Οδηγία «βόμβα» για τις υπηρεσίες

Η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 που ξεκίνησε από τις ΗΠΑ και οδήγησε στην κατάρρευση τραπεζικών κολοσσών, όπως η Lehman Brothers, επέφερε ένα κύμα αυστηρότερων μέτρων και ελέγχων για θέματα ξεπλύματος παράνομου χρήματος από τις ευρωπαϊκές αρχές. Μετά την έκδοση των οδηγιών, εναπόκειται στις τοπικές αρχές να τις εφαρμόσουν και να επιβάλουν επιπρόσθετους όρους ανάλογα με τις περιστάσεις. Έτσι και η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, από το 2013, έγινε πιο προσεκτική με αυτά τα θέματα. Ως αποτέλεσμα, πρόσφατα εξέδωσε τροποιητική οδηγία προς τις εμπορικές τράπεζες ζητώντας όπως γνωρίζουν προσωπικά τους πραγματικούς δικαιούχους των πελατών τους. Η Κεντρική Τράπεζα ζήτησε από τις εμπορικές τράπεζες να αποστείλουν τις απόψεις τους και αυτή τη στιγμή οι δύο πλευρές βρίσκονται σε διαβουλεύσεις.

Το περίεργο ωστόσο είναι ότι, μέχρι στιγμής, οι λοιποί εμπλεκόμενοι φορείς (πάροχοι διοικητικών υπηρεσιών και εποπτικές αρχές) έμειναν εκτός αυτής της διαβούλευσης.

ΥΠΟ ΕΠΟΠΤΕΙΑ
Να θυμίσουμε ότι τον Δεκέμβριο του 2012 ψηφίστηκε ο Περί της Ρύθμισης των Επιχειρήσεων Παροχής Διοικητικών Υπηρεσιών και Συναφών Θεμάτων Νόμος, με τον οποίο ρυθμίζεται και εποπτεύεται το επάγγελμα του πάροχου διοικητικών υπηρεσιών (fiduciary), όπου εμπίπτει και η μεσολάβηση με τις τράπεζες. Ο νόμος ορίζει την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ως αρμόδια αρχή για τις εταιρείες παροχής διοικητικών υπηρεσιών και τον Σύνδεσμο Εγκεκριμένων Λογιστών Κύπρου και τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο ως αρμόδιες αρχές για τους επαγγελματίες λογιστές και δικηγόρους, αντίστοιχα. Συνεπώς, από το 2013 οι εταιρείες αυτές αδειοδοτούνται, εποπτεύονται και ρυθμίζονται από τις πιο πάνω αρμόδιες αρχές. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν γύρω στις 150 εταιρείες παροχής διοικητικών υπηρεσιών αδειοδοτημένες από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, ενώ ακόμα 40 αναμένουν αδειοδότηση. Πρόσθετα, ο ΣΕΛΚ έχει αδειοδοτήσει περίπου 280 εταιρείες, ενώ υπάρχουν και περίπου 1.000 δικηγόροι που παρέχουν διοικητικές υπηρεσίες. Όλοι τα πιο πάνω αδειοδοτημένα πρόσωπα είναι υποχρεωμένα να προβαίνουν σε ενδελεχείς ελέγχους για την αξιοπιστία και για την εξακρίβωση της ταυτότητας των πελατών τους, ενώ οφείλουν να γνωρίζουν την ταυτότητα των πραγματικών δικαιούχων.

Όπως λειτουργεί ο τομέας μέχρι σήμερα, δικηγόροι, λογιστές και πάροχοι διοικητικών υπηρεσιών συστήνουν πελάτες στις τράπεζες στις οποίες θέλουν να ανοίξουν τραπεζικό λογαριασμό. Κάπου εκεί πρέπει να υπάρξει ένας συμβιβασμός μεταξύ της επιθυμίας της τράπεζας να γνωρίσει τον πραγματικό ιδιοκτήτη του λογαριασμού αλλά και της ανάγκης να εμπιστευτεί τους τοπικούς επαγγελματίες για τις πληροφορίες που της δίνουν. Οι τράπεζες έχουν τη δυνατότητα να προβούν σε περαιτέρω ελέγχους αν κρίνουν ότι ένας πελάτης είναι υψηλού κινδύνου, διατηρώντας την τελική ευθύνη και το δικαίωμα να αρνηθούν το άνοιγμα ενός λογαριασμού.

ΑΚΥΡΩΣΗ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ
Η σχετική τροποποιητική οδηγία από την Κεντρική Τράπεζα αφορά στη χρήση των μεσολαβητών για σκοπούς ανοίγματος λογαριασμών ή σύστασης πελατών προς τις τράπεζες. Η οδηγία αφορά στην εφαρμογή μέτρων KYC (Know Your Client) και δέουσας επιμέλειας (Due Diligence), με στόχο την επιβεβαίωση του πραγματικού δικαιούχου. Λίγο πολύ, ζητά την παρουσία των πελατών στα γραφεία της τράπεζας ή την επίσκεψη τραπεζιτών στον πελάτη. Στόχος είναι η αύξηση των ασφαλιστικών δικλίδων, ωστόσο το αποτέλεσμα μπορεί να είναι ο στραγγαλισμός του τραπεζικού συστήματος, καθώς η γραφειοκρατία και η πιθανή αβεβαιότητα μπορεί να δημιουργήσουν επιφυλάξεις σε ξένους επιχειρηματίες.

Εξίσου δραματικά μπορεί να είναι τα αποτελέσματα και για τον κλάδο των παρόχων διοικητικών υπηρεσιών, καθώς η οδηγία τον «ακυρώνει». Στην ουσία, τόσο η νομοθεσία που αφορά στις επιχειρήσεις παροχής διοικητικών υπηρεσιών, όσο και μέρη του Περί Εταιρειών Νόμου, είτε ακυρώνονται είτε παρακάμπτονται, μιας και οι τράπεζες δεν θα στηρίζονται στην εργασία των επαγγελματιών του κλάδου και θα απαιτούν όπως πραγματοποιηθεί πρόσωπο με πρόσωπο συνάντηση της τράπεζας με τον πραγματικό δικαιούχο.

Οι επαγγελματίες του κλάδου ξεκαθαρίζουν ότι κάτι τέτοιο θα έπληττε καίρια τον τομέα, θέτοντας εκτός αγοράς μια από τις πιο κερδοφόρες δραστηριότητες της οικονομίας μας, που εξακολουθεί να συμβάλλει με μεγάλο μερίδιο στο ΑΕΠ της χώρας. Παράλληλα, πιθανόν να επιφέρει παράπλευρα χτυπήματα στην οικονομία, αφού η απαξίωση των παρόχων διοικητικών υπηρεσιών μπορεί να δημιουργήσει επιπλοκές και σε θέματα φορολογίας, στερώντας από τη χώρα πολλά εισοδήματα από τη φορολόγηση εταιρειών ξένων συμφερόντων. Ταυτόχρονα, τραπεζικοί αξιωματούχοι προβληματίζονται για την εφαρμογή της οδηγίας σε υφιστάμενους πελάτες, καθώς είναι ακατόρθωτη η γνωριμία με όλους εντός 30 ημερών.

ΤΙΠΟΤΑ ΤΕΛΙΚΟ
Η Κεντρική αρνήθηκε να σχολιάσει επίσημα την οδηγία, απαντώντας ότι δεν υπάρχει κάτι ανακοινώσιμο προς το παρόν, ενώ επεξεργάζονται αλλαγές. «Ζητήθηκαν απόψεις από πιστωτικά ιδρύματα επί του προσχεδίου και η τελική πρόταση θα υποβληθεί στο Διοικητικό Συμβούλιο της Κεντρικής», μας αναφέρθηκε.
Ωστόσο, πηγές εντός της Κεντρικής αναφέρουν ότι η φιλοσοφία είναι όπως οι τράπεζες γνωρίζουν τον δικαιούχο πριν ανοίξουν έναν λογαριασμό, καθώς σε περίπτωση ξεπλύματος βρόμικου χρήματος θα έχουν οι ίδιες την ευθύνη. «Τίποτα δεν είναι τελικό. Βρισκόμαστε σε διαβούλευση με τις τράπεζες», αναφέρει η ίδια πηγή, τονίζοντας ότι στόχος είναι όπως η τράπεζα έχει ικανοποιητικά στοιχεία για να γνωρίζει τον πελάτη της. «Αν κάποιος είναι πολύ γνωστός, μπορεί να κρίνει ότι θα πάρει το ρίσκο. Αν για κάποιον άλλο έχει αμφιβολίες, τότε θα τον ελέγξει», ανέφερε, προσθέτοντας ότι η γνωριμία μπορεί να γίνει και ηλεκτρονικά μέσω Skype, μια μέθοδος ωστόσο η οποία απαγορεύεται κατηγορηματικά στην οδηγία που στάλθηκε στις τράπεζες. Ίσως, βλέποντας τις πρώτες αντιδράσεις, η Κεντρική άρχισε να βάζει νερό στο κρασί της.

Πάντως, ο δρ Μιχάλης Καμμάς, γενικός διευθυντής του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου, χαρακτήρισε το θέμα ως ιδιαίτερα ευαίσθητο και προτίμησε να μη σχολιάσει όσο βρίσκονται σε εξέλιξη οι διαβουλεύσεις. Όπως είπε, συνήθως όταν εφαρμόζονται τέτοιες οδηγίες ακολουθούν διευκρινιστικές οδηγίες.

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ ΚΥΠΡΟΥ
Όπως υπογράμμισε ο γενικός διευθυντής του ΣΕΛΚ, Κυριάκος Ιορδάνου, η παροχή διοικητικών υπηρεσιών είναι ένα ρυθμισμένο επάγγελμα και με τη νέα οδηγία στην ουσία παραγκωνίζεται η νομοθεσία που το διέπει. «Η τράπεζα θα ζητά κατ’ ιδίαν συνάντηση με τον πραγματικό δικαιούχο εντός 30 ημερών για να επιβεβαιώσει όλα τα στοιχεία του, αλλιώς θα τερματίζει κάθε επιχειρηματική σχέση μαζί του», εξήγησε, υπογραμμίζοντας ότι μια τέτοια απόφαση πιθανόν να διαταράξει τη θέση της Κύπρου ως διεθνούς επιχειρηματικού κέντρου.

Ο κ. Ιορδάνου υπέδειξε ότι αν υπάρχει ένας αριθμός επαγγελματιών του κλάδου που δημιουργεί προβλήματα, τότε το σωστό θα ήταν οι τράπεζες να αρνηθούν συνεργασία μαζί τους και να τους παραπέμψουν στην αντίστοιχη αρμόδια αρχή για λήψη πειθαρχικών μέτρων, μέχρι και την αφαίρεση της άδειάς τους. Σε ανάλογες ενέργειες θα μπορεί να προβεί και η Κεντρική Τράπεζα αν δεχτεί πιέσεις από φορείς του εξωτερικού για συγκεκριμένους επαγγελματίες. «Να μη θυματοποιηθεί ολόκληρη η αγορά επειδή δεν έχουμε την τόλμη να κατονομάσουμε ορισμένες προβληματικές εταιρείες», πρόσθεσε. «Υποστηρίζουμε την ενδυνάμωση των εποπτικών μέτρων αλλά μέσω μιας διαδικασίας που θα είναι λειτουργική», είπε, υπογραμμίζοντας ότι ήδη η Κύπρος έχει το πιο αυστηρό πλαίσιο ρύθμισης των μεσολαβητών. Τέλος, ο ΣΕΛΚ εξέφρασε τον προβληματισμό του για τον τρόπο με τον οποίο η Κεντρική χειρίστηκε το όλο θέμα, καθώς απέφυγε να διαβουλευτεί και με τους υπόλοιπους εμπλεκόμενους φορείς.

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΕΦΑΛΑΙΑΓΟΡΑΣ
Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, αν και δεν ειδοποιήθηκε από την Κεντρική Τράπεζα, ενημερώθηκε για το θέμα και απέστειλε επιστολή στην Κεντρική ευελπιστώντας ότι προτού εκδοθεί τελική οδηγία θα ζητηθούν και οι δικές της απόψεις. Όπως τόνισε η πρόεδρος της Επιτροπής, Δήμητρα Καλογήρου, η οδηγία στην ουσία αναιρεί όλο τον κλάδο των παρόχων διοικητικών υπηρεσιών.

«Αναλάβαμε την εποπτεία του κλάδου πριν από δύο χρόνια περίπου και προσπαθούμε να φέρουμε τις εταιρείες σε αποδεκτά επίπεδα με βάση τον Περί Παρόχων Διοικητικών Υπηρεσιών Νόμο. Δεν είναι σωστό να ισοπεδώσουμε έναν νέο κλάδο χωρίς να του δώσουμε την ευκαιρία να εναρμονιστεί με τις οδηγίες. Αν κάνουν οι τράπεζες το due diligence, τότε είναι σαν να λένε ότι δεν μπορούν να βασιστούν σε τρίτους για να κάνουν αυτή τη δουλειά, για την οποία μάλιστα εποπτεύονται πλέον», υπογράμμισε.

Σύμφωνα με την ίδια, αν υπάρχουν εταιρείες παροχής διοικητικών υπηρεσιών που δεν ανταποκρίνονται στις υποχρεώσεις τους, τότε οι τράπεζες πρέπει να τις καταγγείλουν στις εποπτικές αρχές, που θα λάβουν ανάλογα μέτρα και θα τις αποκλείσουν από την αγορά. «Μπορούμε να κλείσουμε όσους δεν συμμορφώνονται και όχι ολόκληρη την αγορά», υπογράμμισε, προσθέτοντας ότι η γραφειοκρατία θα διώξει πολλούς πελάτες, τη στιγμή που σε άλλες χώρες εγγράφονται εταιρείες σε μερικές ώρες. «Στόχος πρέπει να είναι να τους πείσουμε ότι κάνουμε σωστή εποπτική δουλειά», πρόσθεσε.

CYPRUS FIDUCIARY ASSOCIATION
Ο πρόεδρος του CFA, Γιώργος Σαββίδης, ανέφερε ότι η οδηγία ακυρώνει κατά κάποιον τρόπο την παρουσία των παρόχων διοικητικών υπηρεσιών, καθώς ζητά από την τράπεζα να συναντήσει τον πελάτη. «Με βάση την οδηγία, ακόμα και να συστήσουμε εμείς έναν πελάτη στην τράπεζα ως εγκεκριμένοι μεσολαβητές για το άνοιγμα ενός λογαριασμού, η τράπεζα θα πρέπει σε 30 μέρες να συναντήσει και η ίδια τον πελάτη, αλλιώς τερματίζονται οι υπηρεσίες της», τόνισε. Σύμφωνα με τον ίδιο, το πρόβλημα αφορά κυρίως τις τράπεζες. «Εμείς θεωρητικά μπορούμε να ανοίξουμε λογαριασμό σε οποιαδήποτε άλλη τράπεζα στον κόσμο», είπε. Όπως πρόσθεσε, δεν θα είναι εύκολο ούτε για τον πελάτη να έρθει Κύπρο ούτε για την τράπεζα να τον επισκεφθεί στη χώρα του.

Το κυριότερο ερώτημα, τόνισε, είναι γιατί να υπάρχει πρόνοια στη νομοθεσία για ενδιάμεσους φορείς, που περνούν από μεγάλες διαδικασίες και ελέγχους για να δραστηριοποιηθούν, όταν έρχεται μια οδηγία και ακυρώνει ουσιαστικά το έργο τους. «Σε πολλές χώρες του κόσμου υπάρχει ανάλογη οδηγία, όμως δίνεται η επιλογή στην τράπεζα να ζητήσει απευθείας συνάντηση αν νιώσει ότι χρειάζεται, χωρίς να είναι υποχρεωμένη. Μια απευθείας συνάντηση συμφέρει και εμάς, καθώς έτσι η τράπεζα γίνεται λιγότερο επιφυλακτική, όμως δεν χρειάζεται να είναι υποχρεωτική», κατέληξε.