Γιατί οι τράπεζες δεν δίνουν δάνεια

«Μα θέλουμε δάνειο για ανάπτυξη αλλά δεν μας δίνουν». «Αν αποφασίσουν οι τράπεζες να δώσουν δάνεια τότε και εμείς θα αναπτυχθούμε και θα προσλάβουμε και προσωπικό». «Δεν έχουν πλάνο για νέα δάνεια οι τράπεζες. Φοβούνται». Είναι μόνο μερικές από τις συνήθεις φράσεις που ακούω σχεδόν καθημερινά από επιχειρηματίες ή στελέχη επιχειρήσεων.

Παρόλα αυτά, τα δεδομένα δεν είναι τόσο απλά και σαφώς δεν συμβαδίζουν με τη απλοϊκή έως και λαϊκίστικη προσέγγιση επί του θέματος της χορήγησης δανείων.

Οι τράπεζες έχοντας αφενός νέους μέτοχους και νέες διευθυντικές ομάδες αλλά και την κακή εμπειρία του πρόσφατου παρελθόντος, είναι σαφώς πιο προσεκτικές έναντι χορήγησης νέων δανείων.

Παράλληλα και εξετάζοντας ειδικότερα την τακτική των τραπεζών μπορεί κάποιος να καταλήξει σε τρεις σημαντικούς λόγους, στους οποίους αποδίδεται η αυστηρή πολιτική χορήγησης δανείων.

Ο πρώτος λόγος είναι η απουσία καλών επιχειρηματικών ιδεών. Για χρόνια η χορήγηση δανείων στηρίχθηκε στην αγορά ακινήτων, με τη λογική μάλιστα της εξασφάλισης που δινόταν και όχι βάσει επιχειρηματικού μοντέλου ή δυνατότητας αποπληρωμής από τον εκάστοτε επιχειρηματία. Οι αυξανόμενες εξασφαλίσεις που δίνονταν φούσκωσαν τις τιμές, τα δάνεια στην αγορά και το ύψος των χορηγήσεων οδηγώντας στη μεγάλη φούσκα των ακινήτων. Σήμερα η εξασφάλιση δεν καλύπτει το δάνεια κι έτσι οι τράπεζες οδηγούνται στις αναδιαρθρώσεις, προκειμένου να επαναφέρουν στους λογαριασμούς τους υγιή δάνεια και όχι μη εξυπηρετούμενα. Επίπονη και σύνθετη προσπάθεια, αφού τα δεδομένα στην αγορά έχουν καταστήσει κανόνα τη λογική που λέει όταν κάποιος δεν μπορεί να πληρώσει καλεί την τράπεζα να πάρει την εξασφάλιση που έχει τεθεί για κάποιο δάνειο. Με απλά λόγια πολλοί δανειολήπτες δεν συνεργάζονται για διευθέτηση των οφειλών τους.

Ο δεύτερος λόγος για τον οποίο οι τράπεζες δεν παραχωρούν εύκολα δάνεια είναι η εικόνα των ήδη υπερχρεωμένων επιχειρήσεων. Έχοντας καταγράψει φρενήρη πορεία ανάπτυξης, στηριζόμενη στον υπέρμετρο δανεισμό, οι κυπριακές επιχειρήσεις είτε προσπαθούν να ξεχρεώσουν είτε δεν ζητούν δάνειο, αφού είναι ήδη βουτηγμένες στα χρέη. Οι τράπεζες καλούνται πλέον να αξιολογήσουν όλα τα αιτήματα χορηγήσεων που έχουν ενώπιόν τους, προκειμένου να δώσουν ρευστότητα για ανάπτυξη φρέσκων επιχειρηματικών ιδεών και όχι μπαγιάτικων μοντέλων που αποδεδειγμένα έχουν αποτύχει.

Τρίτος και ίσως κυριότερος λόγος είναι η απροθυμία των κυπριακών επιχειρήσεων να αναλάβουν επιχειρηματικό ρίσκο μαζί με την τράπεζα, από την οποία ζητούν δάνειο. Οι κυπριακές επιχειρήσεις για χρόνια στηρίχθηκαν στον δανεισμό των τραπεζών, δίχως να συνδράμουν την ανάπτυξή τους με δικά τους κεφάλαια, ρευστότητα που απορρέει από την υπάρχουσα δραστηριότητά τους και από την καλή διαχείριση της μεγάλης και συνεχιζόμενης κερδοφορίας περασμένων ετών.

Ακόμη και σήμερα πολλοί που ζητούν δάνειο θεωρούν ότι η τράπεζα -ούτε λίγο ούτε πολύ- είναι αναγκασμένη να τους παραχωρήσει ως δάνειο το μεγαλύτερο κομμάτι του ποσού που χρειάζονται για υλοποίηση της επιχειρηματικής τους ιδέας. Ωστόσο, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Πλέον στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα του τόπου γίνεται ενδελεχής έλεγχος και μελέτη της κάθε επιχειρηματικής ιδέας και για να χορηγηθεί δανεισμός θα πρέπει η τράπεζα να πεισθεί ότι πρόκειται για μια καλή, υγιή και συνετή κίνηση.

Όλα τα πιο πάνω αποτελούν και το πλαίσιο της επιχειρηματικής κουλτούρας που οδήγησε την κυπριακή οικονομία και δη το τραπεζικό σύστημα στην καταστροφή. Όλα όσα ο τόπος πέρασε επιτάσσουν αλλαγή προσέγγισης τόσο από τις επιχειρήσεις όσο και από τις τράπεζες. Η Κύπρος στην ολότητά της οφείλει να μάθει από τα λάθη του πρόσφατου παρελθόντος, να συνετιστεί και να χαράξει μια νέα πορεία προς ένα υγιές μοντέλο ανάπτυξης.

Θα πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι για τις στρεβλώσεις μεγάλη ευθύνη φέρουν και οι τράπεζες, αφού αποτελούν μέρος του προβλήματος είτε με τη μηδαμινή μελέτη που έκαναν για χορήγηση δανείων είτε με την παραχώρηση δανεισμού σε φίλους και γνωστούς, έχοντας πολιτικά, κομματικά ή άλλα «γκρίζα» κριτήρια.