Ανοικοκύρευτοι δήμοι με χρέη εκατομμυρίων

Στο κενό φαίνεται να πέφτουν οι υποδείξεις και οι προτροπές της Ελεγκτικής Υπηρεσίας προς τους δήμους για νοικοκύρεμα των οικονομικών τους. Στην ετήσια έκθεση της Υπηρεσίας, επαναλαμβάνονται για ακόμη μια φορά, τα προβλήματα ρευστότητας που αντιμετωπίζουν, οι οφειλές τους προς τα Ταμεία Συντάξεων, οι παρατυπίες και παραλείψεις που οδηγούν στη μείωση των εσόδων τους, καθώς και η ανοχή που επιδεικνύουν σε ορισμένες περιπτώσεις θέτοντας σε κίνδυνο την υγεία και ασφάλεια των δημοτών τους.

Επιδείνωση των οικονομικών
Οι περισσότεροι δήμοι εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σοβαρό οικονομικό πρόβλημα και ειδικότερα πρόβλημα ρευστότητας, το οποίο, παρά την κρατική χορηγία - που σε ορισμένες περιπτώσεις ανέρχεται μέχρι και στο 40% των εσόδων τους - δημιουργεί αρκετές φορές δυσκολία, όσον αφορά στην κάλυψη των τρεχουσών υποχρεώσεών τους. Αξίζει να σημειωθεί πως η μεγάλη πλειοψηφία των τακτικών προϋπολογισμών των δήμων για το 2014 παρουσιάζονται πλεονασματικοί, καθώς στα έσοδά τους συμπεριλαμβάνεται και η κρατική χορηγία (Πίνακας 1). Ωστόσο, εάν στην εικόνα αυτή, προσθέσει κάποιος τα δάνεια των δήμων και τις υποχρεώσεις τους στα Ταμεία Προνοίας, τότε τα δεδομένα διαφοροποιούνται προς το χειρότερο.

Για το 2014, η κρατική χορηγία προς τους δήμους ανήλθε στα €53,4 εκατ., αισθητά μειωμένη σε σχέση με το 2012, όταν το ποσό είχε ανέλθει στα €80,2 εκατ. Και αυτό, λόγω των περιορισμών που επιβάλλουν οι παρούσες συνθήκες στα δημόσια οικονομικά. Λαμβάνοντας υπόψη τη μειωμένη κρατική χορηγία, όπως επισημαίνει και ο γενικός ελεγκτής, η οικονομική κατάσταση των δήμων αναμένεται να επιδεινωθεί περαιτέρω. Προς τον σκοπό αυτό, η Ελεγκτική Υπηρεσία στις τελευταίες εκθέσεις, εισηγείται όπως οι δήμοι ετοιμάσουν πρόγραμμα μέτρων οικονομικής περισυλλογής, με στόχο την εξάλειψη ή τουλάχιστον τη μείωση των ελλειμμάτων τους.

Ανάπτυξη για το θεαθήναι
Σημαντικό πρόβλημα παρατηρείται και σε ό,τι αφορά στις αναπτυξιακές δαπάνες των δήμων. Όπως επισημαίνεται, ο Προϋπολογισμός Αναπτύξεως για τα έτη 2013 και 2014 δεν ετοιμάστηκε πάνω σε ορθολογιστική και ρεαλιστική βάση, με αποτέλεσμα το ποσοστό των αδαπάνητων ποσών να είναι πολύ υψηλό. Σύμφωνα με σχετικούς πίνακες που επισυνάπτει στην Έκθεσή της η Ελεγκτική Υπηρεσία, στους Δήμους Πόλεως Χρυσοχούς, Πέγειας, Έγκωμης και Ύψωνα, ολόκληρο το ποσό που προϋπολόγισαν για την ανάπτυξη κατά το 2014 παρέμεινε αδαπάνητο, χωρίς, ωστόσο να διευκρινίζεται γιατί. Το μικρότερο αδαπάνητο ποσό για αναπτυξιακά έργα κατά το 2014 παρουσιάζεται στον Δήμο Αγίας Νάπας (3%).

Οφειλές €143,9 εκατ. σε Ταμεία Συντάξεων
Λόγω οικονομικών δυσκολιών, οι περισσότεροι δήμοι συνεχίζουν να μην εισφέρουν στα Ταμεία Συντάξεων και Φιλοδωρημάτων ή εισφέρουν μικρότερα ποσά απ’ ό,τι θα έπρεπε. Μετά από υπόδειξη της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, σε 28 δήμους διενεργήθηκαν κατά τα έτη 2008 μέχρι 2014, αναλογιστικές εκτιμήσεις, από τις οποίες διαφάνηκε ότι, λόγω ελλειμματικών εισφορών, οι εν λόγω δήμοι, με εξαίρεση τους Δήμους Γερμασόγειας, Λατσιών και Ιδαλίου, οι οποίοι παρουσίαζαν πλεονασματικές εισφορές, οφείλουν μεγάλα ποσά στα εν λόγω Ταμεία. Συγκεκριμένα, όπως σημειώνεται στην Έκθεση, «σύμφωνα με στοιχεία από ελεγμένες ή από μη ελεγμένες οικονομικές καταστάσεις ή από οικονομικές καταστάσεις, οι οφειλές τους προς τα Ταμεία Συντάξεων και Φιλοδωρημάτων στις 31 Δεκεμβρίου 2014 ανέρχονταν σε €143,9 εκατ.» (Πίνακας 2).

Αδυναμίες στην είσπραξη φόρων
Σύμφωνα με τα όσα καταγράφει στην έκθεσή του ο γενικός ελεγκτής, παρατηρούνται καθυστερήσεις στην είσπραξη φορολογιών, τελών και δικαιωμάτων προηγούμενων ετών, τα οποία ανέρχονται σε σημαντικά ποσά. Υποδεικνύει μάλιστα πως οι κατάλογοι καθυστερήσεων πρέπει να τύχουν προσεκτικής μελέτης, για εντοπισμό των ποσών που θα ήταν δυνατόν να εισπραχθούν, ενώ υπογραμμίζει πως η μη είσπραξη οφειλών από επιχειρήσεις για αδικαιολόγητα μεγάλο χρονικό διάστημα ενδέχεται να ισοδυναμεί με κρατική ενίσχυση.

Αντιμισθία δημάρχων
Με βάση τα στοιχεία που δόθηκαν στην Ελεγκτική Υπηρεσία από τους δήμους για το έτος 2014, δεν φαίνεται να υπάρχει ομοιογένεια στους μισθούς που καταβάλλονται προς τους δημάρχους, ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις όπου δήμαρχοι μικρότερων δήμων λαμβάνουν περισσότερα από ό,τι δήμαρχοι μεγαλύτερων δήμων. Παράλληλα, σε αρκετές περιπτώσεις, η αποζημίωση και τα έξοδα παραστάσεως που καταβλήθηκαν στους αντιδημάρχους υπερέβαιναν το 15% των αντίστοιχων ποσών που λαμβάνει ο δήμαρχος παραβιάζοντας τους γενικούς όρους έγκρισης προϋπολογισμών των δήμων, σύμφωνα με τους οποίους, η εν λόγω αποζημίωση δεν μπορεί να υπερβεί το 15%.

Χάνονται χρήματα από χώρους στάθμευσης
Στους Δήμους Λευκωσίας, Λεμεσού, Λάρνακας, Πάφου και Στροβόλου λειτουργούν ιδιωτικοί χώροι στάθμευσης, χωρίς να εξασφαλίσουν άδεια οικοδομής και άδεια λειτουργίας, χωρίς να καταβάλλουν στους δήμους τα τέλη που προνοούν οι περί Τροχαίας Δημοτικοί Κανονισμοί και χωρίς να εξασφαλίσουν την έγκριση των δήμων για το ύψος των δικαιωμάτων στάθμευσης που εισπράττουν.

ΔΗΜΟΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ
Δημοτικό Θέατρο Λευκωσίας
Μετά την κατάρρευση της στέγης του Δημοτικού Θεάτρου το 2008, ο Δήμος Λευκωσίας αξιώνει αποζημίωση από τρεις οίκους συνολικού ύψους €2,9 εκατ., νόμιμο τόκο και έξοδα αγωγής, πλέον ΦΠΑ και έξοδα επίδοσης. Σχετική αγωγή καταχώρησε ο Δήμος το 2010 και μέχρι σήμερα δεν έχει ολοκληρωθεί η εκδίκαση της υπόθεσης, ενώ το Δημοτικό Θέατρο παραμένει εγκαταλελειμμένο και αναξιοποίητο. Αξίζει να σημειωθεί πως το 2011 ο Δήμος Λευκωσίας ζήτησε προσφορά για την ετοιμασία οικονομικής μελέτης και εγγράφων διαγωνισμού, για την επιλογή οικονομικού φορέα, ο οποίος θα επιδιορθώσει, θα συντηρεί και θα λειτουργεί το Δημοτικό Θέατρο Λευκωσίας, με τη μέθοδο αυτοχρηματοδότησης. Ο Δήμος ανέθεσε τη σύμβαση σε συγκεκριμένη εταιρεία έναντι αμοιβής €13.000 πλέον ΦΠΑ και στα καθήκοντά της περιλαμβανόταν και η αξιολόγηση των προσφορών που θα υποβάλλονταν. Το 2012 η εταιρεία παρέδωσε στον Δήμο τα έγγραφα του διαγωνισμού. Σύμφωνα με την έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας ο Δήμος κατέβαλε ολόκληρο το ποσό της αμοιβής προς την εταιρεία. Αφού δεν είχε προκηρυχθεί ο διαγωνισμός ο Δήμος δεν θα έπρεπε να καταβάλει προς την εταιρεία το ποσό που αφορούσε στην αξιολόγηση των προσφορών.

ΔΗΜΟΣ ΛΕΜΕΣΟΥ
Συμβάσεις με συνοπτικές διαδικασίες
Ο Δήμος Λεμεσού κατά την τριετία 2012-2014 ανέθεσε, μετά από ανοικτό διαγωνισμό, σε ιδιωτική εταιρεία, συμβάσεις για τεχνικά έργα συνολικής αξίας €4.193.128. Μετά από σχετικό έλεγχο διαπιστώθηκε πως κατά την εν λόγω τριετία ο Δήμος Λεμεσού ανέθεσε στη συγκεκριμένη εταιρεία συμβάσεις με συνοπτικές διαδικασίες έναντι €318.252 και 21 συμβάσεις με απευθείας ανάθεση έναντι €233.621, για εκτέλεση εργασιών επείγουσας ανάγκης. Ο γενικός ελεγκτής διαπιστώνει πως η ανάθεση συμβάσεων προς τη συγκεκριμένη εταιρεία όχι μόνο δεν έγινε με συνοπτικές διαδικασίες, αλλά και για ποσά που υπερέβαιναν τα όρια εξουσίας των αρμοδίων οργάνων του Δήμου.

ΔΗΜΟΣ ΛΑΡΝΑΚΑΣ
Διαγωνισμός χωρίς κονδύλι
Ο Δήμος Λάρνακας προχώρησε τον Μάρτιο του 2014 στην προκήρυξη διαγωνισμού που αφορούσε στην αγορά υπηρεσιών για εκπόνηση ρυθμιστικού σχεδίου για τις επιπτώσεις από την εγκατάσταση σταθμού εξυπηρέτησης της ανάπτυξης υδρογονανθράκων στο λιμάνι της Λάρνακας με υπολογιζόμενη δαπάνη €45.000. Καθώς ο Δήμος δεν μπορούσε να καλύψει τη δαπάνη, ζήτησε από την Αρχή Λιμένων να καταβάλει το χρηματικό ποσό. Η κατακύρωση της σύμβασης έγινε τον Ιούλιο του 2014 έναντι του ποσού των €40.000, προτού εξασφαλίσει το σχετικό κονδύλι από την Αρχή Λιμένων, το οποίο πληρώθηκε στον Δήμο έναν χρόνο αργότερα, τον Οκτώβριο του 2015.

ΔΗΜΟΣ ΠΑΦΟΥ
Υπερπληρωμή χωρίς έγκριση
Υπερχρεώσεις ύψους €656.443 κατέβαλε ο Δήμος Πάφου στην εταιρεία που ανέλαβε την ανάπλαση και διαμόρφωση του παραλιακού μετώπου Πάφου. Οι υπερχρεώσεις αυτές, σύμφωνα με τον γενικό ελεγκτή, ήταν αποτέλεσμα της κακής διαχείρισης, συντονισμού και μη επαρκούς ελέγχου που οδήγησαν στην εκτέλεση επιπλέον εργασιών χωρίς την προηγούμενη έγκριση του Δήμου. Συγκεκριμένα, υπήρξαν 62 δελτία με τροποποιήσεις εκ των οποίων τα 58 δεν είχαν εγκριθεί από την Καθοδηγητική Επιτροπή, καθώς οι οδηγίες για εκτέλεση των έργων δόθηκαν από διάφορα πρόσωπα του Δήμου καθ’ υπέρβαση ή/και κατάχρηση εξουσίας.

Ανοχή με κίνδυνο για τη δημόσια υγεία και ασφάλεια
Κλείνοντας τα αυτιά τους προς τις υποδείξεις του γενικού ελεγκτή και κάνοντας τα στραβά μάτια, οι δήμοι φαίνεται να ανέχονται, εντός των ορίων τους, τη λειτουργία δημόσιων κολυμβητικών δεξαμενών για τις οποίες δεν έχει εκδοθεί η απαιτούμενη άδεια λειτουργίας από τις δημοτικές Αρχές. Συγκεκριμένα για το 2014 στα όρια 25 δήμων λειτουργούσαν συνολικά 1.119 δημόσιες κολυμβητικές δεξαμενές, από τις οποίες οι 758 λειτουργούσαν χωρίς την απαιτούμενη άδεια, καθώς δεν πληρούσαν τους όρους και τις προϋποθέσεις, ενώ για 28 δημόσιες κολυμβητικές δεξαμενές εκδόθηκε αντικανονικά άδεια λειτουργίας. Σημειώνεται πως  για να παραχωρηθεί άδεια λειτουργίας πρέπει να εξασφαλιστεί πιστοποιητικό έγκρισης, βεβαίωση της Υγειονομικής Υπηρεσίας και πιστοποιητικό καταλληλότητας από το Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικών Υπηρεσιών. Όπως επισημαίνεται στην έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, ο γενικός εισαγγελέας με επιστολή του προς τον γενικό διευθυντή του Υπουργείου Υγείας καθιστά σαφές πως η λειτουργία κολυμβητικής δεξαμενής, χωρίς την απαιτούμενη άδεια, συνιστά ποινικό αδίκημα και υποδεικνύεται όπως οι δημόσιες κολυμβητικές δεξαμενές που λειτουργούν χωρίς άδεια, εντοπισθούν και καταγγελθούν στην Αστυνομία. Παρά τους κινδύνους που ελλοχεύουν τόσο για την ασφάλεια και την υγεία των πολιτών, οι δημοτικές Αρχές δεν φαίνεται να συμμορφώνονται στις υποδείξεις του γενικού ελεγκτή οι οποίες τα τελευταία χρόνια παραμένουν ίδιες στο εν λόγω θέμα.

Παράνομα πρατήρια πετρελαιοειδών
Εντός των ορίων των 30 δήμων, που υπάρχουν στην ελεύθερη περιοχή της Κύπρου, λειτουργούν συνολικά 203 πρατήρια πετρελαιοειδών εκ των οποίων τα 53 δεν έχουν εξασφαλίσει την απαιτούμενη άδεια λειτουργίας διότι δεν πληρούν τους όρους και προϋποθέσεις της σχετικής νομοθεσίας, ενώ σε άλλα 14 πρατήρια δόθηκε άδεια χωρίς να πληρούν τα ενδεδειγμένα κριτήρια. Και ενώ ο γενικός εισαγγελέας υποδεικνύει πως η λειτουργία πρατηρίου χωρίς την απαιτούμενη άδεια αποτελεί ποινικό αδίκημα, οι δημοτικές Αρχές δεν φαίνεται να λαμβάνουν οποιαδήποτε μέτρα.