Οι προκλήσεις της κυπριακής Οικονομίας για το 2016

Το 2015 ήταν αναμφίβολα ακόμη μια δύσκολη χρονιά για την κυπριακή οικονομία, με αρκετά προβλήματα ακόμη να παραμένουν. Μπορεί όμως επίσης κάποιος να προσθέσει ότι ήταν μια χρονιά που επιτέλους επιστρέψαμε στην ανάπτυξη μετά από αρκετά χρόνια ύφεσης.

Τα τελευταία στοιχεία έχουν δείξει ότι η ανάπτυξη για το 3ο τρίμηνο του 2016 σε σχέση με το προηγούμενο του 2014 είναι στο 2.2%, ο ψηλότερος ρυθμός ανάπτυξης από το τέταρτο τρίμηνο του 2010. Επίσης, τα δημοσιονομικά στοιχεία δείχνουν αρκετά ψηλά πρωτογενή πλεονάσματα. Οι προβλέψεις για το 2015 και μετά είναι για πρωτογενή πλεονάσματα με στόχο 3-4% για το μεσοπρόθεσμο διάστημα, που είναι αρκετά για να τεθεί το δημόσιο χρέος σε βιώσιμη τροχιά.

Αυτά τα αποτελέσματα βοήθησαν, ώστε να έχουμε αναβαθμίσεις από τους οίκους αξιολόγησης και ακόμη μια επιτυχή έξοδο στις αγορές στα τέλη Οκτωβρίου (έκδοση δεκαετούς ομολόγου με επιτόκιο στο 4.25%). Τώρα έχουμε την τελευταία αξιολόγηση από την Τρόικα και από τον Απρίλιο του 2016 λογικά θα είμαστε εκτός μνημονίου.  

Όπως όμως έχω γράψει στην αρχή  ακόμη υπάρχουν πολλές δυσκολίες και προκλήσεις που θα πρέπει να ξεπεραστούν. Πρώτα, υπάρχει το μεγάλο πρόβλημα της ανεργίας, ιδιαίτερα στους νέους. Αρκετοί νέοι διαλέγουν το δρόμο της ξενιτιάς, αφού δεν υπάρχει ικανοποιητικός αριθμός καινούργιων δουλειών στην Κύπρο και αρκετά άτομα παραμένουν για μεγάλα χρονικά διαστήματα στην ανεργία. Θα έλεγε κάποιος ότι η ανεργία τουλάχιστον σταθεροποιήθηκε, αλλά παραμένει δυστυχώς σε πολύ ψηλά επίπεδα, κοντά στο 16%. Η κυβέρνηση (αλλά και ο ιδιωτικός τομέας) θα πρέπει να επενδύσουν πολύ περισσότερο στην ανάπτυξη για να μειωθεί η ανεργία σε υποφερτά επίπεδα.
 
Επίσης υπάρχει το μεγάλο πρόβλημα με τον ανησυχητικό ρυθμό αύξησης των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) στο σύστημα. Τα τελευταία στοιχεία από την ΚΤΚ δείχνουν ότι αυτά τώρα αποτελούν σχεδόν το 50% (ένα ποσό γύρω στα €27 δισεκατομμύρια) του συνολικού εσωτερικού δανειακού χαρτοφυλακίου. Ως εκ τούτου, τα στοιχεία δείχνουν ότι υπάρχει ένα σοβαρό πρόβλημα για το οποίο οι τράπεζες οφείλουν και θα πρέπει να βρουν αξιόπιστες λύσεις. Το θέμα είναι ποιες θα μπορούσαν να είναι αυτές οι λύσεις. 

Πρώτον, η ψήφιση του νόμου για τις εκποιήσεις και τα νομοσχέδια που καθορίζουν το πλαίσιο για την αφερεγγυότητα τελικά θα αναγκάσουν τους στρατηγικούς κακοπληρωτές να προσεγγίσουν την τράπεζα και να αρχίσουν να συνεργάζονται. Δεύτερον, οι τράπεζες πρέπει να αυξήσουν την ταχύτητα και την αποτελεσματικότητα της αναδιάρθρωσης των δανείων. Τρίτον, το ποσό των μη εξυπηρετούμενων δανείων θα αρχίσει να μειώνεται σημαντικά όταν η πραγματική οικονομία ανακάμψει και δημιουργηθούν περισσότερες θέσεις εργασίας. Τέλος, η δημιουργία μιας εταιρείας διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων παρόμοιας με την Εθνική Υπηρεσία Διαχείρισης των Περιουσιακών Στοιχείων (National Asset Management Agency-NAMA) της Ιρλανδίας ή μιας «κακής» τράπεζας που θα αναλάβει όλα τα προβληματικά δάνεια από τον τραπεζικό τομέα, και να επιτρέψει στις τράπεζες να καθαρίσουν τους ισολογισμούς τους, θα μπορούσε να είναι μια άλλη ριζική λύση στο πρόβλημα.

Μια άλλη μεγάλη πρόκληση είναι οι διαρθρωτικές αλλαγές που προέβλεπε το μνημόνιο (ιδιωτικοποιήσεις, ΓΕΣΥ, μεταρρύθμιση της δημόσιας υπηρεσίας). Δυστυχώς και σ’ αυτό το κομμάτι έχουμε μείνει πολύ πίσω και δεν προχωράνε. Είχαμε μια χρυσή ευκαιρία μέσα από το μνημόνιο να υλοποιήσουμε αυτές τις αλλαγές και φαίνεται τη χάσαμε. Πολύ φοβάμαι, ότι αυτό μπορεί να μας κοστίσει ακριβά στο μέλλον.