ΔΝΤ: Σε τροχιά ανάκαμψης η Κύπρος

Η εφαρμογή του πλαισίου αφερεγγυότητας θα μπορούσε να οδηγήσει σε μείωση δανείων μέχρι και κατά €2.1 δισεκατομμύρια, (από ΜΕΔ €27 δισ), ήτοι 3-12% του ΑΕΠ, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.

Στην έκθεσή του για την Κύπρο, το κλιμάκιο του ΔΝΤ σημειώνει ότι σύμφωνα με εκτιμήσεις των κυπριακών τραπεζών, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια που θα είναι επιλέξιμα να υπαχθούν στο πλαίσιο αφερεγγυότητας κυμαίνονται μεταξύ €1 δισ και €3 δισ.

Το ΔΝΤ χρησιμοποίησε τρεις παραμέτρους για σκοπούς υπολογισμού της δυνητικής μείωσης δανείων από την εφαρμογή του πλαισίου αφερεγγυότητας. Πρόκειται για το χαρτοφυλάκιο που ενέχει τον κίνδυνο στρατηγικής χρεοκοπίας που κυμαίνεται μεταξύ €1 δισ με €3δισ, εκ του οποίου ένα ποσοστό 15% - 30% βρίσκεται σε κίνδυνο πραγματικής χρεοκοπίας και ότι ως αποτέλεσμα της αφερεγγυότητας θα χρειαστούν πρόσθετες διαγραφές δανείων της τάξης του 10% ή του 20% πέραν του υφιστάμενου δείκτη κάλυψης του 33%.

«Το εύρος των εκτιμήσεων από την άσκηση αυτή καταδεικνύει ότι η διαδικασία αφερεγγυότητας θα μπορούσε να επιφέρει μείωση χρέους στον ιδιωτικό τομέα περίπου €0,5 δισ - €2,1 δισ ήτοι 3%-12% του ΑΕΠ», αναφέρει το ΔΝΤ, προσθέτοντας ότι αυτό θα επηρεάσει τα κεφάλαια των τραπεζών κατά €0,2 - €1,1 δισ λόγω της πρόσθετης πρόβλεψης.

Το ΔΝΤ υποδεικνύει ωστόσο ότι το εύρος της επίπτωσης του πλαισίου αφερεγγυότητας εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως το κατά πόσο οι δανειολήπτες θα αξιοποιήσουν το σχέδιο αποπληρωμής που παρέχεται από το πλαίσιο αφερεγγυότητας, τις λεπτομέρειες των κριτηρίων επιλεξιμότητας, την αγοραία αξία της εξασφάλισης, το ρυθμό αποπληρωμής των τροποποιημένων δανείων, τον κίνδυνο υφιστάμενοι δανειολήπτες που εξυπηρετούν τα δάνειά τους να διαπιστώσουν μεγαλύτερα κίνητρα στρατηγικής χρεοκοπίας, αλλά και το χρόνο που θα απαιτηθεί για διαχείριση μεγάλου αριθμού υποθέσεων.

Πιστωτική επέκταση 2,4% σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα
Σύμφωνα με συγκριτικά στοιχεία του ΔΝΤ από διάφορες χώρες της Ευρωζώνης, η μείωση του ιδιωτικού χρέους κατά 1 ποσοστιαία μονάδα εκτιμάται ότι οδηγεί σε αύξηση της πιστωτικής επέκτασης κατά 0,2%.

Με βάση την εκτίμηση αυτή, αλλά και την υπόθεση για μείωση δανείων μεταξύ €0,5 δισ και €2,1 δισ στην Κύπρο, το ΔΝΤ υπολογίζει ότι η επίπτωση του πλαισίου αφερεγγυότητας συνοδεύεται με πιστωτική επέκταση μεταξύ 0,6% - 2,4% σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα.

Σύμφωνα με το ΔΝΤ, με δεδομένη τη ύπαρξη ψηλού επιπέδου μη εξυπηρετούμενων δανείων, την αβεβαιότητα της βιωσιμότητας αναδιαρθρωμένων δανείων, η ύπαρξη δανειοληπτών με καλό μητρώο αποπληρωμής έχει μειωθεί σημαντικά.

Βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις από εξωτερικούς παράγοντες
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του ΔΝΤ, μια μείωση του τουρισμού από τη Ρωσία της τάξης του 20%, λόγω της υποτίμησης του ρουβλιού, εκτιμάται ότι θα μειώσει την ανάπτυξη κατά μισή ποσοστιαία μονάδα το ρυθμό ανάπτυξης.

Σημαντικό μερίδιο στις εξαγωγές κατέχει και η Ρωσία, αφού το 2013 απορρόφησε το 17% των συνολικών εξαγωγών, ενώ οι ξένες άμεσες επενδύσεις αντιστοιχούσε στο 150% του ΑΕΠ το 2013, εκ των οποίων το 90% μέσω εταιρειών ειδικού σκοπού που είναι εγγεγραμμένες στην Κύπρο.

Υποδεικνύοντας πως οι Ρώσοι καταθέτες διακρατούν ένα σημαντικό ποσό των καταθέσεων των μη κατοίκων Κύπρου, το ΔΝΤ σημειώνει πως ένας ενδεχόμενος επαναπατρισμός ρωσικών καταθέσεων θα μπορούσε να δημιουργήσει κινδύνους ρευστότητας για τις εγχώριες τράπεζες, παρόλο που μέχρι τώρα υπάρχουν πολύ λίγα στοιχεία για εκροές και η ρευστότητα των τραπεζών έχει βελτιωθεί.

Σε σχέση με την Ελλάδα, το ΔΝΤ αφού υποδεικνύει πως οι εξαγωγές στη χώρα το 2013 αντιστοιχούσαν στο 6,5% των συνολικών εξαγωγών, παρουσιάζοντας μείωση 7% από την προ της κρίσης στην Ελλάδα περίοδο. Η επιβράδυνση στην Ελλάδα το 2015 (σε σχέση με το World Economic Outlook του 2014) εκτιμάται ότι θα επηρεάσει αρνητικά την ανάπτυξη στην Κύπρο κατά  0,1 – 0,2%.

Για τις θυγατρικές των ελληνικών τραπεζών που λειτουργούν στην Κύπρο, το ΔΝΤ σημειώνει ότι διαθέτουν το 14% των συνολικών καταθέσεων στο τραπεζικό σύστημα εκ των οποίων τα €2,5 είναι ασφαλισμένες καταθέσεις. Προσθέτει όμως ότι οι τέσσερις θυγατρικές χρηματοδοτούνται από εγχώριες πηγές και ότι οι έκθεσή τους στην Ελλάδα έχει μειωθεί σημαντικά, αλλά είναι ευαίσθητες στις εξελίξεις στην Ελλάδα.

Τα οφέλη από τη μείωση στις τιμές πετρελαίου
Με τα νοικοκυριά να πληρώνουν €8 για κάθε €100 διαθέσιμου εισοδήματος σε καύσιμα, το ΔΝΤ σημειώνει πως μια μείωση €10 στις τιμές πετρελαίου παγκοσμίως, και υπό την προϋπόθεση ότι η μείωση διατηρηθεί για όλο το τρέχον έτος και ότι το 50% της μείωσης αυτής μεταφερθεί στους καταναλωτές, θα απελευθερώσει διαθέσιμο εισόδημα της τάξης του 0,3% του ΑΕΠ, κάτι που με τη σειρά του ενδεχομένως να οδηγήσει σε ενίσχυση της ανάπτυξης κατά 0,4% σε σύγκριση με τις προηγούμενες εκτιμήσεις της έκθεσης του ΔΝΤ για το 2014 υπό το κεφάλαιο 4. Παράλληλα η μείωση στις τιμές των καυσίμων θα επηρεάσει το εμπορικό ισοζύγιο, αφού οι εισαγωγές καυσίμων αντιστοιχούν στο 20% των συνολικών εισαγωγών.

Το ΔΝΤ σημειώνει πως η μείωση της ισοτιμίας του ευρώ έναντι της στερλίνας, ύστερα από την υλοποίηση του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, είχε ως αποτέλεσμα οι αφίξεις τουριστών από το Ηνωμένο Βασίλειο να αυξηθούν κατά 16% το πρώτο τετράμηνο του 2015, ενώ μια πιο ισχυρή ανάκαμψη στην ευρωζώνη (σε σχέση με το WEO του 2014) θα ενισχύσει τις κυπριακές εξαγωγές, εκ των οποίων το 50% είναι στην ΕΕ, κάτι που με βάση τα σενάρια του ΔΝΤ, θα ευνοήσει την ανάπτυξη κατά 0,25% - 0,50%.

Ενθαρρυντικές χαρακτηρίζει τις οικονομικές εξελίξεις και γενικά ισχυρές τις επιδόσεις του κυπριακού προγράμματος, η έκθεση για την 5η, 6η και 7η αξιολόγηση, την οποία ετοίμασε η αποστολή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και παρουσιάστηκε στη συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου του «Ταμείου», την Παρασκευή 19 Ιουνίου.

Στην έκθεσή του, το Ταμείο χαρακτηρίζει πλέον τους κινδύνους ως «διαχειρίσιμους», σημειώνοντας ωστόσο ότι «η πρόκληση είναι η διατήρηση της δυναμικής των μεταρρυθμίσεων ενώπιον δύσκολου πολιτικού περιβάλλοντος».

«Ένα δύσκολο πολιτικό περιβάλλον θα μπορούσε να περιπλέξει την έγκριση σημαντικών μεταρρυθμίσεων για το υπόλοιπο του προγράμματος. Η δέσμευση των αρχών στο πρόγραμμα και στους στόχους του παραμένει υψηλή, ωστόσο με το κυβερνών κόμμα να μειοψηφεί στη Βουλή και τις βουλευτικές εκλογές του 2016 στον ορίζοντα η διασφάλιση επαρκούς στήριξης θα είναι δύσκολη. Αυτό αποτελεί πρόκληση για τις μεταρρυθμίσεις στους τομείς των ιδιωτικοποιήσεων, της δημόσιας υπηρεσίας και για τα περαιτέρω βήματα για το καθάρισμα των βιβλίων των τραπεζών (πώληση δανείων)», αναφέρει το Ταμείο.

Εξηγώντας γιατί θεωρεί ενθαρρυντικές τις οικονομικές εξελίξεις, η έκθεση αναφέρει ότι «η ύφεση το 2014 ήταν ηπιότερη απ’ ό,τι αναμενόταν και η αύξηση του ΑΕΠ ήταν θετική κατά το πρώτο τρίμηνο του 2015, για πρώτη φορά μετά από σχεδόν τέσσερα χρόνια. Τα φορολογικά αποτελέσματα έχουν υπερβεί τις προβλέψεις του προγράμματος με μεγάλο περιθώριο. Η ρευστότητα και η φερεγγυότητα του τραπεζικού συστήματος έχουν βελτιωθεί, επιτρέποντας την αφαίρεση όλων των εξωτερικών περιορισμών πληρωμών».

Χαρακτηρίζοντας γενικά ισχυρές τις επιδόσεις του προγράμματος, διευκρινίζει ότι η συμμόρφωση με τις ποσοτικές προϋποθέσεις ήταν καλή και οι Αρχές έχουν προχωρήσει τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.

«Οι αξιολογήσεις τέθηκαν σε ανάπαυλα εξαιτίας καθυστερήσεων στη θέσπιση του πλαισίου της αναδιάρθρωσης χρέους του ιδιωτικού τομέα, όμως τώρα τα νέα πλαίσια αφερεγγυότητας και εκποιήσεων είναι σε εφαρμογή».

Η έκθεση επισημαίνει ότι απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες για να τεθεί η κυπριακή οικονομία σε μια υγιή βάση.

«Η αποτελεσματική εφαρμογή του νέου πλαισίου της αναδιάρθρωσης του ιδιωτικού χρέους θα είναι ζωτικής σημασίας για την αντιμετώπιση του υψηλού επιπέδου των μη εξυπηρετούμενων δανείων και ως εκ τούτου, θα εδραιώσει τη χρηματοοικονομική σταθερότητα και θα τονώσει την ανάπτυξη».

Περιγράφει ως βασικό στοιχείο για την επιτυχία του προγράμματος την ανάγκη να μειωθεί το εξαιρετικά υψηλό επίπεδο των μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPLs) στην Κύπρο, το οποίο έφθασε στο 59% του συνόλου των δανείων για τις βασικές εγχώριες τράπεζες, στα τέλη του Δεκεμβρίου 2014.

«Ωστόσο, ο στόχος αυτός παρεμποδίστηκε από καθυστερήσεις στην εισαγωγή των κεντρικών συστατικών του νομικού πλαισίου της αναδιάρθρωσης του ιδιωτικού χρέους. Ενώ ο νόμος για τις εκποιήσεις ψηφίστηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο από τη Βουλή, ανεστάλη τότε, αποτρέποντας έτσι την ολοκλήρωση της πέμπτης αξιολόγησης στο πλαίσιο της ρύθμισης του EFF».

Για την αναστολή, γράφει πως εν μέρει αντικατοπτρίζει τις ανησυχίες στην Κύπρο ότι αυτός ο νόμος θα ωφελήσει τους πιστωτές, επιταχύνοντας τις κατασχέσεις, αλλά χωρίς επαρκείς διασφαλίσεις για ευάλωτους δανειολήπτες, εν απουσία ενός επικαιροποιημένου πλαισίου αφερεγγυότητας

 Η έκθεση περιγράφει συνοπτικά τις κοινοβουλευτικές διαδικασίες μέχρι την νομοθέτηση του πλαισίου και εκτιμά ότι «ορισμένες διατάξεις που θεσπίστηκαν κατά τη διάρκεια της κοινοβουλευτικής διαδικασίας, θα μπορούσαν να αποδυναμώσουν την αποτελεσματικότητα των πλαισίων αφερεγγυότητας και εκποιήσεων. Εν πάση περιπτώσει, τα πλαίσια θα πρέπει να προσαρμοστούν με την πάροδο του χρόνου, στη βάση της πρακτικής εμπειρίας. Παρ `όλα αυτά, η υιοθέτησή τους είναι ένα κρίσιμο βήμα προς τη δημιουργία ενός σύγχρονου νομοθετικού πλαισίου για την αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Η πρόοδος στις μεταρρυθμίσεις των Αρχών σε αυτούς τους τομείς ταιριάζει με την ακολουθία που προβλέπεται από το πρόγραμμα των αξιολογήσεων».

Οι προτεραιότητες τώρα είναι να καταστεί το πλαίσιο λειτουργικό και γι’ αυτό θα πρέπει μέχρι τα τέλη Αυγούστου του 2015 να υιοθετηθούν οι υπολειπόμενες διοικητικές πράξεις και οι κανονισμοί που απαιτούνται για τη διασφάλιση της λειτουργικότητας του καθεστώτος αφερεγγυότητας.

Το σχετικό κεφάλαιο της έκθεσης είναι πολύ εκτενές γι’ αυτά που πρέπει να γίνουν σε σχέση με τους στόχους της αναδιάρθρωσης των δανείων, τη βιωσιμότητα των λύσεων αναδιάρθρωσης, τα μέσα για τη διευκόλυνση της πώλησης περιουσιακών στοιχείων τραπεζών και τη συνέχιση των προσπαθειών για την αναδιάρθρωση του συνεργατικού πιστωτικού τομέα.

Η έκθεση αναφέρει ότι οι κυπριακές Αρχές πρέπει, με δεδομένο το υψηλό δημόσιο χρέος, «να διατηρήσουν συνετά δημόσια οικονομικά και να συνεχίσουν τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες είναι ζωτικής σημασίας για τη στήριξη της βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών και της ανάπτυξης. Η διατήρηση της δυναμικής των μεταρρυθμίσεων θα είναι δύσκολη. Ένα δύσκολο πολιτικό περιβάλλον θα μπορούσε να συνεχίσει να περιπλέκει το πέρασμα των σημαντικών μεταρρυθμίσεων που εκκρεμούν».

Χαρακτηρίζει υψηλή τη δέσμευση των Αρχών για το πρόγραμμα και τους στόχους του, επισημαίνει ωστόσο ότι «με το κυβερνών κόμμα στη θέση της μειοψηφίας στη Βουλή και με τις βουλευτικές εκλογές του Μαΐου 2016 στον ορίζοντα, η διασφάλιση επαρκούς υποστήριξης θα είναι δύσκολη. Αυτό δημιουργεί προκλήσεις για μεταρρυθμίσεις στους τομείς των ιδιωτικοποιήσεων και της δημόσιας διοίκησης και για περαιτέρω βήματα που θα βοηθήσουν στον καθαρισμό των ισολογισμών του ιδιωτικού τομέα».

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

 Για τα μακροοικονομικά, η έκθεση προβλέπει σταδιακή ανάκαμψη εντός του 2015. «Περιορισμένη ανάπτυξη 0,2% αναμένεται για το τρέχον έτος, με ασθενέστερη ζήτηση από τη Ρωσία και την Ελλάδα, η οποία θα αντισταθμιστεί από την αύξηση της ζήτησης από την ΕΕ».

Εκτιμά πως οι περιφερειακές ανησυχίες αναμένεται να επηρεάσουν αρνητικά την ιδιωτική κατανάλωση και τις επενδύσεις. Αντίθετα, η επίδραση των χαμηλότερων τιμών της ενέργειας στην αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών αναμένεται να στηρίξει την ιδιωτική κατανάλωση.

«Η ανάπτυξη αναμένεται ότι θα επιταχυνθεί το 2016 και στη συνέχεια να διατηρηθεί περίπου στο 2 τοις εκατό μεσοπρόθεσμα, πολύ κάτω από τους προ της κρίσης ρυθμούς ανάπτυξης. Αυτή η πορεία της ανάπτυξης αντικατοπτρίζει την υποτονική ιδιωτική κατανάλωση και την αύξηση των επενδύσεων μεσοπρόθεσμα, δεδομένων των αναγκών απομόχλευσης του ιδιωτικού τομέα. Όπως συζητήθηκε σε προηγούμενες εκθέσεις, η ανάκαμψη αναμένεται να μη στηριχθεί σε πιστώσεις, αλλά θα καθοδηγείται από τομείς υπηρεσιών οι οποίοι εξαρτώνται λιγότερο από τις πιστώσεις, όπως ο τουρισμός και οι μη χρηματοπιστωτικές επιχειρηματικές υπηρεσίες».

Προβλέπει πτωτική προσαρμογή των τάσεων της ανεργίας και του πληθωρισμού.

Για την ανεργία, προβλέπει 16.1% το 2015, 15.1% το 2016, 13.8% το 2017, 12.5% το 2018,  11.2% το 2019 και 10,2% το 2020.

Προβλέπει ότι ο αποπληθωρισμός θα μετριαστεί κατά μέσο όρο 0,8% το 2015, καθώς θα υποχωρεί η επίπτωση της μείωσης των τιμών του πετρελαίου. Μετά το 2016 προβλέπει θετικό πληθωρισμό, καθώς θα ανακάμπτουν σταδιακά η εγχώρια ζήτηση και οι μισθοί.

Σε σχέση με τους εγχώριους κινδύνους, αναφέρει ότι:

H βραδεία πρόοδος στην εφαρμογή του νέου πλαισίου αναδιάρθρωσης του ιδιωτικού χρέους και στην αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, θα μπορούσε να καθυστερήσει τη βελτίωση των ισολογισμών και την επέκταση των πιστώσεων, βάζοντας τροχοπέδη στην ανάκαμψη και περιορίζοντας τη μεσοπρόθεσμη ανάπτυξη.

H διατήρηση του αποπληθωρισμού θα μπορούσε να επηρεάσει περαιτέρω τους περιορισμένους ισολογισμούς του ιδιωτικού τομέα.

Από την άλλη πλευρά, ορισμένοι δείκτες (όπως για παράδειγμα αυτοί που σχετίζονται με την είσπραξη φόρων κατανάλωσης και το κλίμα στην αγορά), καθώς και τα στοιχεία – έκπληξη για το ΑΕΠ του πρώτου τριμήνου του 2015, δείχνουν μια ταχύτερη από την προβλεπόμενη ενδυνάμωση της οικονομικής δραστηριότητας.

Σε σχέση με τους εξωτερικούς κινδύνους, αναφέρει ότι

- μια παρατεταμένη περίοδος αναταραχής που σχετίζεται με την Ελλάδα θα μπορούσε να επηρεάσει την Κύπρο, μέσω της άμεσης διάχυσης στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, της γενικότερης επίδρασης στην εμπιστοσύνη, ή μέσω επίπτωσης στην εξωτερική ζήτηση της ΕΕ. Ανεξάρτητα από οποιαδήποτε αποφασιστική ανταπόκριση σε επίπεδο πολιτικής στην ευρύτερη ζώνη του ευρώ, θα ήταν δύσκολο η Κύπρος να αποφύγει τελείως τις αρνητικές επιπτώσεις των εξελίξεων που σχετίζονται με την Ελλάδα.

- μια βαθύτερη ύφεση στη Ρωσία ή / και περαιτέρω υποτίμηση του ρουβλίου θα μπορούσε να επηρεάσει τις επιχειρήσεις και τον τουρισμό της Κύπρου, πέραν των βασικών παραδοχών.

-  Όσον αφορά στην Ελλάδα, ενώ οι χρηματοοικονομικοί δεσμοί έχουν μειωθεί σημαντικά, οι Αρχές παρακολουθούν στενά την κατάσταση. Η ολοκλήρωση των αξιολογήσεων θα είναι ένα σημαντικό βήμα στον τομέα των διασφάλισης της Κύπρου από κινδύνους ευρύτερης μετάδοσης, με την εξασφάλιση διαθέσιμης χρηματοδοτικής υποστήριξης και ρευστότητας και την ενίσχυση της εμπιστοσύνης.

Στον αντίποδα, θα μπορούσε να υπάρξει μια ισχυρότερη εξωτερική ζήτηση, ή μία μεγαλύτερη συμπίεση των αποδόσεων, - για παράδειγμα, λόγω της θετικής επίδρασης της ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ - ή εάν η ύφεση στη Ρωσία είναι ηπιότερη από ό,τι προβλεπόταν.

Πέραν της θετικής εισήγησης της αποστολής του ΔΝΤ προς το διοικητικό συμβούλιο, για την έγκριση των τριών αξιολογήσεων, εισηγείται α) την αποδοχή του αιτήματος για την άρση της μη τήρησης ενός κριτηρίου επιδόσεως, καθώς όπως η απόκλιση ήταν προσωρινή και ήσσονος σημασίας, β) τη θέσπιση των κριτηρίων απόδοσης μέχρι τα τέλη Δεκεμβρίου του 2015 και γ) τον επανασυγχρονισμό των φάσεων των αγορών εντός του πλαισίου.

ΠΗΓΗ: ΚΥΠΕ