Από την καλή στη κακή Λαϊκή

Η Λαϊκή Τράπεζα «υπήρξε το μεγάλο θύμα» των αποφάσεων του Eurogroup τον Μάρτιο του 2013. Ακόμα και σήμερα όμως όσοι δικαιούνταν κάτι από αυτήν την υπόθεση ταλαιπωρούνται με τις γνωστές εξελίξεις των τελευταίων ημερών. 

Η Αρχή έγινε όταν το 2012 η τράπεζα στην μετά Βγενόπουλου εποχή έλαβε ενίσχυση 1.8δις μέσω παροχής κρατικών ομολόγων με αποτέλεσμα να καταστεί κατά 85% κρατική. Φυγή καταθέσεων στην Ελλάδα, έκρυθμη κατάσταση πρώτα σε Ελλάδα και μετά σε Κύπρο έφεραν την τράπεζα σε δύσκολή θέση. Ακολούθησε η σημαντική αύξηση του ELA αρχικά λόγω της κατάστασης στην Ελλάδα αλλά και στην Κύπρο.

Με τον τότε διοικητή Πανίκο Δημητριάδη να δηλώνει, εκ των υστέρων,  πως η τράπεζα κρατήθηκε στον αναπνευστήρα,  οδηγήθηκε στις αποφάσεις του Eurogroup που είχαν ως αποτέλεσμα το κλείσιμο της τράπεζας.

Το έλλειμμα κεφαλαίου

Σύμφωνα με την Κεντρική Τράπεζα (ΚΤ), το 2011 στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής οδηγίας για τις κεφαλαιακές απαιτήσεις το Κολλέγιο Εποπτικών Αρχών για τη Λαϊκή Τράπεζα, μετά από εποπτική αξιολόγηση και απόφαση, καθόρισε το έλλειμμα κεφαλαίου της Τράπεζας σε €3,1 δις.   Η ΚΤΚ ζήτησε από την Λαϊκή Τράπεζα να καλύψει το εν λόγω έλλειμμα, προς τούτο δε η τελευταία παρουσίασε σχέδιο ανάκαμψης που στηριζόταν σε απομείωση περιουσιακών στοιχείων, καθώς και αύξηση κεφαλαίου ύψους €1,8 δις  από ιδιώτες επενδυτές. 

Η όλη προσπάθεια προσέλκυσης ιδιωτών επενδυτών διήρκεσε από το τέλος του 2011 μέχρι τον Ιούνιο του 2012 χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Σημειώνεται ότι τον Νοέμβριο του 2011 αποχώρησε από Διοικητικό Συμβούλιο (ΔΣ) της Λαϊκής Τράπεζας ο κ. Ανδρέας Βγενόπουλος και τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους ο κ.  Ευθύμιος Μπουλούτας, καθώς και ότι από τον Δεκέμβριο του 2011 την Προεδρία του ΔΣ της Λαϊκής Τράπεζας ανέλαβε ο κ. Μιχάλης Σαρρής. Δεδομένης της αποτυχίας προσέλκυσης ιδιωτών επενδυτών το ΔΣ της Λαϊκής Τράπεζας ζήτησε από την κυβέρνηση να καλύψει κεφαλαιακό έλλειμμα ύψους €1,8 δις. Το εν λόγω αίτημα ικανοποίησε η κυβέρνηση μετά από ψήφιση σχετικού νομοσχεδίου από τη Βουλή των Αντιπροσώπων και τη σύμφωνη γνώμη του νέου Διοικητή της ΚΤΚ κ. Πανίκου Δημητριάδη, ο οποίος είχε αναλάβει τα καθήκοντά του τον Μάιο του 2012.

Το κεφαλαιακό έλλειμμα καλύφθηκε από την κυβέρνηση με την έκδοση ομολόγου (unfunded bond) αξίας €1,8 δις με την απόκτηση ίσης αξίας μετοχικού κεφαλαίου. Με τη διαδικασία αυτή ουσιαστικά κρατικοποιήθηκε η Λαϊκή Τράπεζα με την κυβέρνηση να αποκτά το 84% του μετοχικού κεφαλαίου της.

Οι καταθέσεις φεύγουν, το ELA έρχεται

Λόγω της πολιτικής ρευστότητας στην Ελλάδα και τις διπλές εκλογές (Μάιος και Ιούνιος 2012) και των φημών περί πιθανής εξόδου της από το ευρώ, σημειώθηκαν πολύ μεγάλες εκροές καταθέσεων από τα παραρτήματα της Λαϊκής Τράπεζας στην Ελλάδα ύψους €2 δις. Συνέπεια του γεγονότος αυτού ήταν η περαιτέρω αύξηση του ποσού που διοχετεύτηκε στην τράπεζα μέσω του μηχανισμού ELA.

Τον Μάιο του 2012 υποβαθμίστηκαν τα καλυμμένα ελληνικά ομόλογα τα οποία είχε στην κατοχή της η Λαϊκή Τράπεζα ύψους €1,2 δις. Και αυτή η εξέλιξη οδήγησε σε αντίστοιχη αύξηση ρευστότητας μέσω του ELA.   
Την 25 Ιουνίου 2012 πραγματοποιήθηκε η τρίτη και τελευταία υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας από τον διεθνή οίκο πιστοληπτικής αξιολόγησης Fitch (από ΒΒΒ- σε ΒΒ+ για μακροπρόθεσμη αξιολόγηση και από F3 σε B για βραχυπρόθεσμη αξιολόγηση). Εξαιτίας της εν λόγω υποβάθμισης τα κυπριακά κρατικά ομόλογα σταμάτησαν να γίνονται δεκτά ως αποδεκτό ενέχυρο από την ΕΚΤ για πράξεις νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος. Έτσι, όλη η μέχρι τότε οφειλή της Λαϊκής Τράπεζας προς την ΕΚΤ ύψους €2,6 δις μεταφέρθηκε στην κατηγορία της επείγουσας ρευστότητας (ELA).

Ως εκ τούτου, από τρία προαναφερθέντα γεγονότα (απώλεια καταθέσεων στην Ελλάδα ύψους €2 δις, υποβάθμιση καλυμμένων ελληνικών ομολόγων €1,2 δις και υποβάθμιση κυπριακών ομολόγων ύψους €2,6 δις) προκύπτει αύξηση του ELA κατά €5,8 δις. Η συνολική οφειλή προς τον ELA ανήλθε από €3,8 δις τον Μάιο του  2012 σε €9,6 δις την 3η Ιουλίου 2012.

Η Κύπρος σε μνημόνιο

Ως αποτέλεσμα της παραπάνω εξέλιξης, η κυβέρνηση μετά και απόφαση της Βουλής αιτήθηκε την ένταξη στο Μηχανισμό Στήριξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με αποτέλεσμα τον Ιούλιο του 2012 να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις με την τρόικα.

Η τελική συμφωνία για το μνημόνιο δεν μπορούσε ωστόσο να υπογραφεί πριν την ολοκλήρωση του ανεξάρτητου διαγνωστικού ελέγχου των χαρτοφυλακίων των κυπριακών τραπεζών  από τον διεθνή  οίκο PIMCO, με τον οποίο θα προσδιορίζονταν οι κεφαλαιακές ανάγκες των κυπριακών τραπεζών, όρος που προβλέπονταν στο μνημόνιο.
Το ΔΣ της ΕΚΤ  σε συνεδρία κατά το τέλος Ιανουαρίου 2013 έκρινε ορθό, λαμβάνοντας υπ’ όψιν και τις επερχόμενες Προεδρικές εκλογές, να επεκτείνει τη διορία αναστολής της Λαϊκής Τράπεζας στο ELA μέχρι τις 21 Μαρτίου 2013. Κατά τη λήψη της απόφασής του το ΔΣ της ΕΚΤ υπέδειξε ότι η εν λόγω απόφαση λαμβάνεται σύμφωνα με τους Όρους Αναφοράς (Terms of Reference) του Eurogroup έτσι ώστε να παροτρυνθεί η νέα Κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας να ολοκληρώσει τη συμφωνία για το πρόγραμμα στήριξης σύντομα μετά τις εκλογές του Φεβρουαρίου 2013.

Το καταστροφικό Eurogroup

Επακολούθησε η γνωστή πρώτη απόφαση του Eurogroup της 16ης Μαρτίου 2013 για γενικό κούρεμα των καταθέσεων όλων των τραπεζών που δραστηριοποιούνται στην Κύπρο. Η Βουλή των Αντιπροσώπων απέρριψε το κυβερνητικό νομοσχέδιο για την υλοποίηση της απόφασης του Eurogroup την 19η Μαρτίου 2013.

Την 21 Μαρτίου το ΔΣ της ΕΚΤ υλοποίησε την απόφασή του περί τερματισμού παροχής ρευστότητας στην Λαϊκή Τράπεζα μέσω του ELA με απαίτηση αποπληρωμής την 26η Μαρτίου 2013. Η υλοποίηση αυτής της απόφασης θα οδηγούσε σε ανεξέλεγκτη χρεωκοπία της Λαϊκής Τράπεζας στην άμεση ενεργοποίηση του Ταμείου Προστασίας Καταθέσεων του οποίου τα κεφάλαια ανέρχονται μόνο σε  €125 εκατ. με αποτέλεσμα η υποχρέωση αποπληρωμής των €6,4 δις ασφαλισμένων καταθέσεων της Λαϊκής Τράπεζας να μετακυλιστεί στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Η δεύτερη απόφαση του Eurogroup της 25ης Μαρτίου 2013 βάσει της οποίας συμφωνήθηκε το πρόγραμμα στήριξης της κυπριακής οικονομίας από την τρόικα συμπεριλάμβανε την άμεση εξυγίανση της Λαϊκής Τράπεζας και την μετέπειτα απορρόφηση των εργασιών της στην Κύπρο από την Τράπεζα Κύπρου.

Το μνημόνιο προνοούσε αγορά των κυπριακών περιουσιακών στοιχείων της Λαϊκής από την Τράπεζα Κύπρου σε δίκαιη αξία κα μεταφορά των εγγυημένων καταθέσεων (κάτω από 100χιλ.) και του ELA. Όπως αναφερόταν, οι μη εξασφαλισμένες καταθέσεις θα παρέμεναν στην υπό εξυγίανση Λαϊκή.

Τα Μέτρα Εξυγίανσης για τη Λαϊκή συγκεκριμένα αφορούσαν:
(α) την πώληση των εργασιών των υποκαταστημάτων της Λαϊκής Τράπεζας στην Ελλάδα στην Τράπεζα Πειραιώς Ελλάδος,
(β) την πώληση των εργασιών της Λαϊκής Τράπεζας στην Κύπρο (με εξαίρεση τις θυγατρικές τράπεζες και τα υποκαταστήματα στο εξωτερικό) στην Τράπεζα Κύπρου.
Συναφώς διευκρινίζεται ότι ως αποτέλεσμα των πιο πάνω, όλες οι συμβάσεις εργασίας μεταφέρθηκαν ως έχουν είτε στην Τράπεζα Κύπρου είτε στην Τράπεζα Πειραιώς.
Περαιτέρω:
•    Όλες οι ασφαλισμένες καταθέσεις των πελατών (φυσικά και νομικά πρόσωπα) μέχρι του ποσού των €100.000 κατά τις 26 Μαρτίου 2013 έχουν μεταφερθεί από την Λαϊκή Τράπεζα στην Τράπεζα Κύπρου. Περαιτέρω μεταφέρθηκε ολόκληρο το ποσό των καταθέσεων που ανήκει σε πιστωτικά ιδρύματα, την Κυβέρνηση, δήμους, κοινοτικά συμβούλια και άλλους δημόσιους φορείς, ασφαλιστικές εταιρείες, φιλανθρωπικά ιδρύματα, σχολεία, εκπαιδευτικά ιδρύματα, και καταθέσεις που ανήκουν στην JCC Payment Systems Ltd.
•    Σε περίπτωση πελάτη όπου το σύνολο των καταθέσεων του, υπερβαίνει τις €100.000, το επιπρόσθετο ποσό της κατάθεσης παραμένει στην ‘κακή’ Λαϊκή Τράπεζα.
•    Όλα τα δάνεια και πιστωτικές διευκολύνσεις των πελατών της Λαϊκής Τράπεζας μεταφέρονται στην Τράπεζα Κύπρου εκτός του ποσού που αναλογεί στις καταθέσεις που παρέμειναν στην ‘κακή’ Λαϊκή Τράπεζα. Τα δάνεια και οι καταθέσεις στην ‘κακή’ τράπεζα θα συμψηφίζονται.

Διαχειρίστρια της «κακής» Λαϊκής διορίστηκε η Άντρη Αντωνιάδου.