Τα νομοσχέδια που θα αλλάξουν τη δημόσια υπηρεσία

Μπορεί η αποκρατικοποίηση της Cyta να παραμένει μεταρρυθμιστική προτεραιότητα για την Κυβέρνηση όμως το θέμα της ριζικής αναδιάρθρωσης της δημόσιας υπηρεσίας είναι ακόμα πιο σημαντικό. Το καθοριστικό έργο της μεταρρύθμισης ανέλαβε ο υφυπουργός παρά τω προέδρω, Κωνσταντίνος Πετρίδης με τον υπουργό Οικονομικών, Χάρη Γεωργιάδη. Οι δύο «μεταρρυθμιστές» προτείνουν αλλαγές οι οποίες, εκτός από ριζοσπαστικές, αποδεικνύονται και πρωτοποριακές. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο τους έχει ήδη δώσει τα εύσημά, θεωρώντας ότι κάποιες από αυτές μπορούν να αποτελέσουν πρότυπο για άλλες χώρες.

Τα επτά νομοσχέδια βρίσκονται ενώπιον της Βουλής από τον Αύγουστο του 2015 και στόχος τους είναι ο εκσυγχρονισμός της Δημόσιας Υπηρεσίας και η διασφάλιση των δημόσιων οικονομικών.

1. ΚΡΑΤΙΚΟ ΜΙΣΘΟΛΟΓΙΟ
«Ο περί Κρατικού Μισθολογίου (Προσαυξήσεις, Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή και Γενικές Αυξήσεις Μισθών και Συντάξεων των Αξιωματούχων και των Εργοδοτουμένων της Κρατικής Υπηρεσίας) Νόμος του 2015».

Πρόκειται για τη σημαντικότερη μεταρρύθμιση από όλες και αφορά την εισαγωγή ενός μηχανισμού που θα διασφαλίζει τη διατήρηση του κρατικού μισθολογίου σε βιώσιμα επίπεδα. Στόχος είναι όπως εφαρμοστεί από την 1/ 1/ 2017 καθώς τότε τερματίζονται οι παγοποιήσεις στις αυξήσεις των δημοσίων και πλέον δεν θα δίνονται αυτόματα, με το ρίσκο να δούμε εκ νέου μια υπερθέρμανση στο κρατικό μισθολόγιο.
Ο νέος μηχανισμός θα διασφαλίζει τη διατήρηση του ύψους του Κρατικού Μισθολογίου σε λογικά δημοσιονομικά πλαίσια αποτρέποντας την αύξησή του μέσω αλόγιστων προσλήψεων. Επίσης, θα διασφαλίζει ότι η αύξηση των μισθών θα λαμβάνει υπόψη τα οικονομικά δεδομένα με βάσει την μεταβολή του ονομαστικού ΑΕΠ. Στην ουσία, όλα θα είναι συνδεδεμένα με την πορεία του ΑΕΠ.
Αυξήσεις, Αυτόματη Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή (ΑΤΑ), τυχόν γενικές αυξήσεις, ο αριθμός των δημόσιων, ακόμα και τα αιτήματα για μισθολογικές αναβαθμίσεις, καλή ώρα τα αιτήματα των νοσοκόμων, θα μετρούν όλα ως «μισθολόγιο» και το ύψος αυτού, η μεταβολή του, θα είναι συνδεδεμένη με την πορεία του ΑΕΠ. Έτσι, το μέγεθος του δημοσίου και ο μισθολόγιο μπαίνει σε ένα πλαίσιο το οποίο δεν θα μπορεί να παρεκκλίνει από την πορεία της πραγματικής οικονομίας.
Με άλλα λόγια, αν το ΑΕΠ επιτρέπει μια αύξηση των εξόδων κατά επτά μονάδες και δύο από αυτές χρησιμοποιηθούν σε προσλήψεις στην παιδεία και άλλες δύο για την αναβάθμιση μιας κατηγορίας επαγγελματιών, τότε μένουν ακόμα τέσσερις μονάδες για προσαυξήσεις, ΑΤΑ κτλ.
Αξιωματούχοι του υπουργείου Οικονομικών το χαρακτηρίζουν ως «νομοσχέδιο στρατηγικής σημασίας», ενώ τεχνοκράτες του ΔΝΤ θεωρούν ότι ανάλογο σύστημα πρέπει να εφαρμοστεί και σε άλλες χώρες. Να θυμίσουμε ότι σχετικός ευρωπαϊκός κανονισμός αναφέρει πως ο ετήσιος ρυθμός αύξησης των δαπανών δεν πρέπει να υπερβαίνει το μεσοπρόθεσμο ρυθμό αύξησης του δυνητικού ΑΕΠ.

2. ΠΡΟΑΓΩΓΕΣ ΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
«Ο περί Αξιολόγησης Υποψηφίων για Προαγωγή, Διατμηματική Προαγωγή και Πρώτο Διορισμό και Προαγωγή στη Δημόσια Υπηρεσία Νόμος του 2015».

Με τη νέα νομοθεσία εισάγονται διατάξεις για την αξιολόγηση και επιλογή υποψηφίων από την ΕΔΥ σε ανελικτικές θέσεις του δημοσίου. Ειδικότερα, πρόκειται για ένα νέο σύστημα για τις προαγωγές στις κλίμακες Α11 και Α13.
Πιο αναλυτικά, γίνεται πρόνοια για την ανέλιξη δημόσιων υπαλλήλων σε θέσεις προαγωγής, διατμηματικής προαγωγής και πρώτου διορισμού και προαγωγής, καθώς και γραπτές εξετάσεις για την πλήρωση των δυο τελευταίων κατηγοριών θέσεων. Συγκεκριμένα, προβλέπεται η διεξαγωγή δύο διαφορετικού επιπέδου εξετάσεων το τελευταίο τετράμηνο κάθε έτους. Μια για την πλήρωση θέσεων διατμηματικής προαγωγής και μια για την πλήρωση θέσεων πρώτου διορισμού και προαγωγής για την επόμενη χρονιά. Η γραπτή εξέταση θα έχει καθοριστική σημασία για την επιλογή υποψηφίων. Πρώτον γιατί στο επόμενο στάδιο της διαδικασίας θα προχωράει τριπλάσιος αριθμός υποψηφίων για κάθε κενή θέση που δημοσιεύτηκε με βάση τη σειρά επιτυχίας στη γραπτή εξέταση και δεύτερον γιατί η γραπτή εξέταση θα έχει πλέον ιδιαίτερη βαρύτητα στη συνολική αξιολόγηση. Επίσης, εισάγονται κριτήρια όσον αφορά τη μοριοδότηση, δηλαδή ο υποψήφιος θα γνωρίζει από πριν πόσο μετρά η γραπτή εξέταση και πόσο η προφορική. Τέλος, το σύστημα θα είναι συνδεδεμένο με το σύστημα αξιολόγησης, ώστε κάποιος που δεν βαθμολογήθηκε ικανοποιητικά να μην δικαιούται προαγωγή. Κατ’ επέκταση, η σύσταση του προϊστάμενου θα έχει ιδιαίτερη βαρύτητα.
Όσον αφορά την κλίμακα Α13, (θέσεις Προϊστάμενων Τμημάτων, περιλαμβανομένων γενικών διευθυντών) με τη νέα νομοθεσία διευρύνονται τα σχέδια υπηρεσίας και μπορεί να τη διεκδικήσει μεγαλύτερος αριθμός προσωπικού από ότι ήταν οι δικαιούχοι μέχρι σήμερα. Επίσης, εισάγονται ειδικές εξετάσεις και κέντρα αξιολόγησης, στα οποία οι υποψήφιοι έχουν να διαχειριστούν ένα case study, πχ πως θα αντιδράσουν αν κάποιος κλαίει μπροστά τους.

3. ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΠΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΕΞΕΤΑΣΗΣ
«Ο περί Αξιολόγησης Υποψηφίων για Διορισμό στη Δημόσια Υπηρεσία (Τροποποιητικός) Νόμος του 2015»

Το νομοσχέδιο φιλοδοξεί να αλλάξει τον τρόπο πρόσληψης στο δημόσιο, καταργώντας τις προφορικές εξετάσεις για θέσεις χαμηλότερες της κλίμακας Α7.  Συγκεκριμένα, επιδιώκεται όπως λαμβάνεται υπόψη μόνο το αποτέλεσμα στις γραπτές εξετάσεις, χωρίς να απαιτείται προφορική εξέταση. Η πρόνοια αφορά θέσεις για τις οποίες χρειάζεται απολυτήριο σχολής μέσης εκπαίδευσης ή δίπλωμα τριετούς μεταλυκειακού κύκλου σπουδών ως βασικό προσόν.
Η ρύθμιση προωθείται για σκοπούς απλοποίησης και επίσπευσης της διαδικασίας πλήρωσης των θέσεων, λαμβάνοντας υπόψη ότι για το συγκεκριμένο επίπεδο θέσεων εισδοχής η προφορική εξέταση συνιστά υποκειμενικό κριτήριο επιλογής και δεν πρέπει να έχει ιδιαίτερη βαρύτητα. Προφορικές εξετάσεις θα γίνονται μόνο κατ’ εξαίρεση και νοουμένου ότι συντρέχουν ειδικοί λόγοι από την ΕΔΥ που θα δικαιολογούν κάτι τέτοιο.

4. ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ  
«Οι περί Δημόσιας Υπηρεσίας (Αξιολόγηση Υπαλλήλων) Κανονισμοί του 2015»
Εισάγεται νέο σύστημα αξιολόγησης της απόδοσης των δημοσίων υπαλλήλων, το οποίο συνδέεται με την υπηρεσιακή ανέλιξη τους σε θέσεις προαγωγής και διατμηματικής προαγωγής, με στόχο την ανάπτυξη και βελτίωση της απόδοσής τους. Οι υπάλληλοι αξιολογούνται ετησίως για να ξέρουν πόσο καλά τα πήγαν, αν ανταποκρίθηκαν στις απαιτήσεις, που υστερούν κτλ. Στόχος είναι να γίνουν πιο παραγωγικοί, αλλά και να διαπιστώσει η υπηρεσία που υπάρχουν κενά και περιθώριο βελτίωσης.
Στο νέο σύστημα αξιολόγησης καθορίζεται αναλυτικό πλαίσιο ικανοτήτων και κριτηρίων για το κάθε ιεραρχικό επίπεδο προσωπικού, βάσει των οποίων θα γίνεται η αξιολόγηση των υπαλλήλων. Επίσης, εισάγεται νέος τρόπος βαθμολογίας των υπαλλήλων για την καταλληλότητά τους όσον αφορά σκοπούς ανέλιξης σε θέσεις προαγωγής ή διατμηματικής προαγωγής. Περαιτέρω, εισάγεται καθοδηγητικός μηχανισμός ποσοστώσεων (guided distribution), ώστε να διασφαλίζεται ότι δεν θα βαθμολογούνται όλοι οι υπάλληλοι το ίδιο και θα αποφευχθεί το τυπικό «άριστος». Να θυμίσουμε ότι βάση του δεύτερου νομοσχέδιου, η αξιολόγηση των υπαλλήλων θεωρείται κριτήριο για την επιλογή τους σε θέσεις προαγωγής και διατμηματικής προαγωγής.

5. ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΕΔΥ
«Ο περί Δημόσιας Υπηρεσίας (Τροποποιητικός) Νόμος του 2015»
Την ευθύνη για την εφαρμογή των πιο πάνω θα αναλάβει η ΕΔΥ, η οποία βλέπει τις αρμοδιότητές της να ενισχύονται. Πρόκειται για μια γενική τροποποίηση που αφορά την εφαρμογή του νέου συστήματος αξιολόγησης και προαγωγών για το οποίο αρμόδιος φορέας θα είναι η ΕΔΥ. Με το νομοσχέδιο αναθέτετε στην ΕΔΥ η παρακολούθηση της ορθής εφαρμογής του συστήματος αξιολόγησης της απόδοσης των δημόσιων υπαλλήλων και της δημοσιοποίησης στην Ετήσια Έκθεσή των σχετικών στατιστικών στοιχείων. Επίσης, αναλαμβάνει την εφαρμογή εσωτερικών ελέγχων για τη διασφάλιση της συμμόρφωσής με τους τύπους, το νομικό πλαίσιο και τις αρχές που διέπουν την επιλογή προσωπικού. Τέλος, το νομοσχέδιο προνοεί την εισαγωγή μιας νέας κατηγορίας θέσεων με σκοπό την ενθάρρυνση της κινητικότητας των δημόσιων υπαλλήλων για τις θέσεις κλίμακας Α13, τις οποίες θα μπορούν πλέον να διεκδικούν δημόσιοι υπάλληλοι που υπηρετούν οπουδήποτε στη δημόσια υπηρεσία στο αμέσως κατώτερο βαθμολογικό επίπεδο, νοουμένου ότι κατέχουν τα απαιτούμενα προσόντα και πείρα.

6. ΕΝΑΛΛΑΞΙΜΟΤΗΤΑ
«Ο περί απόσπασης υπαλλήλων της Δημόσιας Υπηρεσίας και των Οργανισμών Δημοσίου Δικαίου Νόμος του 2015»
Η εναλλαξιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων θα λάβει επιτέλους σάρκα και οστά και θα εφαρμόζεται όπου οι απαιτήσεις των θέσεων το επιτρέπουν. Επιδιώκεται η ρύθμιση της δυνατότητας κινητικότητας των υπαλλήλων μεταξύ της δημόσιας υπηρεσίας και των ημικρατικών οργανισμών με σκοπό την αποτελεσματικότερη αξιοποίηση τους στο πλαίσιο της μείωσης των απασχολούμενων στο δημόσιο. Ακόμα ένας λόγος όμως είναι οι συνεχείς μεταβολές στις υπηρεσιακές ανάγκες. Με το νομοσχέδιο ρυθμίζεται η δυνατότητα απόσπασης δημοσίου υπαλλήλου σε κάποιον ημικρατικό οργανισμό και το αντίστροφο, καθώς και η απόσπαση υπαλλήλου από έναν ημικρατικό σε άλλον μετά από απόφαση της ΕΔΥ. Η απόσπαση θα γίνεται κατόπιν εισήγησης του υπουργού Οικονομικών και η διάρκειά της θα είναι μέχρι τρία χρόνια με δυνατότητα ανανέωσης.   

7. ΑΣΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ
«Ο περί Δημόσιας Υπηρεσίας (τροποποιητικός) Νόμος του 2015»
Το νομοσχέδιο αποσκοπεί στην υιοθέτηση αυστηρότερων προνοιών όσον αφορά την αστική ευθύνη των δημοσίων υπαλλήλων για περιστατικά παραβίασης των κανονισμών χρηστής διοίκησης και διαφάνειας, που ζημιώνουν το δημόσιο και εμπλέκονται σε πράξεις διαφθοράς. Στόχος του είναι η ενίσχυση των υφιστάμενων διατάξεων για την αστική ευθύνη των δημοσίων υπαλλήλων ώστε να καταστεί πρακτικότερη και αποτελεσματικότερη η εφαρμογή τους.
Μέσα από το νομοσχέδιο ενισχύεται η διαφάνεια, η εφαρμογή των διατάξεων γίνεται πιο άμεση και επιτακτική, ενώ η λήψη της απόφασης για την αστική ευθύνη του υπαλλήλου θα λαμβάνεται από τον Γενικό Εισαγγελέα αντί τον υπουργό Οικονομικών. Τέλος, αν το αδίκημα παραγραφεί λόγω καθυστέρησης του προϊστάμενου να το καταγγείλει τότε η ευθύνη μεταφέρεται στον τελευταίο.