Τι θα γίνει αν η Ελλάδα δεν πληρώσει το ΔΝΤ

Η Γενική Διευθύντρια του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ επέστρεψε από τις Βρυξέλλες στην έδρα του «Ταμείου» και είχε σειρά συσκέψεων με συνεργάτες της, καθώς ένα νέο κεφάλαιο της ελληνικής κρίσης ανοίγει, αν η Ελλάδα δεν καταβάλει τις τρεις συσσωρευμένες δόσεις του Ιουνίου, συνολικού ύψους 1,56 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Στη σελίδα 912 του «χοντρού» βιβλίου με τους κανόνες και κανονισμούς του ΔΝΤ, περιγράφεται το πλαίσιο με τα διορθωτικά μέτρα (remedial measures) που εφαρμόζονται, σε τέτοιες περιπτώσεις.

Ένα πράγμα που είναι ξεκάθαρο στο ΔΝΤ – χρησιμοποιήθηκε αυθαίρετα κατά κόρον από δημοσιογράφους και πολιτικούς στην Ελλάδα και ολόκληρο τον κόσμο – είναι ότι σ’ αυτή την περίπτωση δεν μιλούν ποτέ στο «Ταμείο» για χρεοκοπία (default). Οι δόκιμες εκφράσεις στην αγγλική γλώσσα είναι πως η χώρα βρίσκεται in arrears ή σε overdue financial obligations, που και οι δύο έχουν την έννοια της ληξιπρόθεσμης υποχρέωσης, η οποία συνιστά αυτόματα παραβίαση της συμφωνίας της Ελλάδας με το ΔΝΤ.

Αυτό θα συμβεί αν μέχρι σήμερα (τρίτη, 30 Ιουνίου) στις 6 το απόγευμα (ώρα Ουάσιγκτον) δεν φτάσουν τα χρήματα στο ΔΝΤ, από την Τράπεζα της Ελλάδας μέσω διαφόρων Κεντρικών Τραπεζών, σε δολάρια και ευρώ. Αυτόματα, σταματά κάθε πληρωμή προς τη χώρα εκ μέρους του ΔΝΤ, ακόμη και των τραβηχτικών της δικαιωμάτων (που ήδη η Ελλάδα έχει χρησιμοποιήσει).

Το δεύτερο βήμα είναι να επικοινωνήσουν με την Τράπεζα της Ελλάδας για να επιβεβαιώσουν αν πρόκειται για τεχνικό λάθος και όχι για μη πληρωμή.

Αν επιβεβαιωθεί πως όντως δεν έχουν καταβληθεί τα χρήματα, ενημερώνεται η Γενική Διευθύντρια, η οποία πρέπει να ενημερώσει το Διοικητικό Συμβούλιο του ΔΝΤ.

Όλα αυτά πρέπει να γίνουν το αργότερο εντός διαστήματος ενός μήνα, ωστόσο μπορούν να γίνουν και αμέσως – αν το αποφασίσει το Διοικητικό Συμβούλιο - καθώς δεν υπάρχει «περίοδος χάριτος» για την μη καταβολή της δόσης. Δηλαδή επαφίεται στο Διοικητικό Συμβούλιο να αποφασίσει αν θα δημοσιοποιήσει τη ληξιπρόθεσμη υποχρέωση της Ελλάδας νωρίτερα από τις 30 ημέρες και με δεδομένο το μεγάλο ενδιαφέρον που υπάρχει και τις πιθανές σοβαρές επιπτώσεις για το ΔΝΤ, αλλά και άλλους θεσμούς, θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι αφενός η Κριστίν Λαγκάρντ θα ενημερώσει αμέσως το ΔΣ και αφετέρου η εισήγησή της θα είναι να εκδοθεί πολύ σύντομα ανακοίνωση.

Πάντως, με δεδομένες τις λεπτές ισορροπίες εντός του διοικητικού συμβουλίου και το γεγονός ότι η Ελλάδα θα έχει δημοψήφισμα την Κυριακή, η όποια απόφαση του «ταμείου» για επίσπευση του χρονικού διαστήματος του ενός μήνα δεν θα αποφύγει την κριτική. Κατ’ αρχάς το ΔΝΤ είναι αρκετά εκτεθειμένο με τα δάνεια προς την Ελλάδα - ιδίως όταν το ίδιο αμφισβητεί τη βιωσιμότητά τους – και ταυτόχρονα υπάρχουν πιέσεις από τους θεσμούς να έχουν στα χέρια τους την ενημέρωση το συντομότερο.

Σε ό,τι αφορά στο ΔΝΤ, τα μέτρα που ακολουθούν είναι:
α) Εναρξη επαφών με το κράτος-μέλος να εξομαλύνει τις σχέσεις του με το «Ταμείο» και να καταβάλει την οφειλή.
β) Διακήρυξη με την οποία περιορίζεται η χρήση των γενικών πόρων του ΔΝΤ, σε διάστημα 6-12 μηνών
γ) Διακήρυξη μη συνεργασιμότητας (μετά από 15 μήνες)
δ) Αναστολή του δικαιώματος ψήφου (μετά από 18 μήνες)
ε) Απομάκρυνση αν μετά από δύο χρόνια οι προσπάθειες αποβούν μάταιες.

Αναλόγως πάντως των περιπτώσεων, το Διοικητικό Συμβούλιο του ΔΝΤ μπορεί να επιμηκύνει ή να περιορίσει το χρονικό πλαίσιο.

Σε σχέση με άλλους θεσμούς, το τι θα συμβεί εξαρτάται από τη νομική τους σχέση με την Ελλάδα και το πώς θα ερμηνεύσουν αυτή τη δέσμευση.

Υπάρχουν ως γνωστόν οι συμφωνίες που έχει συνάψει διμερώς η Ελλάδα το 2010 με άλλες χώρες της Ευρωζώνης, οι οποίες δίνουν σε κάθε μέρος το δικαίωμα – αλλά όχι την υποχρέωση – να ζητήσει την άμεση καταβολή των δανείων, αν η Ελλάδα δεν έχει εκκρεμείς υποχρεώσεις βάσει της συμφωνίας του 2010.

Επίσης, οι συμφωνίες του 2012, που περιλαμβάνουν μία κεντρική συμφωνία και σειρά άλλων συμφωνιών, μαζί κι αυτής για το κούρεμα των ομολόγων. Βάσει αυτής το EFSF έχει το δικαίωμα να ακυρώνει τη συμφωνία και να ζητήσει την αποπληρωμή της υποχρέωσης, αν η Ελλάδα δεν εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της προς το ΔΝΤ, ή αν ενημερωθεί σχετικά από την εκτελεστική διευθύντρια του ΔΝΤ. Αυτό βάσει της συμφωνίας του 2012 για τα ευρωομόλογα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την πυροδότηση της χρεοκοπίας. Αυτό σε καμιά περίπτωση δεν γίνεται αυτόματα και για να ληφθεί σχετική απόφαση πρέπει να υπάρξει αίτημα του 25% των ομολογιούχων.

Αν η Ελλάδα δεν πληρώσει τη δόση της προς το Ταμείο θα είναι η πρώτη αναπτυγμένη χώρα που θα χαρακτηριστεί ληξιπρόθεσμη και η πρώτη μετά τη Ζιμπάμπουε το 2001. Αρκετές καθυστερήσεις είχαν συμβεί στη δεκαετία του ’80, ωστόσο το ίδιο το ΔΝΤ εκπλήρωσε τις υποχρεώσεις του προς αυτούς που είχαν συμμετάσχει στη χρηματοδότηση του δανείου. Στην συγκεκριμένη περίπτωση της Ελλάδας, εκτιμάται ότι σε μία πιθανή μη εκπλήρωση των υποχρεώσεών της υπάρχουν επαρκείς προστατευτικές ρυθμίσεις. Πάντως, σε κάθε περίπτωση το ΔΝΤ προσπαθεί να βοηθήσει το μέλος να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του.

Ενδιαφέρουσα είναι μία πτυχή που αποκρύφτηκε επιμελώς όλο αυτό το διάστημα από το ΔΝΤ, ότι το διοικητικό συμβούλιο του «ταμείου» έχει το δικαίωμα να παρατείνει από τα 3 σε 5 τα έτη της διάρκειας του δανείου μιας χώρας, η οποία δεν είναι σε θέση να καταβάλει τις πληρωμές της λόγω εξαιρετικά σκληρών οικονομικών συνθηκών, αν το ψηφίσει το70% των μελών του. Μάλιστα, την πρόταση αυτή δεν είναι απαραίτητο να τη φέρει η γενική διευθύντρια, αν και γενικά όλες οι αποφάσεις λαμβάνονται μετά από εισήγηση του επικεφαλής.

Παρόμοια απόφαση δεν έχει ληφθεί μετά τη δεκαετία του ’80 και το ΔΝΤ αποθαρρύνει γενικά κάτι τέτοιο.

ΠΗΓΗ: ΚΥΠΕ