Τι επιφυλάσσει το μέλλον για την ΑΗΚ

Βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα για παρεμπόδιση ανάπτυξης του ανταγωνισμού, ενώ οι εργαζόμενοί της εξήγγειλαν, ουκ ολίγες φορές, απεργιακές κινητοποιήσεις. Ο λόγος για την Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου, που μετά το ναυάγιο της αποκρατικοποίησης και του νομικού διαχωρισμού, ολοκλήρωσε τον λογιστικό της διαχωρισμό και ήδη βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο ο διαχωρισμός των λειτουργιών της. 

Τι σημαίνουν όμως και τι συνεπάγονται αυτοί οι διαχωρισμοί; Στόχος τους είναι η διευκόλυνση της ανάπτυξης του ανταγωνισμού, τόσο στην προμήθεια όσο και στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, φέρνοντας πνοή αλλαγής στον οργανισμό και στον τομέα της ενέργειας. Συγκεκριμένα, βάσει αποφάσεων της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου (ΡΑΕΚ), δραστηριότητες που παραδοσιακά εκτελούνταν από την Αρχή, φιλελευθεροποιούνται και αφήνουν ανοικτό το ενδεχόμενο εμπλοκής ιδιωτών. 

Με απόφασή του τον Δεκέμβριο του 2013, το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε το θεσμικό πλαίσιο αποκρατικοποιήσεων κρατικών και ημικρατικών οργανισμών, μεταξύ των οποίων περιλαμβανόταν και η ΑΗΚ. Στη συνέχεια, μετά και από διαβουλεύσεις με την Τρόικα, η κυβέρνηση απέσυρε τους σχεδιασμούς της για αποκρατικοποίηση της ΑΗΚ και το Υπουργικό στις 11 Ιανουαρίου 2016 ενέκρινε τον ιδιοκτησιακό διαχωρισμό της ΑΗΚ. Δηλαδή, τον διαχωρισμό της ΑΗΚ σε δύο νομικά πρόσωπα δημόσιου δικαίου, διαχωρίζοντας τις μονοπωλιακές δραστηριότητες από τις ανταγωνιστικές δραστηριότητες. Οι σχεδιασμοί για τον ιδιοκτησιακό διαχωρισμό της Αρχής θα επανεξεταστούν μετά και την ολοκλήρωση του λειτουργικού και λογιστικού διαχωρισμού της ΑΗΚ σε δύο επιχειρηματικές μονάδες. 

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΣ ΚΑΙ ΛΟΓΙΣΤΙΚΟΣ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ
Η ΑΗΚ είναι καθετοποιημένη επιχείρηση και πραγματοποιεί πολλαπλές δραστηριότητες, οι οποίες, με βάση την απόφαση της ΡΑΕΚ τον Απρίλιο του 2014, διαχωρίζονται σε ανταγωνιστικές και σε μονοπωλιακές. Πραγματοποιεί όλες τις δραστηριότητες σε ένα ηλεκτρικό σύστημα (παράγει, διανέμει, μεταφέρει και προμηθεύει ηλεκτρική ενέργεια). Το ανταγωνιστικό μέρος αποτελείται από την παραγωγή και την προμήθεια και το μονοπωλιακό μέρος αποτελείται από το δίκτυο μεταφοράς και το δίκτυο διανομής. Ταυτόχρονα, η ΑΗΚ πραγματοποιεί και δραστηριότητες οι οποίες έχουν κατονομαστεί ως μη ρυθμιζόμενες.

Με σχετικές αποφάσεις της, η ΡΑΕΚ αποφάσισε όπως η ΑΗΚ προχωρήσει στον λειτουργικό και λογιστικό διαχωρισμό της. Βασικός στόχος των αποφάσεων της ΡΑΕΚ είναι η αποτροπή της αλληλοεπιδότησης των δραστηριοτήτων της ΑΗΚ, με αποτέλεσμα η ΑΗΚ να στρεβλώνει τα κόστη της, παρεμποδίζοντας την ανάπτυξη του ανταγωνισμού. 

Ολοκληρώθηκε ο λογιστικός 
Σύμφωνα με τον αναπληρωτή γενικό διευθυντή της ΑΗΚ, Αντώνη Πατσαλή, ο λογιστικός διαχωρισμός έχει ήδη ολοκληρωθεί, με οικονομικό έτος αναφοράς το 2014. Σκοπός του λογιστικού διαχωρισμού είναι να υποστηρίξει τον λειτουργικό διαχωρισμό και να αποδείξει την αυτονομία των δραστηριοτήτων. Ο λογιστικός διαχωρισμός ολοκληρώθηκε πλέον και η έκθεση των εξωτερικών ελεγκτών βρίσκεται ενώπιον της ΡΑΕΚ, η οποία πραγματοποιεί ελέγχους, με δικούς της συμβούλους, για να διαπιστωθεί κατά πόσον τα αποτελέσματα της έκθεσης έχουν αποτυπωθεί σωστά.

Λειτουργικός διαχωρισμός
Η κεντρική δομή μαζί με τις υποστηρικτικές υπηρεσίες του οργανισμού παραμένουν ενιαίες, καθώς ο οποιοσδήποτε διαχωρισμός, σύμφωνα με τον κ. Πατσαλή θα αύξανε το κόστος. Την ίδια ώρα, η ΑΗΚ προχώρησε στη δημιουργία δύο επιχειρηματικών μονάδων, της Επιχειρηματικής Μονάδας Δικτύων (ΕΜΔ) και της Επιχειρηματικής Μονάδας Παραγωγής (ΕΜΠ), με την καθεμιά να έχει τον δικό της διευθυντή. Παράλληλα, για να διασφαλιστεί η ανεξαρτησία των αποφάσεων των δύο επιχειρήσεων, η Αρχή αποφάσισε και σύστησε δύο ξεχωριστά μικρά συμβούλια, τις λεγόμενες Μεικτές Ειδικές Επιτροπές Διοίκησης. Η κάθε επιτροπή απαρτίζεται από δύο μέλη του Δ.Σ. και τον διευθυντή της εκάστοτε επιχειρηματικής μονάδας (τον εκτελεστικό διευθυντή παραγωγής - προμήθειας και τον εκτελεστικό διευθυντή δικτύων). Πρόκειται για δύο τριμελή διοικητικά συμβούλια, η λειτουργία των οποίων προβλέπεται από κανονισμούς που έχουν συσταθεί και υφίστανται. Το Δ.Σ., στην ολότητά του, παραμένει το καθ’ ύλην αρμόδιο και νομικά υπεύθυνο σώμα για τη διαχείριση του οργανισμού και εκπροσωπεί την Αρχή σε άλλες διαδικασίες.

Μονοπώλιο και ανταγωνισμός
Το δίκτυο διανομής ηλεκτρικής ενέργειας έχει αναπτυχθεί από την ΑΗΚ και σύμφωνα με τον τέως γενικό διευθυντής της ΑΗΚ, Στέλιο Στυλιανού, αποτελεί φυσικό μονοπώλιο, καθώς, ως οργανισμός κοινής ωφελείας, η Αρχή υποχρεούται να ανταποκριθεί στο αίτημα κάθε πολίτη για κάλυψη των αναγκών του. 
Σε ό,τι αφορά την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, υπάρχει σταδιακή φιλελευθεροποίηση της αγοράς με την εισαγωγή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Συγκεκριμένα, η ΡΑΕΚ έχει παραχωρήσει 127 άδειες κατασκευής, παραγωγής και προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας. 

Παρόλα αυτά, το ηλεκτρικό σύστημα της Κύπρου είναι ιδιόρρυθμο, καθώς η νυχτερινή ζήτηση βρίσκεται στο ήμισυ του ημερήσιου μέγιστου φορτίου, ενώ η Κύπρος πρέπει να διαθέτει σύστημα μεταφοράς για να ανταποκρίνεται στην αυξημένη ζήτηση που παρατηρείται κατά την καλοκαιρινή περίοδο. Έτσι, για να ικανοποιείται η αυξημένη εποχική ζήτηση, πρέπει να υπάρχουν πλεονάζουσες υποδομές. Κατά συνέπεια, είναι αρκετά δαπανηρή η εγκατάσταση μηχανών βάσης και η συντήρησή τους. Γι’ αυτό τον λόγο, μέχρι στιγμής, παρά τις άδειες που δόθηκαν, καμία ιδιωτική εταιρεία δεν έχει προχωρήσει σε οποιαδήποτε επένδυση για κατασκευή συμβατικής μονάδας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

Πάντως, ο κ. Πατσαλής χαρακτήρισε ως «μύθο» τους ψιθύρους που φέρουν την ΑΗΚ να ανταγωνίζεται τις ΑΠΕ, επισημαίνοντας ότι ο οργανισμός προβαίνει σε αγορά της ενέργειας που παράγεται από τις ΑΠΕ. Πρόσθεσε εξάλλου πως τα τελευταία δύο χρόνια έχουν συνδεθεί 8.500 νέες διεσπαρμένες φωτοβολταϊκές συνδέσεις στο ηλεκτρικό σύστημα, γεγονός που κατατάσσει το νησί μας πρώτο στην Ευρώπη, τόσο κατά κεφαλή όσο και κατά χιλιόμετρο. 

Φιλελευθεροποίηση υπηρεσιών
Ορισμένες δραστηριότητες της ΑΗΚ φιλελευθεροποιούνται, όπως ο οδικός φωτισμός, με αποτέλεσμα η κάθε κοινότητα ή δήμος να μπορούν να επιλέξουν τον εργολάβο ο οποίος θα αναλάβει την ανάπτυξη, λειτουργία και συντήρηση του οδικού φωτισμού στα γεωγραφικά τους όρια καθώς και τον έλεγχο των εγκαταστάσεων προτού γίνει σύνδεση με το δίκτυο διανομής. Έτσι, σε μελλοντικό στάδιο, εφόσον υπάρχουν εξουσιοδοτημένοι, εκπαιδευμένοι και αδειοδοτημένοι επιθεωρητές εγκαταστάσεων, ο έλεγχος θα μπορεί να πραγματοποιείται από ιδιώτες.
Ταυτόχρονα, με στόχο την περαιτέρω ανάπτυξη του ανταγωνισμού και τη δραστηριοποίηση ιδιωτικών εταιρειών στην παραγωγή και προμήθεια ηλεκτρισμού, αποφασίστηκε όπως η εγκατάσταση, λειτουργία και καταμέτρηση μετρητών παραμείνει εντός ΑΗΚ. Έτσι, με τη σύσταση των κανονισμών και την αδειοδότηση ιδιωτικών εταιρειών, ο καταναλωτής θα είναι μεν εγγεγραμμένος στο μητρώο της ΑΗΚ, αλλά δεν θα είναι κατ’ ανάγκη πελάτης της. 

ΜΕΛΛΟΝ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ
Η διείσδυση των ΑΠΕ στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω τα επόμενα χρόνια, με τους ιδιώτες να καταλαμβάνουν μεγαλύτερο μερίδιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Ωστόσο, η αξιοπιστία και ασφάλεια του συστήματος παραγωγής και προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας επιβάλλει όπως παραμένουν εν ενεργεία οι συμβατικές μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. 

Αρκετά ελπιδοφόρο χαρακτήρισε το μέλλον της ΑΗΚ ο κ. Πατσαλής, ο οποίος θεωρεί επιβεβλημένη ανάγκη τη διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η ΑΗΚ, πρόσθεσε, έχει να κερδίσει από την ανάπτυξη του ανταγωνισμού διότι θα γίνει καλύτερη, ενώ επισήμανε πως ο καλύτερος τρόπος για να προσεγγίσει η Κύπρος το ζήτημα της διαχείρισης του ενεργειακού ζητήματος είναι η ύπαρξη δυνατής κρατικής επιχείρησης ηλεκτρισμού. 
Σε ό,τι αφορά τις προοπτικές, η ΑΗΚ θα μπορούσε να αξιοποιήσει περαιτέρω το δίκτυο οπτικών ινών που διαθέτει και να δραστηριοποιηθεί στον κλάδο παροχής τηλεπικοινωνιακών - διαδικτυακών υπηρεσιών. Παράλληλα, όπως μας δήλωσε και ο κ. Στυλιανού, η Αρχή θα μπορούσε να αξιοποιήσει τις υποδομές που διαθέτει και να συνεργαστεί με ιδιωτικές εταιρείες, που έχουν την τεχνογνωσία, για τη μεταφορά και διανομή φυσικού αερίου στα αστικά κέντρα.

Νέες δραστηριότητες
1. Green Plus – Πρόγραμμα το οποίο θα χρηματοδοτείται από την Ε.Ε. για την ανάπτυξη έξυπνου δικτύου σε συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή στο Τρόοδος. 
2. Φωτοβολταϊκό πάρκο στο Ακρωτήρι – Η ΑΗΚ αναπτύσσει στην περιοχή Ακρωτηρίου φωτοβολταϊκό πάρκο με ισχύ 20 MW. 
3. ESCO-ΑΗΚ – Η ΑΗΚ βρίσκεται στο στάδιο να εγγράψει και τέταρτη εταιρεία, η οποία θα δραστηριοποιείται στον τομέα της παροχής υπηρεσιών εξοικονόμησης ενέργειας. 
4. Έξυπνοι μετρητές – Πιλοτικό πρόγραμμα για εγκατάσταση 3.500 έξυπνων μετρητών, με τους οποίους θα παρακολουθείται η κατανάλωση ηλεκτρισμού χωρίς επισκέψεις. Ταυτόχρονα, ο καταναλωτής θα μπορεί να παρακολουθεί τη διακύμανση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος.