Το «όχι» της Βουλής, το «Βατερλό» της Μόσχας και οι ευφάνταστες ιδέες

Κατά την καθοριστική εβδομάδα που μεσολάβησε των δύο Eurogroup του Μαρτίου του 2013, πολλά και σημαντικά γεγονότα καθόρισαν τις μετέπειτα μνημονιακές εξελίξεις. Οι τράπεζες είχαν ήδη κηρυχθεί σε αργία, οι ουρές στα ΑΤΜ μεγάλωναν και τα τηλεοπτικά κανάλια ασχολούνταν αποκλειστικά με όσα τεκταίνονταν εκτός και κυρίως εντός συνόρων. Η μεγαλύτερη πρόκληση στη σύγχρονη ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας ήταν γεγονός και στα χέρια της πολιτικής ηγεσίας του τόπου.

Το «όχι» της Βουλής
Σε μια εβδομάδα, κατά την οποία η επικαιρότητα έτρεχε με φρενήρεις ρυθμούς, η Βουλή των Αντιπροσώπων κλήθηκε να λάβει μια από τις πιο κρίσιμες αποφάσεις της, ίσως τη σημαντικότερη μετά το 1974. Το κούρεμα καταθέσεων που πρότεινε το Eurogroup υπαγόρευε απομείωση της τάξης του 6,75% για τις καταθέσεις μέχρι 100.000 ευρώ και κούρεμα 9,9% για τις καταθέσεις πέραν των 100.000.

Με 36 ψήφους κατά, δηλαδή όλων των βουλευτών όλων των κομμάτων πλην του ΔΗΣΥ που τήρησε αποχή, η Βουλή των Αντιπροσώπων σε μια θυελλώδη συνεδρία απέρριψε την πρόταση για κούρεμα καταθέσεων. Χιλιάδες κόσμου συγκεντρώθηκε από νωρίς έξω από το κτήριο της Βουλής απαιτώντας απόρριψη του κουρέματος. Η είδηση για απόρριψη έκανε τον γύρο του κόσμου, με θετική -κατά γενική ομολογία- προσέγγιση για την απόφαση της Βουλής.  

Το ταξίδι στη Μόσχα
Την Τετάρτη, 20 Μαρτίου, ο τότε υπουργός Οικονομικών, Μιχάλης Σαρρής, μετέβη στη Μόσχα για επαφές, οι οποίες ωστόσο κατέληξαν σε ναυάγιο. Η εικόνα της Κύπρου στη Ρωσία, οι επαφές με υπουργούς και στελέχη της ρωσικής κυβέρνησης και η ευρύτερη εικόνα αποσύνθεσης που παρουσίασε η κυπριακή αποστολή αποτέλεσαν τους κυριότερους λόγους αποδέσμευσης του Μιχάλη Σαρρή από τα καθήκοντά του ως υπουργού Οικονομικών. Σημειώνεται ότι στην αποστολή ήταν επίσης ο υπουργός Ενέργειας, Γιώργος Λακκοτρύπης και η τότε γενική διευθύντρια του Υπουργείου, Ζέτα Αιμιλιανίδου.

Τα αιτήματα της Κύπρου κατά τη συγκεκριμένη αποστολή ήταν δύο και αφορούσαν αφενός τις τράπεζες και αφετέρου το δάνειο των 2 δισ. που παραχωρήθηκε το 2011. Σύμφωνα με άτομα που ήταν στην αποστολή μαζί με τον κ. Σαρρή, η κυπριακή αποστολή απογοήτευσε τους εταίρους της, οι οποίοι βέβαια κράτησαν τις πόρτες τους κλειστές, θεωρώντας ότι η Κύπρος θα έπρεπε να καταλήξει σε συμφωνία με τους εντός Ευρώπης εταίρους της κι έπειτα να αποταθεί για διευκολύνσεις στη Ρωσία. Μάλιστα, κατέστη σαφές ότι η χώρα ήταν πρόθυμη να εφαρμόσει επιμήκυνση του δανείου των 2 δισ. αλλά αφού η Κύπρος καταλήξει σε συμφωνία με την τρόικα, όπως και έγινε. Κεφάλαια για συμμετοχή κρατικών τραπεζών στις κυπριακές τράπεζες δεν υπήρξαν, παρά το γεγονός ότι περιλαμβανόταν στα πλάνα της Λευκωσίας.
 
Ο Μιχάλης Σαρρής πήγε απροετοίμαστος σε καθοριστικής σημασίας επαφές, όπως αφήνουν να νοηθεί καλά ενημερωμένες πηγές. Έπειτα από δύο ημέρες επαφών στη Μόσχα, η κυπριακή αποστολή επέστρεψε στην Κύπρο με «άδειες αποσκευές». Οι λύσεις που οι δανειστές πρότειναν στην Κύπρο ήταν ακόμη πιο κοντά.  

Οι επαφές στο Προεδρικό
Παράλληλα, εντός συνόρων, αλλεπάλληλες επαφές έλαβαν χώρα στο Προεδρικό Μέγαρο, όπου ο Νίκος Αναστασιάδης ήταν με την πλάτη στον τοίχο, πολιτικά απομονωμένος και κατ’ ουσία δίχως επιλογές επί του οικονομικού αδιεξόδου στο οποίο βρέθηκε η χώρα. Ο τότε Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας, Πανίκκος Δημητριάδης, ήταν σε συνεχή επαφή με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη, κυρίως για θέματα ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα, πόσες ακόμη αντοχές είχαν τα ΑΤΜ των τραπεζών και ποιες κεφαλαιακές ανάγκες θα είχαν τελικώς τα κυπριακά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.

Παράλληλα, πολιτικοί αρχηγοί, οικονομικοί φορείς και επιχειρηματίες πέρασαν από το Προεδρικό Μέγαρο, έχοντας όλοι πολλές και ευφάνταστες ιδέες. Ορισμένες από τις ιδέες που τα κόμματα πρότειναν, προκειμένου να αποφευχθεί το κούρεμα καταθέσεων, ήταν η δημιουργία εθνικού ταμείου με τη συμβολή εύρωστων ομογενών του εξωτερικού, η εθνικοποίηση των ταμείων προνοίας και η έκδοση ομολόγου-μαμούθ, το οποίο θα ήταν συνδεδεμένο με τους υδρογονάνθρακες στην κυπριακή ΑΟΖ. Να σημειωθεί, απλώς, ότι οι ποσότητες δεν ήταν καν επιβεβαιωμένες σε σχέση με το οικόπεδο 12.  

Όσο οι μέρες περνούσαν το κούρεμα καταθέσεων ήταν όλο και πιο κοντά, αφού αποδείχτηκε ως η μόνη, ρεαλιστική και εφικτή λύση για την κυπριακή οικονομία. Αυτό αποδείχτηκε μια εβδομάδα αργότερα με τις αποφάσεις του δεύτερου Eurogroup για την Κύπρο.