SOS για το συνταξιοδοτικό

Σήμα κινδύνου εκπέμπουν αρμόδιοι φορείς για τις αναγκαίες αλλαγές που χρειάζονται να γίνουν στο συνταξιοδοτικό σύστημα του τόπου. Μπορεί το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων να θεωρείται βιώσιμο μέχρι το 2080, βάσει και της τελευταίας αναλογιστικής μελέτης που διενεργήθηκε, ωστόσο τα πολλά κενά και οι στρεβλώσεις που υπάρχουν σε όλο τα φάσμα του συνταξιοδοτικού, απαιτούν μια ουσιαστική μεταρρύθμιση στο σύνολο του συστήματος, με τρόπο που να διασφαλίζεται μακροπρόθεσμα τόσο η βιωσιμότητα όσο και η επάρκεια του.

Το θέμα προβληματίζει ιδιαίτερα την Κυβέρνηση, η οποία, όπως έγινε πρόσφατα γνωστό, εξουσιοδότησε τους υπουργούς Οικονομικών και Εργασίας να ξεκινήσουν διάλογο με τους εμπλεκόμενους φορείς. Ζητούμενο αποτελεί η προώθηση μεταρρυθμιστικών δράσεων, ειδικότερα προς ενίσχυση του δεύτερου και τρίτου πυλώνα του συνταξιοδοτικού (ταμεία προνοίας και ιδιωτικά ταμεία συνταξιοδοτικής ασφάλισης), ώστε οι πολίτες να έχουν επιπρόσθετα συνταξιοδοτικά ωφελήματα που να καλύπτουν επαρκώς τις ανάγκες τους, μετά τη συνταξιοδότησή τους. «Υπάρχουν σημαντικές αδυναμίες και προκλήσεις σε σχέση με το γενικό πλαίσιο του συνταξιοδοτικού συστήματος και η λήψη διαρθρωτικών μέτρων αποτελεί μονόδρομο», δήλωσε, εξάλλου από το βήμα του συνεδρίου «Προκλήσεις και προοπτικές του συνταξιοδοτικού συστήματος στην Κύπρο» που διοργάνωσε πρόσφατα η ΟΕΒ, ο Γιώργος Παντελή, επικεφαλής της διεύθυνσης οικονομικών μελετών του Υπουργείου Οικονομικών. Και αυτή η δήλωση αποτελεί τη βάση, πάνω στην οποία θα στηριχθεί ο κοινωνικός διάλογος, για τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού.

Οι άξονες της μεταρρύθμισης
Όπως επισήμανε στην ομιλία του ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Οικονομικών, πρόθεση της Κυβέρνησης, είναι η προώθηση μιας συνολικής και ολοκληρωμένης μεταρρύθμισης που θα αποτελείται από τους ακόλουθους άξονες:

1. Εξέταση και συζήτηση με τους εμπλεκόμενους φορείς, μεταξύ άλλων, των προϋποθέσεων σύστασης, λειτουργίας και διάλυσης ταμείων επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών (ΤΕΣΠ), των φορολογικών κινήτρων και της φορολογικής μεταχείρισης των ΤΕΣΠ, του πλαισίου επενδυτικής πολιτικής, των προϋποθέσεων για αναλήψεις και δανεισμό καθώς και της μεταφοράς μεταξύ των ΤΕΣΠ.

2. Προώθηση της λειτουργίας των ΤΕΣΠ για το δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα, για όσους εργαζόμενους δεν καλύπτονται από το υφιστάμενο κυβερνητικό σχέδιο συντάξεων ή τα υφιστάμενα συνταξιοδοτικά σχέδιο οργανισμών δημοσίου δικαίου.

3. Προώθηση της Κύπρου ως προορισμού για την ανάπτυξη και διαχείριση διασυνοριακών ΤΕΣΠ, ως νέου τομέα οικονομικής δραστηριότητας και δημιουργίας θέσεων εργασίας.

4. Ενοποίηση της Υπηρεσίας Ελέγχου Ασφαλιστικών Εταιρειών με το Τμήμα Εφόρου Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών, κάτω από μια εποπτική αρχή για να μπορούν να αξιοποιηθούν οικονομίες κλίμακας και να εφαρμοστούν δομές βέλτιστης διακυβέρνησης και ελαχιστοποίησης των κινδύνων.

5. Κάλυψη όσο το δυνατό μεγαλύτερου ποσοστού του πληθυσμού από τα συνταξιοδοτικά ταμεία.

6. Διασφάλιση της ποιότητάς τους, σε ανταγωνιστικό κόστος, που να είναι συγκρίσιμο σε διεθνές επίπεδο.

7. Διαφανής διοίκηση των συνταξιοδοτικών ταμείων, διασφαλίζοντας τα συμφέροντα των μελών τους.

Υπάρχουν αδυναμίες και κενά
Την κατάσταση που επικρατεί σήμερα σε ό,τι αφορά το συνταξιοδοτικό περιέγραψε με δηλώσεις του στο InBusinessNews ο Γιώργος Παντελή. Τόνισε ότι μεταξύ άλλων, υπάρχουν σημαντικές αδυναμίες στο κομμάτι της εποπτείας και της διαχείρισης των ταμείων προνοίας. Επειδή οι αρμοδιότητες των διαφόρων πυλώνων του συνταξιοδοτικού είναι διάσπαρτες σε διάφορα τμήματα και υπηρεσίες, ο επικεφαλής της Διεύθυνσης Οικονομικών Μελετών του Υπουργείου Οικονομικών υπογράμμισε ότι χρειάζεται μεταξύ άλλων ενοποίηση των εποπτικών αρχών. Αναγκαία κρίνεται η μεταφορά της αρμοδιότητας του Εφόρου Ταμείων Προνοίας σε μια ανεξάρτητη εποπτική αρχή που θα δημιουργηθεί, και η οποία θα διαχειρίζεται ομοιόμορφα όλα τα θέματα που άπτονται του συνταξιοδοτικού. 

Θέμα εγείρεται και για το γεγονός ότι οι εργαζόμενοι έχουν σήμερα το δικαίωμα να εισπράττουν τα χρήματα του Ταμείου Προνοίας τους, εφόσον αποφασίσουν να αλλάξουν δουλειά ή απολυθούν. Σε άλλες περιπτώσεις, εργαζόμενοι δανείζονται από τα ταμεία προνοίας τους. «Αν δαπανώνται σήμερα αυτά τα χρήματα, σημαίνει ότι οι δικαιούχοι θα είναι ευάλωτοι κατά την τρίτη ηλικία», τόνισε ο κ. Παντελή, καθιστώντας σαφές ότι μεταξύ άλλων θα τεθεί και το θέμα της υποχρεωτικής μετάθεσης της καταβολής των χρημάτων των Ταμείων Προνοίας στους δικαιούχους, μετά τη συνταξιοδότησή τους. 

Επίσης, η ύπαρξη μεγάλου αριθμού και πολύ μικρού μεγέθους ταμείων προνοίας, παρά το μικρό μέγεθος της Κύπρου, αποτελεί τροχοπέδη στην επίτευξη οικονομιών κλίμακας, αυξάνοντας παράλληλα το κόστος για τα εμπλεκόμενα μέρη. Επ’ αυτού, αναμένεται να τεθεί θέμα συνένωσης μικρών ταμείων, δίνοντας κίνητρα προς αυτή την κατεύθυνση. 

Ο κ. Παντελή σημείωσε ότι πριν την έναρξη του διαλόγου θα γίνει μελέτη προκειμένου να καθοριστούν, μεταξύ άλλων, οι κατευθύνσεις, οι αρχές που πρέπει να εφαρμόζουν τα ταμεία, ο τρόπος διαχείριση τους, ο τρόπος πληροφόρησης των μελών τους κ. α. 

Μεταρρύθμιση win win!
Σε δηλώσεις του στο InBusinessNews, ο αναλογιστής ταμείων Προνοίας της AON Hewitt, Φίλιππος Μαννάρης τόνισε πως αν γίνουν ουσιαστικές τομές στο συνταξιοδοτικό, προς την κατεύθυνση που εξαγγέλθηκε, τότε θα μιλάμε για μια πραγματικά ουσιαστική και ριζική μεταρρύθμιση, «η οποία θα οδηγήσει σε μείωση του συνταξιοδοτικού κινδύνου για τους πολίτες, αύξηση της επάρκειας και οικονομική ασφάλεια των πολιτών όταν αυτοί συνταξιοδοτούνται». 

Ερωτηθείς για τις δυσκολίες ενός τέτοιου εγχειρήματος, ο κ. Μαννάρης ανέφερε πως ποτέ μια αλλαγή δεν είναι εύκολη. «Στον συγκεκριμένο όμως τομέα θα είνα κέρδος για όλους τους εμπλεκόμενους», κατέληξε. 

Δημοσιονομικό Συμβούλιο: Η μεταρρύθμιση άργησε 4 χρόνια!
Το μήνυμα ότι ήδη έχουμε καθυστερήσει στην προσπάθεια μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού, στέλνει ο Πρόεδρος του Δημοσιονομικού Συμβουλίου, Δημήτρης Γεωργιάδης. Σε δηλώσεις του στο InBusinessNews, ο κ. Γεωργιάδης υπογράμμισε ότι ήδη έχουμε χάσει 3-4 χρόνια, κατά τα οποία, πρόσθεσε, κόσμος όχι μόνο δεν αποταμιεύει, αλλά αντίθετα έχει ξοδέψει μεγάλο μέρος των όσων έχει αποταμιεύσει σε Ταμεία Προνοίας ή σε Ασφάλειες Υγείας. «Το γεγονός αυτό σίγουρα θα έχει μεγάλη επίπτωση στην επάρκεια των συντάξεων της σημερινής γενιάς και θα το δούμε στο μέλλον», τόνισε. 

Ο κ. Γεωργιάδης εξέφρασε την άποψη ότι η μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού, δεν αποτελεί δύσκολη διαδικασία. «Το να δημιουργήσεις ένα διαφανές αυστηρό εποπτικό πλαίσιο, το οποίο να ενθαρρύνει τους πολίτες να αποταμιεύουν για να έχουν επαρκή σύνταξη, δεν είναι μια προσέγγιση με την οποία διαφωνούν κόμματα, εργοδότες και εργαζόμενοι, γι αυτό και εύκολη υπόθεση. Εντούτοις, επειδή είναι πιο μακροπρόθεσμη η επίπτωση της εν λόγω μεταρρύθμισης, παρέμεινε ως δευτερευούσης σημασίας και πιστεύω ότι θα μπορούσε να γίνει πιο γρήγορα», πρόσθεσε ο κ. Γεωργιάδης, εκφράζοντας την ευαρέσκεια του για το γεγονός ότι έχουν επιταχυνθεί οι διαδικασίες προς αυτή την κατεύθυνση. 

Δανεισμός με μηδενικό επιτόκιο
Την ίδια ώρα, προβληματισμός επικρατεί από συντεχνίες και για το θέμα του ύψος του επιτοκίου δανεισμού του κράτους από το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Τη στιγμή αυτή, το επιτόκιο δανεισμού είναι μηδενικό, εξ’ ού και συντεχνίες μελετούν σοβαρά το ενδεχόμενο να εγείρουν θέμα αύξησης του, τουλάχιστον στα επίπεδα δανεισμού της αγοράς. Μιλώντας στο InBusiness News, ο Διευθυντής του ΤΚΑ, Θεοφάνης Τρύφωνος, αρκέστηκε να δηλώσει ότι βάσει της νομοθεσίας των Κοινωνικών Ασφαλίσεων, την αποκλειστική αρμοδιότητα για τον τρόπο επένδυσης του αποθεματικού την έχει ο Υπουργός Οικονομικών, «προς τον οποίο έχει επισημανθεί κατ’ επανάληψη η αναγκαιότητα επανεξέτασης του τρόπου καθορισμού του επιτοκίου». 

Ταμεία Προνοίας αφανίστηκαν
Η οικονομική κρίση που έπληξε την Κύπρο προκάλεσε σωρεία προβλημάτων στο θεσμό των Ταμείων Προνοίας. Το ένα ταμείο ακολουθούσε το άλλο στην πορεία τερματισμού λειτουργίας, με αποτέλεσμα σήμερα να λειτουργούν μόλις 1190, από τα συνολικά 1750 που λειτουργούσαν προ κρίσης. «Εργοδότες καθυστερούσαν ή και παράλειπαν την καταβολή των εισφορών τους, μειώθηκαν οι απολαβές των εργαζομένων και συνακόλουθα τα ποσοστά των εισφορών εργοδοτών και εργαζομένων», ανέφερε ο εκπρόσωπος του Γραφείου του Εφόρου Ταμείων Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών, Ανδρέας Χατζηνικολάου, από το βήμα του συνεδρίου της ΟΕΒ, σκιαγραφώντας την κατάσταση που επικράτησε μετά την κρίση του 2013. «Τα ταμεία βρέθηκαν αντιμέτωπα με προβλήματα ρευστότητας, εκκαθάρισης, αλλά και ζητήματα όπως ο υπολογισμός των ωφελημάτων», πρόσθεσε. «Τα μισά περίπου Ταμεία Προνοίας διαλύθηκαν εντός του 2013 και τους πρώτους μήνες του 2014», συμπλήρωσε. 

Προχωρώντας, περιέγραψε και το αρνητικό πλαίσιο γύρω από τις επενδύσεις των ταμείων, το ίδιο διάστημα. «Το οικονομικό περιβάλλον εντός και εκτός Κύπρου συνέτεινε στη ρευστοποίηση επενδύσεων με αρνητικές αποδόσεις υψηλού ρίσκου και διοχέτευση κεφαλαίων των ταμείων σε καταθέσεις» εξήγησε. Πάντως, ο κ. Χατζηνικολάου τόνισε ότι με τη σταδιακή έξοδο από την κρίση, αντιστρέφεται σιγά σιγά το αρνητικό κλίμα και επέρχεται σταδιακή ομαλοποίηση του πλαισίου λειτουργίας των ταμείων. Ωστόσο, συμπλήρωσε, «οι επενδύσεις παραμένουν συντηρητικές λόγω του οικονομικού περιβάλλοντος εντός και εκτός Κύπρου».