Εσωτερικές διαδικασίες τραπεζών καθυστερούν αναδιαρθρώσεις

Οι πολύπλοκες εσωτερικές διαδικασίες που ακολουθούν οι τράπεζες καθυστερούν τις αναδιαρθρώσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων, σύμφωνα με τον Γιώργο Μούντη, Managing Partner της Delfi Partners & Co. η οποία εκπροσωπεί ένα ευρύ φάσμα πελατών στις διαπραγματεύσεις τους με τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.

Η μείωση των επιτοκίων, η διαγραφή υπερχρεώσεων και τόκων υπερημερίας, ο εκσυγχρονισμός του υφιστάμενου νόμου περί πτωχεύσεως αλλά και η ομαλοποίηση των διαδικασιών της Κεντρικής Τράπεζας και των εμπορικών τραπεζών μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην μείωση των NPL’s στην Κύπρο, τονίζει ο κ. Μούντης.

Πως εμπλέκεται η εταιρεία σας στις αναδιαρθρώσεις δανείων;

Η Delfi Partners & Company είναι μια εταιρεία παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών στον χρηματοοικονομικό τομέα και τομέα των ακινήτων. Η πελατειακή μας βάση επωφελείται από την ικανότητα μας να παρέχουμε συμβουλές βασισμένες σε ενδελεχή επιστημονική έρευνα και ανάλυση σε ένα μεγάλο φάσμα υπηρεσιών και λύσεων για ιδιώτες, χρηματοοικονομικούς οργανισμούς, δημόσιους οργανισμούς, επενδυτικά ταμεία και ιδρύματα, κτλ.
Στον χρηματοπιστωτικό τομέα, η Delfi Partners & Co. προσφέρει υπηρεσίες βελτιστοποίησης όπως:
•    Επαναδιαπραγμάτευση χρέους με τους δανειστές και πιστωτές  (δάνεια, πιστωτικές διευκολύνσεις, δάνεια σε ξένο συνάλλαγμα, κλπ.)
•    Σχεδιασμός αναδιάρθρωσης /στρατηγικής / αξιοποίησης στρατηγικών ευκαιριών με παράλληλη αξιολόγηση πιθανών κίνδυνων και σχεδιασμό στρατηγικών αποφυγής τους
•    Εναλλακτικές λύσεις αναδιάρθρωσης
•    Διαχείριση κινδύνων
•    Επενδυτική στρατηγική χαρτοφυλακίων υποθηκευόμενων ακινήτων
•    Αξιολόγηση της ικανότητας δανειοληπτών για εξυπηρέτηση του χρέους
•    Επιλογές ανάκτησης
•    Διαχείριση και βελτιστοποίηση εξασφαλίσεων (υποθηκών)
•    Ανεξάρτητες αναθεωρήσεις επιχειρήσεων (IBRs)

Πως κρίνετε τον τρόπο που τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στην Κύπρο χειρίζονται τις περιπτώσεις διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων;

Το θέμα των μη εξυπηρετουμένων δανείων αποτελεί σημαντικό τροχοπέδη στην ανάκαμψη της οικονομίας και της αγοράς ακινήτων. Σίγουρα γίνονται προσπάθειες αντιμετώπισης του προβλήματος και παρατηρούμε σημαντικές βελτιώσεις στον τρόπο χειρισμού των μη εξυπηρετούμενων δανείων  σχεδόν σε όλες τις τράπεζες. Σε κάποιες από τις τράπεζες όμως, παρατηρείται σημαντική καθυστέρηση στην ρύθμιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων κυρίως λόγω περίπλοκων εσωτερικών διαδικασιών. Οι Ελληνικές τράπεζες, λόγω και της εμπειρίας των μητρικών τραπεζών στην Ελλάδα, η οποία αντιμετωπίζει αυτό το πρόβλημα εδώ και χρόνια, φαίνονται να είναι σε καλύτερη θέση να ανταποκριθούν πιο άμεσα ακόμα και αν σημαντικές αποφάσεις πηγάζουν από την Αθήνα.
Σε πιο στάδιο θεωρείτε ότι παρατηρείται η μεγαλύτερη καθυστέρηση;

Ακόμη και σήμερα, παρατηρούνται αρκετά μεγάλες καθυστερήσεις λόγω και των στοιχείων που ζητούνται από την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου (ΚΤΚ) τα οποία, αν και έχουν απλοποιηθεί σημαντικά, χρειάζονται περαιτέρω απλοποίηση. Η κύρια όμως αιτία για την καθυστέρηση -από την δική μας- εμπειρία είναι οι εσωτερικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων των τραπεζών (διάφορες επιτροπές για διάφορα ποσά δανείων). Χρειάζεται αναβάθμιση και αναδιοργάνωση στις εσωτερικές διαδικασίες των τραπεζών, ειδικά όσο αφορά την λήψη αποφάσεων από υψηλόβαθμα διοικητικά στελέχη μέσω επιτροπών οι οποίες θα συσκέπτονται επί τακτικής βάσης, αφού παρατηρείται καθυστέρηση.  Εκτιμήσεις των υποθηκευμένων ακινήτων, απαιτούμενες εγκρίσεις από επιτροπές, και η λήψη στοιχείων από εγγυητές και πρωτοφειλέτες συμβάλλουν επίσης σημαντικά στην καθυστέρηση, όπου απαιτούνται.

Με βάση τις εμπειρίες σας, ποια τράπεζα έχει χειριστεί καλύτερα μέχρι τώρα τις περιπτώσεις μεγάλων πελατών της;

Όλες οι τράπεζες έχουν προβεί σε σημαντικές προσπάθειες για την απλοποίηση και ομαλοποίηση των διαδικασιών τους ιδιαίτερα όσο αφορά τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια.

Από την εμπειρία μας συμβουλεύοντας μεγάλες επιχειρήσεις, η Τράπεζα Κύπρου έχει κάνει αρκετές αλλαγές τόσο στη ομάδα που χειρίζεται τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, όσο και στην απλοποίηση των διαδικασιών. Ωστόσο, παρατηρούνται ακόμα καθυστερήσεις σε θέματα αποφάσεων από ανώτατες επιτροπές, αλλά και στην συλλογή των στοιχείων που ζητούνται, τα οποία είναι πιο απαιτητικά από αυτά που ζητούνται από την Κεντρική Τράπεζα.

Επίσης, σε θέματα όπως αναδιάρθρωση δανείων σε ξένο νόμισμα, τόσο για επιχειρήσεις  όσο και για ιδιώτες, δεν έχουν παρθεί αποφάσεις όσον αφορά τον γενικό χειρισμό τους, που έχει ως αποτέλεσμα μια χρονοβόρα και περίπλοκη διαδικασία αναδιάρθρωσης. Παρόλα αυτά, λόγω και της συγχώνευσης με την Λαϊκή, πιστεύουμε ότι πρέπει να δοθεί πίστωση χρόνου στην Τράπεζα Κύπρου, αφού τώρα άρχισε να αφομοιώνεται μετά την συγχώνευση και ευελπιστούμε στην περαιτέρω απλοποίηση και ομαλοποίηση των διαδικασιών αναδιάρθρωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων.  

Όσο αφορά την Ελληνική τράπεζα, η νέα διεύθυνση έχει προβεί σε διάφορες αλλαγές και έχει κάνει σημαντική πρόοδο σε αυτό το θέμα. Ωστόσο, παρατηρούνται αρκετά μεγάλες καθυστερήσεις, τόσο στη διαδικασία συγκέντρωσης στοιχείων όσο και στην λήψη αποφάσεων. Η Τράπεζα χρειάζεται περαιτέρω εκσυγχρονισμό,  καθώς σύμφωνα με την εμπειρία μας ακόμα δεν πετυχαίνει αναδιαρθρώσεις στον ίδιο ρυθμό με την υπόλοιπη αγορά.

Η ολοκλήρωση της συγχώνευσης της Alpha Bank με τη Εμπορική Τράπεζα έχει συμβάλει σημαντικά στη ομαλοποίηση των διαδικασιών αναδιάρθρωσης. Η τράπεζα έχει προβεί σε διευρυμένες αποφάσεις που αφορούν δάνεια σε ξένο νόμισμα, ανταποκρίνεται πιο άμεσα και είναι πιο προσεγγίσιμη για τους πελάτες. Σίγουρα σε αυτό έχουν συμβάλει σημαντικά και οι εμπειρίες των μητρικών εταιρειών που αντιμετωπίζουν εδώ και χρόνια ανάλογα προβλήματα στην Ελλάδα. Όπως όλες οι τράπεζες έτσι και η Alpha χρειάζεται ακόμη προσπάθεια αναδιάρθρωσης και διαχείρισης των προβληματικών δανείων και ακινήτων τα οποία έχει στο ισολογισμό της.

Ο Συνεργατισμός, τους τελευταίους 2-3 μήνες, με τις οργανωτικές αλλαγές που έχουν δρομολογηθεί, φαίνεται να έχει πετύχει την πιο σημαντική πρόοδο σε σύγκριση με τις εμπορικές τράπεζες στην Κύπρο. Η διαφορά φαίνεται τόσο σε θέματα απλοποίησης και αναβάθμισης των εσωτερικών του διαδικασιών σε ότι αφορά τη λήψη αποφάσεων σε σχέση με τις αποφάσεις αναδιάρθρωσης προβληματικών δανείων αλλά και στα θέματα προσέγγισης και νοοτροπίας. Από τις προσωπικές μας εμπειρίες, το τελευταίο διάστημα έχουν κάνει ίσως περισσότερες αναδιαρθρώσεις από κάθε άλλη τράπεζα (κυρίως ιδιώτες και ΜΜΕ). Φυσικά, χρειάζεται ακόμη αναβάθμιση και εκσυγχρονισμός των διαφόρων συστημάτων αλλά και περισσότερη εκπαίδευση του προσωπικού, τόσο σε τεχνικό επίπεδο αλλά και σε θέματα κουλτούρας.

Βλέπετε τους επόμενους μήνες να υπάρξει αποφόρτιση των ιδιαίτερα ψηλών επιπέδων NPLs;

Η αποφόρτιση των ψηλών επιπέδων των NPL’s είναι ιδιαίτερα σημαντική για την ανάκαμψη της κυπριακής οικονομίας. Υπάρχουν διάφορα μέτρα που μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην μείωση των  NPL’s στην Κύπρο, στα οποία χρειάζεται η συμβολή τόσο των τραπεζών όσο και της Κεντρικής Τράπεζας. Η μείωση των επιτοκίων, η διαγραφή υπερχρεώσεων και τόκων υπερημερίας, ο εκσυγχρονισμός του υφιστάμενου νόμου περί πτωχεύσεως αλλά και η ομαλοποίηση των διαδικασιών της Κεντρικής Τράπεζας και των εμπορικών τραπεζών μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην μείωση των NPL’s στην Κύπρο. Τους επόμενους μήνες πιστεύουμε ότι θα συνεχίσουμε να βλέπουμε βελτίωση των διαδικασιών αναδιάρθρωσης τα οποία θα συμβάλουν σε κάποια αποφόρτιση αλλά η εκτίμηση μας είναι ότι χρειάζονται περισσότεροι από λίγους μήνες για να επιτευχθεί σημαντική μείωση των NPLs στην Κύπρο. Η μείωση των μη-εξυπηρετούμενων δανείων είναι συνδεμένη με την ανάκαμψη της αγοράς ακινήτων.

Ποια είναι η άποψή σας στο ενδεχόμενο δημιουργίας μίας λεγόμενης bad bank ή εταιρείας διαχείρισης προβληματικών περιουσιακών στοιχείων.

Η μεταφορά προβληματικών περιουσιακών στοιχείων σε εταιρεία διαχείρισης είναι αμφιλεγόμενο θέμα τόσο στην Κύπρο όσο και στην Ευρώπη με διάφορες εφαρμογές στην Γερμανία, Ιρλανδία, Ισπανία κα Πορτογαλία. Υπάρχουν δύο κύριες μέθοδοι για την εφαρμογή.

Με τη γερμανική μέθοδο, η τράπεζα διαχωρίζεται σε «καλή» και «κακή» και οι μέτοχοι της «καλής» τράπεζας (με τα εξυπηρετούμενα δάνεια) είναι επίσης μέτοχοι και της «κακής» τράπεζας (με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια) και αναλαμβάνουν τον κίνδυνο για μελλοντικές ζημιές από αυτά τα δάνεια.

Με την ιρλανδική και ισπανική μέθοδο, τα  προβληματικά περιουσιακά στοιχεία μεταφέρονται σε δημόσια εταιρεία η οποία τα διαθέτει προς πώληση. Στην περίπτωση της Ιρλανδίας, μετά την μεταφορά των περιουσιακών στοιχείων, η «καλή» τράπεζα απαλλάσσεται από τις ευθύνες της κακής τράπεζας.

Ο σκοπός είναι η ενεργή και επαγγελματική διαχείριση και διάθεση των περιουσιακών στοιχείων για την μεγιστοποίηση της ανακτημένης αξίας. Η διάθεση των ακινήτων είναι πιθανόν να γίνει σε σημαντική έκπτωση σε σύγκριση με την αγοραία αξία τους (ακίνητα στην Ιρλανδία είχαν πωληθεί μέχρι και 70% χαμηλότερα από την αγοραστική τους αξία). Η διαχείριση θα πρέπει να είναι αυστηρά ελεγχόμενη  (με τη συμβολή εξωτερικών εμπειρογνωμόνων), ενώ οι κυπριακές τράπεζες πρέπει να έχουν περιορισμένη αρμοδιότητα. Επίσης, η διαδικασία πρέπει να είναι αυστηρά ελεγχόμενη τόσο από τις εποπτικές αρχές όσο και από τις τράπεζες για την επιτυχή εφαρμογή της όσον αφορά οικονομικές, νομικές και λογιστικές πτυχές.

Ποιες είναι οι εναλλακτικές λύσεις για την αναδιάρθρωση μεγάλων ανοιγμάτων που πρέπει να λάβουν υπόψη οι τράπεζες για την ομαλή επίλυση του προβλήματός των μη εξυπηρετούμενων δανείων;

Το ποσοστό αναδιάρθρωσης μη εξυπηρετούμενων δανείων για το 2014 βρισκόταν σε πολύ χαμηλά επίπεδα, εν μέρει λόγω της άκαμπτης πολιτικής που ακολουθούν οι τράπεζες.
Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι που μπορούν να ακολουθήσουν οι τράπεζες για την επιτυχή αναδιάρθρωση μεγάλων δανείων και την βελτίωση της βιωσιμότητας μη εξυπηρετούμενων δανείων. Μια πιο αποτελεσματική διαχείριση των κόκκινων δανείων η οποία θα συμβάλει στην αποτελεσματική αναδιάρθρωσή τους μπορεί να οδηγήσει σε ικανοποιητικά ποσοστά ανακτήσεων, βοηθώντας τις τράπεζες να εισπράξουν μέρος των δανείων που αυτή την στιγμή δεν εξυπηρετούνται. «Έξυπνες» λύσεις αναδιάρθρωσης προβληματικών δανείων, όπως η ανταλλαγή περιουσιακών στοιχείων για χρέος (debt for asset swap), η κεφαλαιοποίηση του χρέους (debt for equity swap) αλλά και η διαγραφή τόκων, τόκων υπερημερίας και υπερχρεώσεων, μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Οι τράπεζες και οι δανειολήπτες έχουν πολλές εναλλακτικές λύσεις για την αντιμετώπιση προβληματικών δανείων:
•    Βραχυπρόθεσμες λύσεις (5 χρόνια ή λιγότερο): πληρωμή τόκων μόνο, ή χαμηλότερες δόσεις για μια βραχυπρόθεσμη περίοδο, περίοδοι χάριτος, αναβολή δόσεων, επιστροφή του καθυστερημένου υπολοίπου, αναδιάταξη του χρέους
•    Μακροπρόθεσμες λύσεις: Τροποποιήσεις με διάρκεια άνω τον πέντε χρόνων που αφορούν μόνιμη μείωση του επιτοκίου ή του περιθωρίου, μετατροπή του είδους επιτοκίου (π.χ. από μεταβαλλόμενο σε  σταθερό) και επιμήκυνση της περιόδου αποπληρωμής του δανείου.
•    Διαχωρισμός δανείου σε δύο: Το πρώτο δάνειο συνδέετε με την εξασφάλιση, και αποπληρώνεται με δόσεις από τον δανειολήπτη. Για το δεύτερο δάνειο, που αντιστοιχεί στο υπόλοιπο του δανείου που παραμένει ανεξασφάλιστο, δεν  χρεώνεται επιτόκιο για μια συμφωνημένη περίοδο. Οι δανειολήπτες θα επαναξιολογηθούν δεδομένου ότι βελτιωθούν τα οικονομικά τους, εναλλακτικά θα υποχρεούνται να παρέχουν περιουσιακά στοιχεία ως εξασφάλιση.
•    Λειτουργική αναδιάρθρωση: Αφορά επιχειρηματικά δάνεια, για τα οποία ο επιχειρηματίας υποχρεούται να περιορίσει τις δαπάνες και να εφαρμόσει μέτρα περιορισμού κόστους. Επίσης, ανταλλαγές χρέους / ιδίων κεφαλαίων.
•    Οριστική αναδιάρθρωση. Πρόκειται για δραστικές ενέργειες για την οριστική αντιμετώπιση του χρέους. Οι οφειλέτες εθελοντικά ‘μεταβιβάζουν’ στην τράπεζα τα υποθηκευμένα ακίνητα τους ως μέρος μιας ευρύτερης προσαρμογής. Μετατροπή σε σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης, σύμφωνα με την οποία οι οφειλέτες μεταβιβάζουν την κυριότητα του ακινήτου στην τράπεζα και υπογράφουν μια νέα σύμβαση.