Ν. Νικολαΐδης: Απαιτούμε διαφάνεια

Για τη βελτίωση των επιδόσεων της χώρας μας στον τομέα της καταπολέμησης της διαφθοράς εργάζεται ο οργανισμός Διεθνής Διαφάνεια – Κύπρος (ΔΔ-Κ), μέσα από δράσεις που απευθύνονται στο σύνολο της πολιτείας, με έμφαση στον επιχειρηματικό κόσμο.

«H ΔΔ-Κ, τα τέσσερα τελευταία χρόνια που η οργάνωση δραστηριοποιείται στη Κύπρο, συνεισφέρει στην ενδυνάμωση της κοινωνίας, βελτιώνει την ποιότητα της δημόσιας και ιδιωτικής διακυβέρνησης στην Κύπρο, προωθεί τη διαφάνεια, την ακεραιότητα, καθώς και την ανάληψη ευθύνης», δήλωσε σε συνέντευξή του στο InBusinessNews o Εκτελεστικός Διευθυντής της Διεθνούς Διαφάνειας – Κύπρου, Νικόλας Νικολαΐδης.

Ποια τα ποσοστά διαφθοράς στην Κύπρο, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Διεθνούς Διαφάνειας;
Ο ετήσιος Δείκτης Αντίληψης για τη Διαφθορά (Corruption Perception Index) της Διεθνούς Διαφάνειας το 2014 κατατάσσει την Κύπρο στην 31η θέση μεταξύ 174 χωρών. Το 2013 η Κύπρος βρισκόταν πάλι στην 31η θέση, το 2012 στην 29η θέση ενώ το 2011, 2010 και 2009 στις θέσεις 30, 28 και 27 αντίστοιχα. Οι έρευνες που διεξάγει η ΔΔ-Κ, επιβεβαιώνουν ουσιαστικά την κατάταξη καταδεικνύοντας πως η διαφθορά στη Κύπρο παραμένει σε πολύ υψηλά επίπεδα. 

Ιδιαίτερα, σε ότι αφορά τον επιχειρηματικό κόσμο, οι έρευνες μας δείχνουν πως, οι πολίτες πιστεύουν ότι στην Κύπρο για να μπορέσεις να επιτύχεις ή για να αποκτήσεις λεφτά, πρέπει να είσαι διεφθαρμένος. Το οξύμωρο είναι ότι ένα τεράστιο ποσοστό κρίνει πως οι ιδιωτικές εταιρείες στην Κύπρο δεν είναι διεφθαρμένες, όμως, για να μπορέσεις να επιτύχεις επιχειρηματικά πρέπει να έχεις πολιτικές διασυνδέσεις. 

Ποιες πρωτοβουλίες έχει αναλάβει ο οργανισμός προς τη διαφάνεια των κυπριακών επιχειρήσεων;
Έχουμε ξεκινήσει και στην Κύπρο το εθνικό «Business Integrity Forum – Φόρουμ Επιχειρηματικής Ακεραιότητας» βάσει των αρχών της Διεθνούς Διαφάνειας και ήδη έχουμε τα πρώτα μέλη. Οι κυπριακές εταιρείες αναγνωρίζοντας ότι το πρόγραμμα αποτελεί εφαλτήριο εναρμόνισης και λειτουργίας σε αρχές ακεραιότητας και διαφάνειας έχουν ήδη εκδηλώσει ενδιαφέρον για συμμετοχή.

Με τη συμμετοχή τους θα μπορούν να αξιολογούνται μέσω εξειδικευμένων εργαλείων, να επιμορφώνονται και να ενημερώνονται σε θέματα εταιρικής διαφάνειας και ακεραιότητας καθώς και να μετέχουν σε ειδικά εργαστήρια που πραγματοποιούνται. Ουσιαστικά η συμμετοχή τους θα υπογραμμίζει και τη πρακτική δέσμευσή τους για διαφάνεια. 

Δώστε μας περισσότερες λεπτομέρειες αναφορικά με τα βήματα που έχουν γίνει από τον οργανισμό προς την κατεύθυνση της διαφάνειας στην Κύπρο;

Η δράση που έχουμε αναπτύξει έχει επικεντρωθεί μεταξύ άλλων στα ακόλουθα:
•    Λειτουργία στα πλαίσια του ευρωπαϊκού προγράμματος Advocacy and Legal Advice Center (ALAC) της υπηρεσίας υποδοχής καταγγελιών και ενημέρωσης για θύματα διαφθοράς “Απαιτώ Διαφάνεια”
•    Πρόσκληση στα μέλη της Βουλής για εθελοντική υποβολή δήλωσης σύγκρουσης συμφερόντων στα πλαίσια παρόμοιας τακτικής που εφαρμόζεται στο Ευρωκοινοβούλιο.
•    Λειτουργία του Φόρουμ Επιχειρηματικής Ακεραιότητας
•    Ετοιμασία εισηγήσεων για την αντιμετώπιση της διαφθοράς οι οποίες περιλαμβάνουν θέματα όπως Πόθεν Έσχες, Πολιτική Υπευθυνότητα, Θεσμική ρύθμιση, Επιβολή του Νόμου και Δικαστική Εξουσία, Δημόσια Διοίκηση, Κρατικά - Ελεγχόμενες Οντότητες κ.α. Οι εισηγήσεις υποβλήθηκαν σε κατ’ ιδίαν συνάντηση στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας καθώς και στον Υπουργό Οικονομικών από τον Ιούνιο 2013. 
•    Ετήσια δημοσιοποίηση του Παγκόσμιου Δείκτη Διαφθοράς (Corruption Perception Index-CPI)
•    Δημοσιοποίηση των εκθέσεων της Διεθνούς Διαφάνειας οι οποίες αφορούν θέματα διαφάνειας και διαφθοράς σε πολλαπλούς τομείς 
•    Πραγματοποίηση και δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων κάθε δύο χρόνια της εθνικής έρευνας για την Διαφθορά. 
•    Έκθεση για την θεσμοθέτηση του Λόμπυ στην Κύπρο.
•    Έκθεση για το νομοθετικό πλαίσιο προστασίας του πληροφοριοδότη.
•    Υπόμνημα εισηγήσεων προς την Βουλή για την χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων
•    Συνέδρια και ημερίδες ενημέρωσης
•    Ενημέρωση της κοινωνίας μέσω των ΜΜΕ για τα θέματα της Διαφθοράς και της Διαφάνειας

Η ΔΔ-Κ μέσω των νομικών και κανονιστικών μεταρρυθμίσεων σε εθνικό επίπεδο, προωθεί πρακτικά εργαλεία για ιδιώτες, οργανισμούς και εταιρείες που επιθυμούν να καταπολεμήσουν τη διαφθορά, και ενεργεί ως φορέας εμπειρογνωμοσύνης κατά της διαφθοράς στην Κύπρο. Έχει συμβάλει ουσιαστικά στην ανάδειξη της διαφθοράς ως μείζον θέμα και υποστήριξε έμπρακτα άτομα, επιχειρήσεις, αρχές και φορείς στην κατανόηση και εμπέδωση της ανάγκης αντιμετώπισης του προβλήματος.

Πώς χρηματοδοτείται η οργάνωση;
Μέχρι σήμερα όλο το έργο και οι δράσεις μας βασίστηκαν κυρίως στην εθελοντική εργασία των μελών μας και σε μικρές δωρεές και χορηγίες που λάβαμε. Επίσης, μέσω Ευρωπαϊκού Προγράμματος χρηματοδότησης λειτουργήσαμε για ένα χρόνο την υπηρεσία πληροφόρησης και καταγγελιών «Απαιτώ Διαφάνεια». 

Είναι αυτονόητο ότι η φύση, η δράση και η λειτουργία της ΔΔ-Κ την καθιστούν ιδιαιτέρα επιφυλακτική και επιλεκτική στην αποδοχή της όποιας χορηγίας. Ως αποτέλεσμα προκύπτει η αναπόφευκτη τεράστια δυσκολία εξεύρεσης πόρων. 

Πως μπορούν οι κυπριακές επιχειρήσεις να ενισχύσουν τις πολιτικές διαφάνειας;
Η εμπειρία μας δείχνει πως οι κυπριακές εταιρείες παραμένουν ακόμη εσωστρεφείς και μυστικοπαθείς στα θέματα διαφάνειας. Ενδεικτικά μπορούμε να αναφέρουμε πως το τεράστιο ποσοστό των κυπριακών εταιρειών δεν έχει ή δεν δημοσιεύει κώδικα δεοντολογίας - πολιτική καταπολέμησης της διαφθοράς.

Οι εταιρείες μας, ιδιαίτερα οι μεγαλύτερες θα μπορούσαν να έχουν δομημένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Επίσης, κάτι που είναι εύκολο να γίνει από κάθε εταιρεία είναι η πολιτική καθορισμού προσφοράς ή αποδοχής κατάλληλων/ακατάλληλων δώρων, φιλοξενίας και εξόδων ταξιδίων. Χρειάζεται, ακόμη, οι εταιρείες μας να παρέχουν στους εργαζόμενους τα κανάλια μέσω των οποίων να μπορούν να καταγγείλουν, εμπιστευτικά, πιθανές παραβάσεις κάποιας πολιτικής ή να ζητήσουν συμβουλές. 

Ποια είναι τα εμπόδια που υπάρχουν για πλήρη υλοποίηση διαδικασιών διαφάνειας στις κυπριακές επιχειρήσεις;
Σαφώς η οικονομική κρίση, η πρόσβαση στη χρηματοδότηση, η χρονοτριβή στην εταιρική λειτουργία λόγω κυβερνητικής γραφειοκρατίας και η διαφθορά συγκαταλέγονται ανάμεσα στα βασικότερα εμπόδια. 

Στην Κύπρο το πολιτικό σύστημα και οι επιχειρήσεις κατακρίνονται για διαπλοκή και για υποθέσεις σύγκρουσης συμφερόντων και επίδειξης εύνοιας προς ισχυρά άτομα τα οποία ασκούν έντονη επιρροή. Η αλληλεπικάλυψη των επιχειρήσεων και της πολιτικής θεωρείται επίσης από ευρεία πλειοψηφία των Κυπρίων ότι διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην οικονομία της Κύπρου, καθώς το 90% των ερωτηθέντων από τη Διεθνή Διαφάνεια μέσα από το Παγκόσμιο Βαρόμετρο Διαφθοράς πιστεύει ότι τα μεγάλα συμφέροντα ασκούν επιρροή. 

Στη Διεθνή Διαφάνεια – Κύπρος πιστεύουμε ότι η ηθική δέσμευση που έχουν και οι κυπριακές εταιρείες στο πλαίσιο της λειτουργίας τους δεν μπορεί να υλοποιηθεί πλήρως χωρίς την έμπρακτη δέσμευσή τους για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Προσδοκούμε ότι οι εταιρείες στη Κύπρο θα προσβλέπουν σε υψηλά πρότυπα διαφάνειας, προγράμματα και συνέργειες που σκοπό θα έχουν την επίτευξη της επαγγελματική ακεραιότητας. Υπενθυμίζουμε πως το κανονιστικό πλαίσιο για την εταιρική πληροφόρηση που θα τεθεί σε ισχύ από το 2015 επιβάλει τη συμμόρφωση των εταιρειών οπότε η ΔΔ-Κ μπορεί να συμβάλει καθοριστικά μέσω της τεχνογνωσίας που διαθέτει και προς την κατεύθυνση αυτή. 

Μέσα από τις έρευνες τόσο της Διεθνούς Διαφάνειας, όσο και της ΔΔ-Κ διαφαίνεται κουλτούρα διαφθοράς στην Κύπρο. Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί;
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αντιληφθούμε και να πιστέψουμε ότι η πάταξη της διαφθοράς είναι εφικτή. Ουσιαστικό στην καταπολέμηση της διαφθοράς είναι να υπάρχει ισχυρό κράτος δικαίου, στήριξη της κοινωνίας των πολιτών, ελεγκτικοί μηχανισμοί και σαφείς κανόνες που διέπουν τη συμπεριφορά των ατόμων σε δημόσιες θέσεις.

Έχοντας υπόψη μας τα ανωτέρω σημεία, φαίνεται πως είναι εφικτό να εντοπιστούν συγκεκριμένα οι αδυναμίες της Κύπρου και να προσδιοριστούν οι λύσεις αντιμετώπισης της διαφθοράς σε πρακτικό, οικονομικό, επιχειρηματικό και πολιτικό επίπεδο. Η τωρινή ανάγκη για διαφάνεια θα πρέπει να μετουσιωθεί σε τρόπο ζωής και να πάψει να είναι ανάγκη. Πρέπει επιτέλους να καταλάβουμε πως αυτό που χρειαζόμαστε είναι λιγότερη διαφθορά και όχι περισσότερες ευκαιρίες να συμμετέχουμε σ’ αυτή.

Λίγα λόγια για τη Διεθνή Διαφάνεια Κύπρου και τη δράση της.
Η ΔΔ-Κ έχει συσταθεί από το 2011, είναι ένας ανεξάρτητος και ουδέτερος μη κυβερνητικός, μη κομματικός, και μη κερδοσκοπικός οργανισμός. Αποτελεί το εθνικό παράρτημα τής διεθνούς οργάνωσης «Διεθνής Διαφάνεια». Δεν έχουμε καμία σχέση με άλλες ομάδες, συνδέσμους,  πλατφόρμες πολιτών ή άλλες οργανώσεις. Στοχεύει σε ένα ουσιαστικό και πρακτικό τρόπο ενημέρωσης, πρόληψης, αντιμετώπισης και καταστολής της διαφθοράς στην Κύπρο.

Οι δράσεις της οργάνωσης αφορούν την πολιτεία – κυβέρνηση, την κοινωνία και κατ’ επέκταση τους πολίτες και τις επιχειρήσεις που με την σειρά τους είναι οι στυλοβάτες της οικονομίας.