Από τη Νορβηγία στην Κύπρο κι από τη Noble στην ΕΝΙ

Όταν τη δεκαετία του 1950 η Νορβηγία μαστιζόταν από οικονομικά προβλήματα προσέφυγε στη γειτονική Σουηδία για να ζητήσει βοήθεια. Το υψηλό ποσοστό ανεργίας ανάγκασε την κυβέρνηση της χώρας να στραφεί σε αυτή τη λύση. Πρόσφερε λοιπόν ένα κομμάτι από την αποκλειστική της οικονομική ζώνη (ΑΟΖ) στη Σουηδία σε αντάλλαγμα ενός ποσοστού στη VOLVO έτσι ώστε να εργοδοτήσει τους ανέργους που είχε.

Οι σουηδικές αρχές ωστόσο απέρριψαν το αίτημα και η Νορβηγία θα έπρεπε να στραφεί σε άλλες λύσεις. Η χώρα συνέχισε να έχει ως κύριους παραγωγικούς της πυλώνες την κτηνοτροφία και την αλιεία μέχρι το 1959, όταν ανακαλύφθηκε το τεράστιο κοίτασμα φυσικού αερίου Groningen στην Ολλανδία.

Τότε ήταν που άρχισε η Νορβηγία να ελπίζει πως και στη δική της ΑΟΖ κρύβονται κοιτάσματα υδρογονανθράκων. Για να γίνει αυτή η ελπίδα πράξη χρειάστηκαν 32 αποτυχημένες προσπάθειες ανεύρεσης υδρογονανθράκων. Εντούτοις από τη δεύτερη γεώτρηση (1967) εντοπίστηκαν υδρογονάνθρακες που ήταν όμως μη εμπορεύσιμοι για την τότε εποχή. Μετά από περίπου δυο χρόνια (1969) ανακαλύφθηκε το πρώτο κοίτασμα πετρελαίου που βρίσκεται σε παραγωγή μέχρι και σήμερα.

Έκπληξη προκαλεί το γεγονός πως το κοίτασμα Balder που ανακαλύφθηκε το 1999 ήταν ουσιαστικά το κοίτασμα που προσπάθησαν να ανακαλύψουν το 1967 και απέτυχαν. Τι άλλαξε όμως και ανακαλύφθηκε 32 χρόνια μετά και πόσο εύκολο είναι να πει κανείς πως δεν υπάρχουν υδρογονάνθρακες σε μια περιοχή;

Μέχρι πριν μια δεκαετία μεγάλος αριθμός κοιτασμάτων σε ΗΠΑ, Κίνα και Καναδά θεωρούνταν ως μη εμπορεύσιμα. Ο λόγος ήταν το μέγεθος των πόρων αφού ήταν μικρό και δεν μπορούσε εύκολα να εξαχθεί το φυσικό αέριο. Η νέα μέθοδος, του fracking βοήθησε έτσι ώστε να ξεκινήσει η παραγωγή από αυτού του τύπου τα κοιτάσματα. Στην πορεία, μέχρι και σήμερα, η βιομηχανία διαπίστωσε πως οι αρχικές εκτιμήσεις όσο αφορά το μέγεθος σε τέτοιου είδους κοιτάσματα ήταν λανθασμένες και πως το μέγεθος ήταν αρκετά μεγαλύτερο από αυτό που αρχικά υπολογιζόταν. Κύριος λόγος ήταν το γεγονός ότι οι εταιρείες χρησιμοποιούσαν τα μοντέλα από άλλου είδους κοιτάσματα και υποεκτιμούσαν τα αποθέματα.

Όταν το 2011 η Noble ανακοίνωνε τα αποτελέσματα του κοιτάσματος Αφροδίτη πολλοί πίστεψαν πως η Κύπρος ίσως να είναι το νέο Κατάρ.

Τέσσερα χρόνια μετά οι προσδοκίες είναι πολύ λιγότερες. Αυτό που έκανε τη Noble όμως να επιτύχει από την πρώτη κιόλας γεώτρηση ήταν το γεγονός ότι το κοίτασμα Αφροδίτη βρίσκεται στη λεκάνη της Λεβαντίνης. Μια λεκάνη που η Noble την γνώριζε αρκετά αφού μερικά χρόνια πριν είχε ανακαλύψει το Leviathan. Μπορεί το κοίτασμα αυτό να μην εκτεινόταν στην κυπριακή ΑΟΖ, αλλά έδωσε στη Noble τα κατάλληλα εφόδια (γεωλογικά μοντέλα) έτσι ώστε να προχωρήσει εύκολα στην ανακάλυψη του Αφροδίτη. Η Noble γνώριζε τι θα αντιμετωπίσει αλλά και πως θα επιλύσει τυχόν προβλήματα που θα προέκυπταν από την πολύτιμη εμπειρία που είχε αποκτήσει από την ΑΟΖ του Ισραήλ. Είτε το θέλουμε είτε όχι η ΑΟΖ της Κύπρου είναι μια περίπλοκή περίπτωση αφού σε αυτή βρίσκονται η λεκάνη της Λεβαντίνης αλλά και αυτή του δέλτα του Νείλου.

Γεωλογικές λεκάνες στην ανατολική μεσόγειο και την ΑΟΖ της Κύπρου

Όταν η ΕΝΙ (που κατέχει τα οικόπεδα 2,3,9) ανακοίνωσε τις δυο αποτυχημένες γεωτρήσεις προέκυψε μεγάλη απογοήτευση. Η ανακοίνωση της ΕΝΙ δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην πως στα συγκεκριμένα οικόπεδα δεν υπάρχουν κοιτάσματα υδρογονανθράκων ή πως η εταιρεία δεν είναι καλή.

Εξάλλου, η ΕΝΙ είναι αυτή που ανακάλυψε το κοίτασμα Zohr στην Αίγυπτο παίρνοντας τα δικαιώματα από τη Shell, τη μεγαλύτερη εταιρεία στην Ευρώπη σε θέματα εξόρυξης υδρογονανθράκων. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η ΕΝΙ για πρώτη φορά στα χρονικά της είχε επαφή με τη λεκάνη της Λεβαντίνης όταν διεκδίκησε τα οικόπεδα στην κυπριακή ΑΟΖ, επομένως δεν μπορεί να συγκριθεί με την περίπτωση της Noble.

Οι πρόσφατες ανακοινώσεις πως το οικόπεδο Zohr δεν εκτείνεται στην κυπριακή ΑΟΖ δεν είναι αποθαρρυντικά. Η ΕΝΙ έχει αποκτήσει πλέον την εμπειρία και τη δυνατότητα για επιτυχημένες γεωτρήσεις στη λεκάνη του δέλτα του Νείλου μέσα από αρκετά παραδείγματα τόσο στην ΑΟΖ όσο και στην έρημο της Αιγύπτου. Αυτό καταδεικνύει άριστη γνώστη της συγκεκριμένης λεκάνης μέσα από ένα εξαιρετικό γεωλογικό μοντέλο που δύσκολα οδηγεί σε αποτυχημένες προσπάθειες.  

Είναι πιθανόν στο μέλλον και μέσα από τη συνεργασία της Κυπριακής Δημοκρατίας και ΕΝΙ, η εταιρεία να διεκδικήσει οικόπεδα που βρίσκονται στη λεκάνη του δέλτα του Νείλου που έχει και την εμπειρία και επιτυχημένες γεωτρήσεις.

Είναι, επομένως εύκολα αντιληπτό ότι για να πραγματοποιηθούν ανακαλύψεις υδρογονανθράκων χρειάζονται δεκαετίες αλλά και κάποιος να κάνει την αρχή.

Πάνω στις πρώτες ανακαλύψεις κτίζονται γνώσεις γύρω από τα γεωλογικά μοντέλα αλλά ταυτόχρονα συλλέγονται πολύτιμες πληροφορίες μέσα από αποτυχημένες προσπάθειες. Η βιομηχανία του πετρελαίου βασίζεται αρκετά στην εμπειρία και τα δεδομένα που συλλέγονται από κάθε γεώτρηση, έστω και αν είναι αποτυχημένη. Σε όλα αυτά έρχεται να προστεθεί η εξέλιξη των μεθόδων που χρησιμοποιούν οι γεωλόγοι αλλά και οι μηχανικοί. Μέσα από την έρευνα, νέες τεχνικές βοηθούν στο να κατανοήσουμε καλύτερα τι κρύβεται κάτω από τη θάλασσα, που βρίσκεται αλλά και τί μέγεθος έχει ένα κοίτασμα.