θέση αυτή μπορεί φαινομενικά να έχει μια βάση, αλλά στην ουσία η Κύπρος με την προσήλωσή της στο νέο οικονομικό γίγνεσθαι θα κερδίσει μακροπρόθεσμα, τόσο σε επίπεδο αξιοπιστίας, ως χώρα που ανοίγει την πόρτα μόνο σε σοβαρούς επιχειρηματίες, όσο και σε επίπεδο προσέλκυσης σοβαρών νέων επενδυτών.

Πόσο ανταγωνιστική είναι η Κύπρος στην προσφορά υψηλού επιπέδου επαγγελματικών υπηρεσιών σε διεθνείς εταιρείες και high net worth individuals; 
Η Κύπρος εξακολουθεί να παρέχει εξαιρετικά σημαντικά οφέλη και συγκριτικά φορολογικά και συναφή πλεονεκτήματα διεθνώς και ως εκ τούτου παραμένει σχετικά ανταγωνιστική τόσο στην προσφορά υψηλού επιπέδου επαγγελματικών υπηρεσιών, όσο και στον τομέα που αφορά την εξυπηρέτηση των πελατών μεγάλης οικονομικής επιφάνειας (high net worth individuals). Εδώ θα πρέπει όμως να σημειωθεί πως ό,τι και να λέμε εμείς ή οι αρμόδιοι φορείς για την προώθηση της Κύπρου ως επιχειρηματικού κέντρου στο εξωτερικό, οι αριθμοί που βλέπουν οι επίδοξοι διεθνείς επενδυτές, οι οποίοι διερευνούν τις διάφορες επιλογές που έχουν σχετικά με τις δικαιοδοσίες που παρέχουν οφέλη, είναι αμείλικτοι. 

Αξιολογώντας χώρες όπως π.χ. την Ελβετία, την Ολλανδία, το Λουξεμβούργο, τη Σιγκαπούρη, ουδείς μπορεί να παραγνωρίσει το γεγονός ότι οι χώρες αυτές αλλά και οι διάφορες τράπεζες που δραστηριοποιούνται σε αυτές κατά κύριο λόγο βαθμολογούνται και κατατάσσονται πολύ ψηλά όσον αφορά τόσο την πιστοληπτική ικανότητά τους, δηλαδή τα δημοσιονομικά τους μεγέθη, όσο και ως χώρες - προορισμοί για ξένες επενδύσεις. 

Δυστυχώς, η Κύπρος, αν και πήρε μια ανάσα με την έξοδο από το Μνημόνιο, ακόμα κατατάσσεται σε μια από τις τελευταίες θέσεις στον τομέα αυτό και είναι πολύ σημαντικό μέσω του συνεταιρισμού μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα να ληφθούν όλα τα αναγκαία μέτρα για να επανέλθει η Κύπρος στις υψηλές βαθμίδες τόσο αναφορικά με τα δημοσιονομικά της μεγέθη όσο και με την προοπτική της ως χώρα για προσέλκυση διεθνών επενδύσεων. 
Τα νούμερα μιλούν από μόνα τους και δύσκολα ανατρέπονται. Πρέπει να γίνουν σοβαρές προσπάθειες σε τεχνοκρατικό επίπεδο, με την αποτελεσματικότερη προώθηση των πλεονεκτημάτων της Κύπρου στο εξωτερικό, με σκοπό την προσέλκυση υψηλού επιπέδου πελατών και επενδυτών, αλλά και σε μακροοικονομικό επίπεδο για την αναβάθμιση της οικονομίας μας.

Τι άλλο πρέπει να γίνει για να κάνουμε την Κύπρο πιο ανταγωνιστική;
Απαιτείται η δημιουργία ενός σωστού στρατηγικού σχεδίου σε επίπεδο πολιτείας και αρμόδιων θεσμικών οργάνων για να μπορέσουμε να προσφέρουμε φορολογικά και άλλα κίνητρα προς τις επιχειρήσεις και τους επενδυτές ώστε να βελτιωθεί η αποδοτικότητα των έργων με τη δημιουργία ενός πιο φιλικού επιχειρηματικού κλίματος. Πρέπει να δημιουργηθεί ένα κλίμα ασφάλειας και διαφάνειας των ξένων επενδύσεων στην Κύπρο και να εδραιωθούν αλλά και να προωθηθούν αποτελεσματικότερα τα υφιστάμενα οφέλη που ήδη παρέχονται στους ξένους επενδυτές. Πρέπει να προχωρήσουμε στις ιδιωτικοποιήσεις και να ενθαρρύνουμε τη συμμετοχή έμπειρων ξένων κεφαλαίων και επιχειρηματιών για την ουσιαστική ενίσχυση όλων των σημαντικών πτυχών και σημαντικών υποδομών της οικονομίας μας.

Σίγουρα το κράτος δεν είναι επιχειρηματίας, αλλά μπορεί με τη βοήθεια του ιδιωτικού τομέα να συμβάλει στην ενδυνάμωση του ανταγωνισμού και στη βελτίωση των προϊόντων και υπηρεσιών μέσα από ένα σωστό θεσμικό πλαίσιο, ούτως ώστε να προσελκύει ιδιωτικά κεφάλαια από ξένους επενδυτές. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι ήδη έχουν γίνει αρκετά στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια, όπως για παράδειγμα με την πρόσφατη εισαγωγή στην κυπριακή έννομη τάξη του θεσμού του non-domiciled προσώπου, της έκπτωσης επί τεκμαρτού τόκου (notional interest deduction) και άλλων σημαντικών κινήτρων με τα οποία παρέχονται σημαντικά φορολογικά οφέλη, τα οποία έχουν ήδη τύχει θερμής αποδοχής από τη διεθνή επιχειρηματική κοινότητα. Υπάρχει όμως περιθώριο να γίνουν περισσότερα και είναι ευτυχές το ότι φαίνεται να υπάρχει βούληση εκ μέρους της πολιτείας για την προώθηση μέτρων στην κατεύθυνση αυτή.

Τέλος, μια σημαντική πρωτοβουλία που χρειάζεται είναι η ουσιαστική προώθηση σε όλα τα επίπεδα δημόσιας διοίκησης και υπηρεσίας της λεγόμενης ηλεκτρονικής διακυβέρνησης (e-governance). Αυτό πρέπει να περιλαμβάνει διαδραστικές πλατφόρμες στην αγγλική γλώσσα που να επιτρέπουν, τόσο σε επιχειρήσεις όσο και σε ιδιώτες, περιλαμβανομένων αλλοδαπών που εμπιστεύονται και χρησιμοποιούν την Κύπρο για τις διεθνείς τους δραστηριότητες, να έχουν πρόσβαση και να διαδρούν με τις κυπριακές αρχές, να μπορούν ανά πάσα στιγμή να υποβάλλουν αιτήματα, να λαμβάνουν πληροφορίες αλλά και να παρακολουθούν την εξέλιξη της επεξεργασίας των διαφόρων θεμάτων και αιτημάτων που τους αφορούν. Αυτός ο μηχανισμός θα δημιουργήσει τις κατάλληλες προϋποθέσεις για να έρθουν πιο κοντά στο κράτος οι ιδιώτες και μακροπρόθεσμα θα δημιουργήσουν ένα φιλικό περιβάλλον το οποίο θα συνδράμει επίσης στην προσέλκυση ξένων επενδυτών στην Κύπρο.

Σε ποιους τομείς υπηρεσιών προβλέπετε ότι θα έχουμε ανάπτυξη (π.χ. Trusts, Funds, Servicing Private Clients, IP κλπ.);
Η ανάπτυξη αναμένεται να προέλθει κυρίως από μικρό αριθμό σοβαρών πελατών μεγάλης οικονομικής επιφάνειας, οι οποίοι επιδιώκουν πλέον να επενδύουν κεφάλαια με τη δημιουργία ορθά δομημένων εταιρικών σχημάτων με σωστή και επαρκή υποδομή και υπόσταση ούτως ώστε να τυγχάνουν πλήρους συμμόρφωσης με όλες τις σύγχρονες νομοθεσίες και απαιτήσεις διεθνώς. Στο πλαίσιο αυτό αναμένεται να συνεχίσει να υπάρχει ενδιαφέρον σε τομείς της οικονομίας μας που παρέχουν σημαντικά οφέλη και κίνητρα. 

Ευελπιστούμε ιδιαίτερα να δούμε την Κύπρο να εδραιώνεται ως κέντρο έρευνας και καινοτομίας, αφού παρέχονται πλέον εξαιρετικά σημαντικά κίνητρα για ξένους επενδυτές για να αντλούν κεφάλαια με σκοπό την ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων και τεχνολογιών αλλά και τη δημιουργία και φορολογικά συμφέρουσα εκμετάλλευση πνευματικών δικαιωμάτων, όπως δικαιωμάτων ευρεσιτεχνίας, που μπορεί να κατέχονται και να τυγχάνουν εκμετάλλευσης μέσω κυπριακών εταιρειών με εξαιρετικά χαμηλό φορολογικό κόστος (συνολικό βάρος πέριξ του 2,5% μόνο). 

Τα δεδομένα αλλάζουν ραγδαία αλλά πιστεύω ότι αυτό θα αποβεί προς όφελος της Κύπρου, που μπορεί να απορροφήσει σημαντική μερίδα νέων πελατών και επενδυτών που μετά την υπόθεση των «Panama papers» δεν βλέπουν πλέον θετικά τη χρήση υπεράκτιων δικαιοδοσιών με χαμηλή βαθμολογία σε θέματα συμμόρφωσης και επαρκούς εποπτείας. Είναι εδώ δηλαδή που καλούμαστε να διαδραματίσουμε ένα σωστό αλλά και σημαντικό ρόλο για να προσελκύσουμε με τον σωστό τρόπο επενδύσεις και κεφάλαια τα οποία ήδη ψάχνουν για νέες σεβαστές και αξιόπιστες δικαιοδοσίες.

Γεωγραφικά πού μπορούν να αναπτυχθούν περισσότερο οι πάροχοι επαγγελματικών υπηρεσιών; 
Γεωγραφικά πριν από μερικά χρόνια αντιμετωπίζαμε τους κινδύνους της υπερβολικής εξάρτησης από συγκεκριμένες αγορές και χώρες και για πολλά χρόνια ακολουθούσαμε την πολιτική της διαφοροποίησης και της διασποράς κινδύνου, επιδιώκοντας και δημιουργώντας ισχυρούς δεσμούς και έργα με την Κίνα, την Ινδία και άλλες χώρες. 

Για να ενισχύσουμε την ανταγωνιστικότητα αλλά και για να αποφύγουμε την υπέρμετρη εξάρτησή μας από μικρό αριθμό χωρών και οικονομιών, θα πρέπει ως πολιτεία να εστιάσουμε την προσοχή μας και να ανοίξουμε τις πόρτες σε ξένους επενδυτές από όλο τον κόσμο, επιδιώκοντας ταυτόχρονα ως πολιτεία, τόσο σε διμερές όσο και σε πολυμερές επίπεδο, την περαιτέρω σύσφιξη των σχέσεων της Κύπρου τόσο με τις γειτονικές μας χώρες, αλλά και γενικά με χώρες από όλες τις ηπείρους, διασφαλίζοντας μακροπρόθεσμα τόσο το οικονομικό όφελος που θα έχει η χώρα μας, όσο και τα θέματα ασφάλειας.

Τέλος, με την ανάπτυξη της τεχνολογίας πλέον δεν υπάρχουν πιστεύω σημαντικά γεωγραφικής φύσεως κωλύματα, αφού όλος ο κόσμος αποτελεί σχεδόν μέρος της ενιαίας αγοράς, ιδίως στον τομέα των υπηρεσιών, που απασχολεί μεγάλο μέρος του εργατικού δυναμικού στην Κύπρο.