Απεγνωσμένες αποφάσεις

Συμφωνία που επετεύχθη μέσα από πολιτική απόγνωση με πρακτικές, νομικές και ηθικές δυσκολίες. Η εν λόγω περιγραφή σκιαγραφεί καλύτερα την σύμβαση στην οποίαν κατέληξαν Γερμανία και Τουρκία και υιοθετήθηκε στη συνέχεια από όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ, για αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης.

Μόνο πέρσι 1,2 εκατομμύρια πρόσφυγες πέρασαν στην Ευρώπη από τη Συρία, το Αφγανιστάν και άλλες χώρες, ενώ η έλλειψη συντονισμένης δράσης αναμένεται να οδηγήσει σε δραματική αύξηση του αριθμού των προσφύγων που προσπαθήσουν να εισέλθουν στην ΕΕ το 2016. Η συμφωνία αποτελεί μια προσπάθεια να καταπολεμήσει το «επιχειρηματικό» μοντέλο των ανθρώπων-λαθρεμπόρων.

Οι άνθρωποι που θα επιχειρήσουν, μετά από ένα άκρως επικίνδυνο ταξίδι στο Αιγαίο, να αποβιβαστούν σε ελληνικό νησί, θα συλλαμβάνονται και θα αποστέλλονται αυτόματα πίσω στην Τουρκία και θα τοποθετούνται τελευταίοι στην «ουρά» των ατόμων που ζητούν άσυλο. Για κάθε Σύρο που θα αποστέλλεται πίσω στην Τουρκία, άλλος Σύρος πρόσφυγας του οποίου η αίτηση για πολιτικό άσυλο έχει τύχει κατάλληλης επεξεργασίας, θα εισέρχεται επίσημα στην ΕΕ στο πλαίσιο του προγράμματος επανεγκατάστασης.

Αν όλα πάνε σύμφωνα με το σχέδιο, οι μετανάστες μπορεί να είναι απρόθυμοι πλέον να καταβάλλουν τις οικονομίες μιας ζωής σε εγκληματικά δίκτυα και να θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή τους προσπαθώντας να εισέλθουν σε ευρωπαϊκό έδαφος με «όχημα» ένα φουσκωτός σκάφος. 

Για την γερμανίδα καγκελάριο, η πολιτική γραμμή που χάραξε για το προσφυγικό οδήγησε σε πλήγμα της δημοτικότητας της και ενίσχυσε τους πολιτικούς της αντιπάλους με πρόσφατο παράδειγμα την άνοδο των ξενοφοβικών σε τρεις πολιτειακές εκλογές.

Από την πλευρά της η Τουρκία εκμεταλλεύεται στο έπακρο την όλη κατάσταση, με την κυβέρνηση Η κυβέρνηση της Τουρκίας έχει κάνει στο έπακρο κατάσταση της ΕΕ. Κατάφερε να εξασφαλίσει διπλασιασμό της χρηματικής βοήθειας ώστε να βελτιωθούν οι συνθήκες διαβίωσης στους προσφυγικούς καταυλισμούς στο έδαφος της, ενώ δεν ξεχνά να εφαρμόζει το ανατολίτικο παζάρεμα ζητώντας και το άνοιγμα πέντε ενταξιακών της κεφαλαίων, με την χαλάρωση των θεωρήσεων βίζας για Τούρκους πολίτες που εισέρχονται στην ΕΕ να φαντάζει ως το κερασάκι στην τούρτα.

Πάντως, η νομιμότητα της πρότασης συμφωνίας επιδέχεται αμφισβητήσεων από πολλούς, ενώ νομικοί αμφισβητούν κατά πόσον η Τουρκία μπορεί να θεωρηθεί ασφαλής τρίτη χώρα καθώς διατηρεί συμφωνίες απέλασης με ορισμένες χώρες, όπως το Αφγανιστάν, οι οποίες θεωρούνται. Πέραν της νομιμότητας, δεν είναι σαφές κατά πόσον μια τέτοια συμφωνία θα μπορούσε να λειτουργήσει αφού ενδεχόμενη βίαιη απέλαση χιλιάδων ανθρώπων από την Ελλάδα αποτελεί υλικοτεχνικός εφιάλτης.

Παράλληλα, ασαφές παραμένει και το ποιος θα αποφασίζει για το ποιος Σύρος θα δικαιούται να εισέλθει στην ΕΕ. Θα επαφίεται στην Τουρκία ή θα το αναλάβουν Ευρωπαίοι αξιωματούχοι με γραφειακά στους προσφυγικούς καταυλισμούς; Ανέφικτη και η εφαρμογή δίκαιου συστήματος ποσοστώσεων για τη διανομή των προσφύγων στην Ευρώπη.