Το γεωπολιτικό πόκερ Τσίπρα με τους δανειστές

«Εάν ο Τσίπρας δεν κρύβει κάποιον άσο στο μανίκι του, δύσκολα θα καταφέρει να διατηρήσει την Ελλάδα στο ευρώ», ήταν η πρόβλεψη του Hugo Dixon, γνωστού οικονομολόγου του Reuters, στο άκουσμα των προγραμματικών δηλώσεων του Αλέξη Τσίπρα τον περασμένο Φεβρουάριο, λίγες μέρες μετά τη σαρωτική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές. Δεν ήταν μόνον ο Hugo Dixon που προέβλεψε το μετέωρο βήμα του Τσίπρα στο δρόμο προς τους δανειστές. Ήταν και πολλοί άλλοι, εκτός αλλά και εντός Ελλάδας, που είχαν προειδοποιήσει ότι το πρώτο και κυριότερο λάθος του Αλέξη Τσίπρα ήταν η απόφασή του να γυρίσει την πλάτη στην παράταση του μνημονίου, και μάλιστα χωρίς να διασφαλίσει τη χρηματοδότηση της χώρας από άλλες πηγές.

Το δεύτερο μεγάλο λάθος που χρεώνεται στον Έλληνα πρωθυπουργό ήταν οι αντιφατικές τοποθετήσεις του, σε σημείο που υπέσκαπτε ο ίδιος την αξιοπιστία του από την αρχή της προσπάθειας που ανέλαβε. Θυμίζουμε τις προεκλογικές του δεσμεύεις ότι θα συνομιλήσει και θα συνεργαστεί με τους εταίρους, οι οποίοι αμέσως μετά την εκλογή του, είχαν προειδοποιήσει σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Επιτροπής να μην πραγματοποιήσει μη αναστρέψιμες δηλώσεις και να μην βιαστεί να υποσχεθεί στους πολίτες κάτι που δεν θα μπορεί να υλοποιήσει.

Ο Αλέξης Τσίπρας έπραξε ακριβώς το αντίθετο. Όχι μόνον πέταξε στον κάλαθο το μνημόνιο, αλλά πλειοδότησε σε διαβεβαιώσεις για παροχές με χρήματα που δεν είχε, κατά παράφραση της αξέχαστης φράσης «λεφτά υπάρχουν» του Γιώργου Παπανδρέου. Κι αν ο Γιώργος Παπανδρέου παρότι συνώνυμο του ευρωπαϊστή έφυγε κλωτσιδόν από τις Κάννες όταν ανακοίνωσε στη Μέρκελ και Σαρκοζί την πρόθεσή του να διενεργήσει δημοψήφισμα, πόσο μάλλον ο Αλέξης Τσίπρας, που την ώρα που προσπαθούσε να εκμαιεύσει μια υποστηρικτική δήλωση από τη Μέρκελ από το Βερολίνο, στην Αθήνα το κόμμα του και η κυβέρνησή του άνοιγαν το θέμα του κατοχικού δανείου, προσβλέποντας στην άσκηση πίεσης προς τη γερμανική πλευρά.

Πολλές από αυτές τις ενέργειες του Αλέξη Τσίπρα οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στην ακλόνητη πεποίθησή του ότι η ισχυρή λαϊκή εντολή που εξασφάλισε τον οπλίζει και με διαπραγματευτική ισχύ στο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο πολιτικό και οικονομικό λόμπι.

Ο Αλέξης Τσίπρας ανέσυρε το γεωπολιτικό χαρτί της Ελλάδας αλλά οι επικριτές του τον κατηγορούν ότι το υπερτίμησε. «Ευρωπαϊκή Ένωση και Ευρωζώνη, δίχως Ελλάδα και Κύπρο, είναι αμφότερες ακρωτηριασμένες ως προς το νοτιανατολικότερο άκρο τους, το άκρο που σήμερα όσο ποτέ άλλοτε πρέπει να είναι σταθερό και ασφαλές», υπογράμμισε ο Αλέξης Τσίπρας από τη Λευκωσία τον περασμένο Φεβρουάριο, στο πρώτο ταξίδι του ως πρωθυπουργός. Όντως, η ανάγκη για μια σταθεροποιημένη Ελλάδα ιδιαίτερα σ’ αυτή τη χρονική συγκυρία με την απειλή της τρομοκρατίας να πλανάται σαν εφιάλτης αλλά κυρίως ο φόβος ενός domino effect στην ευρωζώνη, ήταν δεδομένα που οι εταίροι, κυρίως η Μέρκελ και ο Ολάντ καθόλου δεν υποτιμούσαν όταν μάλιστα ο πρώτος που τα σημείωνε ήταν ο Μπαράκ Ομπάμα.  

Ωστόσο, ναι μεν όλοι αυτοί ήταν διατεθειμένοι να νοθεύσουν το κρασί τους για πολιτικούς και οικονομικούς λόγους ώστε να κρατήσουν την Ελλάδα στο Ευρώ, επουδενί όμως δεν έδειξαν να είναι τόσο απελπισμένοι ώστε να κάνουν τα χατίρια ενός πολιτικού ο οποίος, ας μην το λησμονούμε, τους κατηγορεί από νυχτός μέχρι πρωίας. Αυτή η συγκρουσιακή γραμμή που τράβηξε ο ηγέτης του ΣΥΡΙΖΑ ικανοποιεί το εσωτερικό και κυρίως το κομματικό ακροατήριο, σε καμιά περίπτωση όμως δεν δημιουργεί τις προϋποθέσεις για σύμπηξη συμμαχιών στο εξωτερικό, που τόσο είναι απαραίτητες.

Υπερτιμημένη είναι και η εντύπωση που σχημάτισε ο Πρωθυπουργός για τη στήριξη που θα είχε από Eυρωπαίους συναδέλφους του, σαν αποτέλεσμα της πίεσης που θα δεχθούν από την αποδοχή των θέσεών του από τους λαούς αρκετών χωρών της Ευρώπης. Γρήγορα όμως αυτές οι εκτιμήσεις διαλύθηκαν, όπως παραδέχθηκε και ο ίδιος στην πρόσφατη συνέντευξή του στην ΕΡΤ. «Ο πάγος έσπασε» έγραφαν οι ελληνικές εφημερίδες τον περασμένο Μάρτιο μετά το επιτυχημένο τετ α τετ με τη Μέρκελ στο Βερολίνο. Κάθε άλλο. Με εξαίρεση την Κύπρο που έκανε την ανάγκη φιλοτιμία, η Ελλάδα δεν είχε ούτε ένα σύμμαχο ακόμη και σε πολλά από τα αιτήματά της που θεωρούνται δίκαια και λογικά, όπως η αξίωση για απομείωση του δυσβάστακτου χρέους.

Ο κατά τα άλλα χαρισματικός επικοινωνιακά πρωθυπουργός συγκρούστηκε σχεδόν με το σύνολο των ευρωπαίων συναδέλφων του, οι οποίοι εξ αρχής τον αντιμετώπιζαν με καχυποψία, αργότερα με δυσπιστία και πλέον με αρκετή δόση απαξίωσης ίσως και περιφρόνησης. Στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής ο Αλέξης Τσίπρας είδε και την τελευταία του προσδοκία να διαλύεται, όταν η προσπάθειά του να περάσει το εμπόδιο του Eurogroup έπεσε στο κενό αφού όλοι σχεδόν οι εταίροι τού απάντησαν ότι το πρόβλημα είναι αμιγώς οικονομικό και τίποτε πέραν αυτού.

Στους πέντε μήνες που μεσολάβησαν ο Αλέξης Τσίπρας έμοιασε με άνθρωπο που προσπαθούσε να τετραγωνίσει τον κύκλο. Η σκληρή γραμμή των δανειστών οδηγούσε σε μια συμφωνία που παραβίαζε πολλές από τις κόκκινες γραμμές του ιδίου του Πρωθυπουργού αλλά και της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Ο ίδιος βρέθηκε εγκλωβισμένος σε ένα σκοτεινό τούνελ και μάλιστα χωρίς πολιτικές και οικονομικές εφεδρείες με αποτέλεσμα να μην έχει τις δυνάμεις να στηρίξει μια επώδυνη συμφωνία πολύ χειρότερη από εκείνην που υποσχέθηκε στο λαό του πριν από πέντε μήνες και γι’ αυτό το λόγο κατέφυγε στη λύση του δημοψηφίσματος.

Το παραδέχθηκε εξάλλου και ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών, Ευκλείδης Τσακαλώτος: «Είχαμε ένα πακέτο που δεν το πιστεύουμε. Είχαμε μια επιλογή να έρθει στη Βουλή και να μην περάσει. Κατά την άποψή μου δεν περνούσε από το ΣΥΡΙΖΑ αυτό και από την κυβέρνηση και όχι επειδή είναι κολλημένοι οι Συριζαίοι ή του ΑΝΕΛ. Επειδή δεν βγαίνει. Άρα θα έπεφτε αυτή η κυβέρνηση... και θα είχαμε τρεις εβδομάδες εκλογές που είναι πολύ πιο δύσκολο να διαχειριστείς και το bank holiday παρά πέντε εργάσιμες. Άρα είχαμε την επιλογή να πάμε σε δημοψήφισμα όπου στο δημοψήφισμα θα ήταν μόνο οκτώ μέρες για να αποφανθεί ο λαός».

Γιάννης Αντωνίου