Τα αυθαίρετα επιχειρήματα για το ωράριο

Ούτε η Κυριακή, ούτε το διευρυμένο ωράριο είναι τα προβλήματα στον μεγάλο διάλογο που γίνεται σε ολόκληρη την Κύπρο για το επίμαχο ζήτημα. Περιστασιακές, συγκυριακές, αυθαίρετες ή χάριν λαϊκισμού δηλώσεις αναφέρονται στον κοινωνικό ιστό, το κλείσιμο μικρομεσαίων επιχειρήσεων ή την ενίσχυση των μεγάλων εις βάρος των μικρών.

Η κοινωνία οφείλει να προσαρμόζεται στις νέες τάσεις που επιβάλλει ο νόμος της αγοράς, δηλαδή το συμφέρον του καταναλωτή, η αναγκαία ανάπτυξη της οικονομίας και σαφώς η δημιουργία θέσεων εργασίας. Με μια λέξη: ευημερία.

Ο αριθμός των εργαζομένων από το σύνολο του εργατικού δυναμικού της Κύπρου θα δουλεύουν Κυριακή ή αργίες, αποτελεί δευτερεύον θέμα εάν ο κάθε υπάλληλος αμείβεται για όσο δουλεύει, παράγει όσο πρέπει για να αναπτύσσεται η επιχείρησή στην οποία εργάζεται και παίρνει στο νοικοκυριό του ικανοποιητικά χρήματα. Μόνο με την ανάπτυξη θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας, περισσότερα χρήματα για τους εργαζόμενους, οπότε και πιο συμπαγής κοινωνικός ιστός. Η οικονομική ευμάρεια φέρνει και ευρύτερη ευημερία, όπως αντιστρόφως συμβαίνει σε περιόδους οικονομικής κρίσης. Σαφώς και όλοι μας θα θέλαμε ωράριο και ημέρες εργασίας δημοσίου υπαλλήλου, αλλά πουθενά στον κόσμο δεν συμβαίνει αυτό.

Τα δικαιώματα των εργαζομένων, οι συνθήκες εργασίας και οι απολαβές τους είναι καθοριστικής σημασίας θέμα στον μεγάλο διάλογο για το ωράριο. Τακτικοί έλεγχοι, ανώνυμες καταγγελίες, όταν και εφόσον απαιτείται και πλατφόρμα επικοινωνίας εργαζομένων-εργοδοτών μπορούν να δώσουν κάποιες λύσεις. Ακόμη και συντεχνία εργαζομένων στο εμπόριο θα μπορούσε να δημιουργηθεί χάριν της διασφάλισης δικαιωμάτων εργαζομένων έναντι κακών αφεντικών που πάντα υπήρχαν και πάντα θα υπάρχουν.

Αν όχι, τότε να προωθηθούν νομοθετικές ρυθμίσεις, οι οποίες θα διασφαλιστούν από τακτικούς και αυστηρούς έλεγχους. Άλλωστε νομοθετικά καλύπτεται και ο κατώτατος μισθός. Καμία πρόταση δεν προωθήθηκε στη Βουλή επί του προκειμένου. Θα μπορούσε να καθοριστεί ένα σταθερό ποσό για όσους εργάζονται αποκλειστικά τις Κυριακές και βεβαίως να διασφαλιστεί η αμοιβή με την αναλογία ένα προς δύο, για όσους υπάλληλους δουλεύουν υπό καθεστώς πλήρους απασχόλησης σε μια επιχείρηση ως αντίτιμο για την υπερωριακή τους εργασία.

Ένα άλλο επιχείρημα που ανασύρεται από τη φαρέτρα των βελών, αυτών που τάσσονται κατά του ελεύθερου ωραρίου και της λειτουργίας καταστημάτων τις Κυριακές αναφέρει πως λόγω του ελεύθερου ωραρίου κλείνουν μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Αλήθεια, ποιοι όμως έχουν μετρήσει πόσοι άνοιξαν και πόσοι έκλεισαν με το ελεύθερο ωράριο; Πόσες μικρομεσαίες επιχειρήσεις καταγράφουν σε ακρίβεια τα έσοδα, τα έξοδα, το λειτουργικό κόστος και την απώλεια από κλεψιές. Ποια μικρή επιχείρηση έχει ακριβή εικόνα και λαμβάνει μέτρα προς αντιμετώπιση των κλεψιών; Τι περιθώριο κέρδους έχουν από τις συμφωνίες που πραγματοποιούν με τους προμηθευτές τους οι μικρές επιχειρήσεις; Η προσπάθεια του μικρού να κτυπήσει τον μεγάλο είναι άνιση. Η απάντηση δεν βρίσκεται στον προστατευτισμό αλλά στην καινοτομία, το υψηλό επίπεδο υπηρεσιών, ακόμη και η εξυπηρέτηση, η οποία σε μεγάλο βαθμό για επιχειρήσεις όπως οι φούρνοι και τα περίπτερα περνά μέσα από τις ώρες που είναι ανοικτές. Και κάπου εδώ είναι που το επιχείρημα ότι οι μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις δεν μπορούν να αντέξουν τη λειτουργία εφταήμερης λειτουργίας. Περίπτερα, φούρνοι, φρουταρίες και μικρές υπεραγορές εντάσσονται στην κατηγορία των μικρών επιχειρήσεων, πολλές εκ των οποίων με προσωπικό τα μέλη της οικογένειας στην οποία ανήκει η εκάστοτε επιχείρηση. Ωστόσο, δεν έχουν όλοι την ίδια θέση επί του θέματος του ωραρίου.

Μικρές επιχειρήσεις, όπως περίπτερα και φούρνοι θέλουν να κλείνουν οι υπεραγορές τις Κυριακές και τις αργίες για να επωφελούνται οι ίδιοι τον τζίρο που γίνεται αυτές τις μέρες. Παράλληλα, άλλες μικρές επιχειρήσεις, όπως μπακάλικα ή καταστήματα ένδυσης, θέλουν κλειστές τις υπεραγορές γιατί κερδίζουν τον τζίρο που θα υποθετικά θα εξασφάλιζαν οι ίδιοι τις υπόλοιπες μέρες. Τα επιχειρήματα μιας μικρή επιχείρηση συγκρούονται με τα αντίστοιχα άλλης και κάπως έτσι καταρρίπτεται από μόνο του το επιχείρημα, περί ανάπαυσης, κοινωνικής συνοχής και διαφυγόντων εσόδων. Σκοπός του καθενός είναι να βάζει χρήματα στην τσέπη.

Με μια χαλαρή ρύθμιση στην αγορά, δηλαδή του καταρτισμού ενός καταλόγου προϊόντων και ποσοτήτων, θα μπορούσε ακόμη και η «καταραμένη» Κυριακή να λειτουργήσει υπέρ καταναλωτών και αγοράς, μικρομεσαίων και μεγάλων επιχειρήσεων.

Μια ορθολογιστική πρόταση θα υπαγόρευε ότι τσιγάρα και εφημερίδες πωλούνται μόνο στα περίπτερα, ψωμί μόνο στο φούρνο και από και τα υπόλοιπα στην υπεραγορά. Τα περίπτερα έγιναν mini market, οι φούρνοι επίσης και οι υπεραγορές πολυκαταστήματα.

Για να υπάρχει όμως μια ορθολογιστική πρόταση θα πρέπει πρώτα να έχει γίνει μια σοβαρή, ανεξάρτητη και πολυδιάστατη μελέτη. Τα άτομα που εργοδοτήθηκαν αποκλειστικά λόγω του ωραρίου, οι επιχειρήσεις που έκλεισαν, τα καταστήματα που λειτούργησαν, τι γίνεται σε ανάλογες με την κυπριακή αγορές (όσο σε μέγεθος όσο και σε διάρθρωση ή ειδικών συνθηκών όπως ο τουρισμός) και τι προτιμά ο καταναλωτής θα μπορούσαν να αποτελέσουν σημαντικά σημεία μιας τέτοιας έρευνας. Αντίθετα, η κάθε πλευρά παραθέτει τα δικά της αυθαίρετα συμπεράσματα. Ακόμη και η υπουργός Εργασίας, αποφεύγει επιμελώς να αναφέρει ότι τα τελευταία δύο χρόνια, κατά τα οποία ισχύουν τα διατάγματα για το ωράριο, έχουν κλείσει επιχειρήσεις όπως ο Ορφανίδης, ο Σαρρής και ο Elomas, επομένως με τη λειτουργία νέων καταστημάτων έχουν απορροφηθεί κάποια άτομα στο λιανικό εμπόριο.

Με όλα τα πιο πάνω να αποτελούν έστω μια απόπειρα περιγραφής του δαιδαλώδους σκηνικού με το ωράριο λειτουργίας, η Βουλή προσανατολίζεται σε ψήφιση μίας, ομολογουμένως, περίεργης πρότασης νόμου, η οποία δεν βασίζεται σε τίποτε περισσότερο από σκόρπιες σκέψεις διαφόρων για ένα θέμα που επηρεάζει ολόκληρη την κυπριακή αγορά, κοινωνία και κατ’ επέκταση την οικονομία της χώρας.

Πιο συνετό είναι να αφήσουν το διάταγμα να «τρέξει» και το καλοκαίρι και τον Σεπτέμβριο να εξετάσουν εκ νέου το εν λόγω ζήτημα. Και κυρίως να το δουν βάσει εμπεριστατωμένης έρευνας, παραδειγμάτων από το εξωτερικό, κακών και βέλτιστων πρακτικών που εφαρμόζονται σε άλλες χώρες και ας αφήσουν τις επιφανειακές, λαϊκίστικες προσεγγίσεις στην άκρη.