Ζαβός: Ούτε απατεώνες είμαστε, ούτε φοροφυγάδες

Πικρία εκφράζει ο  CEO του Ομίλου Ζαβός, Μιχάλης Ζαβός, για τον τρόπου που αντιμετωπίζονται οι επιχειρηματίες και οι επιχειρήσεις από πολιτικούς, Μέσα Ενημέρωσης και μεγάλη μερίδα του κοινού.

«Είμαστε όλοι σε ένα καράβι και πρέπει να αντιληφθούμε πως  κτυπώντας τις επιχειρήσεις που φέρνουν κεφάλαια από το εξωτερικό και εργοδοτούν χιλιάδες ανθρώπους, σκοτώνουμε την οικονομία», σημειώνει σε συνέντευξη του στο InBusinessNews.

Με όσα ακούγονται εναντίον μας, νιώθουμε άσχημα να περπατάμε στους δρόμους γιατί ο κόσμος νομίζει ότι φάγαμε τα λεφτά των τραπεζών, αναφέρει πριν εισέλθουμε στο διά ταύτα της συνέντευξης προσθέτοντας πως «από εμάς δεν θα χαθούν λεφτά». «Υπάρχουν οι εξασφαλίσεις. Οι άνθρωποι αυτοί έμειναν στην Κύπρο και πολεμούν. Δεν έφυγε κάποιος. Δεν χάθηκαν λεφτά», σημειώνει χαρακτηριστικά.

Ποια είναι η σημερινή κατάσταση του Ομίλου;

Η οικονομική κρίση μείωσε τον κύκλο εργασιών κατά μεγάλο ποσοστό. Με τη βοήθεια της κυβέρνησης και τα σχέδια πολιτογράφησης ο Όμιλος δημιούργησε στοχευμένα προϊόντα για ξένους αγοραστές και μπορώ να πω ότι τα συγκεκριμένα κίνητρα συμβάλουν σημαντικά στις πωλήσεις του Ομίλου. 

Οι ξένοι αγοράζουν ακίνητα στα όρια που έθεσε το κράτος;

Κάποιοι αγοράζουν πολύ πιο ακριβά ακίνητα ως επένδυση. Εμείς δημιουργήσαμε εξειδικευμένα σχέδια για αυτούς τους ανθρώπους. Πολλοί που αγοράζουν ακίνητα για σκοπούς πολιτογράφησης δεν μένουν στην Κύπρο. Πρόκειται για άτομα πολύ ψηλού βιοτικού επιπέδου που δεν ενδιαφέρονται να κατοικήσουν στην Κύπρο. Γι’ αυτό το λόγο δημιουργήσαμε πακέτα προϊόντων. Το πρώτο αφορά την απλή αγορά ακινήτου. Το δεύτερο πακέτο αφορά αγορά κατοικίας κι άλλο ακίνητο που μπορεί να προσφέρει εισόδημα. Το τρίτο αφορά την αγορά κατοικίας και τη συμμετοχή σε εταιρεία που αναπτύσσει ένα έργο έχοντας το ρόλο του επενδυτή. 

Επηρεάζουν οι εξελίξεις στη Ρωσία;

Μέχρι το 2009 το 90% των πελατών ήταν Ρώσοι. Στη συνέχεια όμως ανοίξαμε νέες αγορές όπως η Κίνα και η Μέση Ανατολή. Για παράδειγμα έγιναν αρκετές πωλήσεις σε αγοραστές από Συρία,  Λίβανο, Ιράκ. Με αυτόν τον τρόπο μειώθηκε η εξάρτηση από τη ρωσική αγορά. Πάντως δεν είδαμε σημάδια πολύ μεγάλης πτώσης από τη ρωσική αγορά. Λόγω της ανασφάλειας στη χώρα, οι Ρώσοι κοιτάζουν για επενδύσεις σε άλλες χώρες, μία εκ των οποίων είναι και η Κύπρος.

Πρόσφατα ανακοινώσατε μία επενδυτική συμφωνία. Περί τίνος πρόκειται;

Αφορά παραθαλάσσιο ακίνητο στη Λεμεσό για το οποίο υπάρχει άδεια οικοδομής για οικιστικό συγκρότημα. Πρόκειται για πράξη που έχει ολοκληρωθεί και έχουμε εισπράξει τα χρήματα τα οποία έχουν χρησιμοποιηθεί έναντι των τραπεζικών μας οφειλών. Το έργο θα περιλαμβάνει 68 μεζονέτες, club house, πισίνα και θα παρέχει υπηρεσίες ξενοδοχείου, από εστιατόριο μέχρι κέντρο ευεξίας.

Ποιοι είναι οι επενδυτές;

Πρόκειται για άτομα από το Λίβανο και τη Μέση Ανατολή. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα συνεταιρισμό. Δεν είναι απλοί επενδυτές. Γνωρίζουν τη φύση των εργασιών και θα προσελκύσουν συνεργάτες και αγοραστές. Παράλληλα, έχουμε ήδη υπογράψει μνημόνιο συναντίληψης για ακόμα δύο έργα τα οποία ενδιαφέρονται να αγοράσουν και διαπραγματευόμαστε.

Αφορά και το Del Mar;

Όχι δεν αφορά το Del Mar αλλά αφορά δύο έργα μεγαλύτερα από αυτό που έχουμε ήδη καταλήξει. Ο Όμιλος ανέλαβε και τη διαχείριση και την επίβλεψη του έργου και έτσι θα υπάρξουν σημαντικά οφέλη. Για το Del Mar, όπως προέκυψε και από το Cyprus Investors Summit, υπάρχει έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον. Πρόκειται για το έργο που καταλαμβάνει τη μεγαλύτερη παραλιακή έκταση σε μία από τις καλύτερες περιοχές της Λεμεσού. Το συνολικό του εμβαδό είναι 40χιλ. τ.μ. και προσβλέπουμε σε δημιουργία σημαντικής υποδομής και για το κοινό αφού θα δημιουργηθούν 150 δημόσιοι χώροι στάθμευσης.  Πιστεύουμε ότι θα προσελκύσουμε άτομα πολύ υψηλού βιοτικού επιπέδου. Ήδη λάβαμε την πρώτη άδεια και προχωρούμε για τη δεύτερη και τελική άδεια στη βάση των κινήτρων που έδωσε η κυβέρνησης. Πιστεύουμε πως είναι ένα έργο που έχει ωριμάσει και που παράλληλα χρειάζεται η πόλη της Λεμεσού. Αντίστοιχα έργα με το Del Mar, και ενδεχομένως υποδεέστερα, είχαν πολύ καλή ανταπόκριση και θεωρώ πως είμαστε πολύ κοντά να ξεκινήσουμε ανεξάρτητα αν βρούμε επενδυτές ή όχι. Είναι ένα έργο που μπορεί κάποιος να ξεκινήσει και να προπωλήσει. Έχουμε και κάποιες ενδείξεις από τις τράπεζες για ενδεχόμενη χρηματοδότηση του έργου.

Τι είναι αυτό που αναζητούν οι επενδυτές με βάση τη δική σας εμπειρία;

Οι επενδυτές κοιτάζουν να βρουν ευκαιρίες. Υπάρχουν τόσα πολλά έργα στον κόσμο που αναζητούν επενδυτές. Στην Κύπρο υπάρχει προοπτική και σήμερα είναι ευκαιρία να βρουν χαμηλές τιμές. Κακά τα ψέματα, έχουν πέσει πολύ οι αξίες της γης. Η Κύπρος είναι χώρα με προοπτική τόσο από πλευράς φυσικής ομορφιάς όσο και από πλευράς φυσικών πόρων. Βλέπουμε μία τάση επιχειρηματιών να μεταφέρουν τα γραφεία τους στην Κύπρο. Χαρακτηριστικά βλέπουμε μεγάλη κινητικότητα στις ενοικιάσεις. Βλέπουμε εταιρείες για παράδειγμα από τη Ρωσία να ενδιαφέρονται να ενοικιάσουν. Πάντα υπήρχε σχετική ζήτηση η οποία αυξήθηκε τους τελευταίους μήνες. Ο Όμιλος για παράδειγμα διαθέτει 15 γραφειακά κτίρια τα οποία ενοικιάζει και μόλις το 10% από αυτούς είναι αδιάθετο. Καθημερινά λαμβάνουμε ενδιαφέρον από εταιρείες που ασχολούνται με τη ναυτιλία, με συνάλλαγμα και οι οποίες ενδιαφέρονται για μεγάλους γραφειακούς χώρους.

Τι άλλα έργα προγραμματίζει η εταιρεία;

Επικεντρωνόμαστε στον τομέα της υγείας. Ο Όμιλος είναι σημαντικός μέτοχος στην Πολυκλινική Υγεία εδώ και τέσσερα χρόνια. Προγραμματίζουμε κάποια έργα που έχουν σχέση με τον τομέα. Για παράδειγμα σχεδιάζουμε αυτήν την περίοδο ένα κέντρο Υγείας που θα περιλαμβάνει και κατοικίες διαθέσιμες προς πώληση σε άτομα που θα έχουν ανάγκη τις παρεχόμενες υπηρεσίες. Παράλληλα, θα προσφέρει υπηρεσίες και στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Πρόκειται για έργο που σχεδιάζεται σε γη έκτασης 50 σκάλων κοντά στο Γενικό νοσοκομείο Λεμεσού.

Με λίγη καλή θέληση…

Με βάση δημοσιεύματα, φαίνεται ότι ο Όμιλος οφείλει στην Τράπεζα Κύπρου γύρω στα 130εκ. ευρώ. Θεωρείτε ότι είναι ένα φυσιολογικό ποσό;

Είναι λιγότερα. Αν ληφθούν υπόψη τα περιουσιακά στοιχεία είναι φυσιολογικός ο δανεισμός του Ομίλου. Αν υπολογιστούν όλα, η αξία τους υπερβαίνει κατά πολύ του δανεισμού. Άρα οι τράπεζες είναι ασφαλείς με τις εξασφαλίσεις που έχουν. Εμείς θα βλέπαμε επιμήκυνση των δόσεων ώστε να ανταποκριθούμε καλύτερα αλλά και μείωση των επιτοκίων. Αυτά είναι και τα δύο σημεία που θέσαμε στην τράπεζα. Αν επιτευχθούν αυτά τα δύο πιστεύω ότι θα μπορούμε να εξυπηρετούμε τα δάνεια μας και να προχωρήσουμε πάρα κάτω.

Σε ποιο στάδιο βρίσκονται οι διαπραγματεύσεις;

Δεν υπάρχει κάποιο πισωγύρισμα στις συμφωνίες, όπως μπορεί να βγήκε προς τα έξω. Γίνονται διαπραγματεύσεις. Αν η τράπεζα δει τις προτάσεις μας λίγο πιο θετικά πιστεύω θα καταλήξουμε σε μία συμφωνία.

Από πότε δεν εξυπηρετούνται τα δάνεια του Ομίλου;

Τα δάνεια εξυπηρετούνται κανονικά μέχρι το 2012.

Νιώθετε ότι κάνατε κάποιο λάθος στη στρατηγική σας;

Ένα από τα σημαντικά λάθη που έγιναν είναι ότι αγοράσαμε αρκετή γη για μελλοντική αξιοποίηση. Όταν υπάρχει μεγάλη ζήτηση και πωλήσεις –σε πολλές περιπτώσεις από το χαρτί- αυτό που κάνεις είναι να προγραμματίζεις τα επόμενα έργα. Αυτό είναι που συνέβη. Αγοράσαμε μεγάλα τεμάχια γης τα οποία σήμερα δεν μπορούμε να αξιοποιήσουμε. Είναι αυτή η ομάδα ακινήτων που δημιούργησε το όποιο πρόβλημα στον Όμιλο. Τα έργα υπό ανάπτυξη δεν αντιμετωπίζουν πρόβλημα ούτε τα έργα που ενοικιάζονται.  Η τρίτη κατηγορία είναι τα ακίνητα που προανέφερα τα οποία δεν αξιοποιούνται αλλά το χρέος τους είναι εκεί.

Εκτός των μεγαλο-οφειλετών

Σας έγινε κάποια πρόταση από την Τρ. Κύπρου για ανταλλαγή χρέους με ακίνητα;

Όχι. Ποτέ δεν τέθηκε κάτι τέτοιο. Πρόθεση μας είναι να πωληθούν τέτοια ακίνητα και σ’ αυτά τα πλαίσια εμπίπτει η πράξη που προανέφερα. Αν ολοκληρωθούν και οι άλλες πράξεις για τις οποίες υπάρχει προσύμφωνο, τότε ο δανεισμός του Ομίλου θα μειωθεί σημαντικά. Τόσο ώστε να μην περιλαμβάνεται στα ανοίγματα πέραν των 100εκ. ευρώ.

Γενικότερα, πως κρίνετε τη στάση της τράπεζας στο συγκεκριμένο θέμα;

Το πρώτο που σημειώνω είναι πως για την τράπεζα είναι ευκολότερο να εισπράξει τα μεγάλα ποσά. Πιστεύω πως οι τράπεζες θα έπρεπε να προσπαθήσουν περισσότερο να βρουν λύσεις για τα μεγάλα δάνεια. Μιλώντας και με άλλους επιχειρηματίες βλέπω ότι οι διαφορές δεν είναι αγεφύρωτες.  Πιστεύω πως υπάρχει ακόμα η νοοτροπία και ο φόβος από μέρους των τραπεζών να μην γίνουν κι άλλα λάθη με τους δανειολήπτες.

Παρατηρήσατε διαφοροποίηση στη στάση της τράπεζας μετά τις μετοχικές αλλαγές και τις αλλαγές στη Διοίκηση;

Υπήρξαν μεγάλες αλλαγές στην τράπεζα οι οποίες δημιούργησαν περαιτέρω καθυστέρηση. Δεν βλέπω σημαντικές αλλαγές στον τρόπο αντιμετώπισης και χειρισμού. Μπορεί όμως κάποιοι που επένδυσαν στην τράπεζα να έχουν διαφορετική άποψη διαχείρισης και να επιθυμούν σε σύντομο χρονικό διάστημα να αποχωρήσουν με κέρδος. Αυτό έκαναν και σε άλλες περιπτώσεις. Αυτό είναι που πρέπει να μας προβληματίσει και σαν επιχειρηματίες και σαν κυβέρνηση. Κάποιοι που επένδυσαν στην Κύπρο να μην βγάλουν κέρδος σε ζημιά του τόπου. Πρόσφατα για παράδειγμα, αποτράπηκε από τη Βουλή η αγορά δανείων από Ταμεία που δεν είναι εγγεγραμμένα και ελεγχόμενα στην Κύπρο. Κάποιοι προσπαθούν να αλλάξουν αυτό το δεδομένο. Τις προάλλες, είχαμε το παράδειγμα επενδυτικού Ταμείου από την Τουρκία που επέδειξε σχετικό ενδιαφέρον. Πρόκειται για δάνεια που περιέχουν μεγάλες εκτάσεις γης και πρέπει να διασφαλίσουμε ότι γνωρίζουμε τους αγοραστές και μπορούν να ελεγχθούν.

Ποια είναι η άποψη σας για τις εκποιήσεις;

Ανησυχούμε για το ενδεχόμενο να προκύψει υπερβολική προσφορά στην αγορά με αποτέλεσμα περαιτέρω μείωσης των τιμών. Οι τράπεζες κατέχουν ως εξασφάλιση προσωπικές εγγυήσεις ιδιοκτητών εταιρειών και γι’ αυτό μπορεί να μην ενδιαφερθούν για τις τιμές πώλησης αυτών των ακινήτων.

Γιατί οφείλουμε στο φόρο

Πρόσφατα εκδώσατε ανακοίνωση μετά που το όνομα του Ομίλου δημοσιεύτηκε ως μεγαλο-οφειλέτης στο Τμήμα Φορολογίας.

Οποιοσδήποτε να ήταν τη θέση μας θα ένιωθε κάποια πικρία. Τα τελευταία χρόνια δώσαμε μάχες για να συμβάλουμε στην πρόοδο του τόπου. Ο Όμιλος εργοδοτεί μεγάλο αριθμό ατόμων και δεν έχει απολύσει κανένα. Εκατοντάδες άλλοι έχουν εργασία εξ’ αιτίας μας. Τι σημαίνει όμως ο όρος μεγαλο-οφειλέτης. Σημαίνει ότι χρωστά πολλά. Ούτε ότι είναι μεγαλοαπατεώνας, ούτε ότι πήρε χρήματα χωρίς να τα επιστρέψει. Είδαμε δημοσιεύματα που μιλούσαν περί φοροφυγάδων. Όλες οι εταιρείες οι οποίες είχαν κέρδη τα τελευταία χρόνια έπρεπε να τα δηλώσουν για να πληρώσουν φόρο. Δυστυχώς όμως, όταν έρχεται συσσωρευμένος φόρος το 2012 για έργα του 2008, το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι διακανονισμό. Αυτό κάναμε. 

Γιατί δεν προβλέψατε την καταβολή των ποσών αυτών ώστε να κάνετε καλύτερο και πιο έγκυρο προγραμματισμό παρά την καθυστέρηση;

Για τρεις λόγους:
1.    Υπολογίζαμε ότι με το ρυθμό των πωλήσεων θα είχαμε τα αναμενόμενα έσοδα.
2.    Πολλοί πελάτες δεν μπόρεσαν να μας πληρώσουν άρα έχουμε να λαμβάνουμε αρκετά χρήματα
3.    Κι εμείς περιμένουμε να εισπράξουμε από το κράτος από διάφορες απαλλοτριώσεις. Χρήματα όμως που ακόμα δεν ήρθαν.
Έχοντας υπόψη ότι θα λαμβάναμε χρήματα κάναμε τους σχεδιασμούς μας.  Αυτά τα στοιχεία που είδαν το φως της δημοσιότητας δεν βλάπτουν μόνο τον Όμιλο αλλά με τη δημοσίευση τους στο εξωτερικό βλάπτουν την ίδια τη χώρα.

Πως θα βλέπατε τον Όμιλο να κινείται τα επόμενα χρόνια;

Σίγουρα δεν αναμένω επιστροφή στα δεδομένα του 2008-09 αλλά διαβλέπω ότι μπορούμε να είμαστε σε τέτοια κατάσταση στην οποία να μπορούμε να αποπληρώνουμε τα δάνεια και τις υποχρεώσεις μας εφαρμόζοντας παράλληλα και τη στρατηγική μας. Πιστεύω πως αν δεν προκύψει κάποια μεγάλη διαφοροποίηση των δεδομένων,  το 2015 ο Όμιλος θα καταφέρει αυτόν τον στόχο.

Ο Όμιλος

Ο Όμιλος D. Zavos συμπληρώνει φέτος 35 χρόνια παρουσίας στην κυπριακή αγορά ακινήτων. Σ’ αυτήν την πορεία, από το 1980, ο Όμιλος αναπτύσσει και προγραμματίζει καινούργια έργα. Στην πορεία που προηγήθηκε, ο Όμιλος ολοκλήρωσε 127 μεγάλα έργα που αντιπροσωπεύουν χιλιάδες ακίνητα. Για 108 από αυτά εκδόθηκαν ξεχωριστοί τίτλοι ιδιοκτησίας. Παράλληλα, σύμφωνα με τον κ. Ζαβό, αγοράστηκαν διάφορα ξενοδοχεία τα οποία μετατράπηκαν σε οικιστικά διαμερίσματα για τα οποία εκδόθηκαν πιστοποιητικά τελικής έγκρισης και εντός του 2015 αναμένουν την έκδοση ξεχωριστών τίτλων. Τέτοια παραδείγματα είναι το ξενοδοχείο Marathon (64 διαμερίσματα), το ξενοδοχείο Ρούσος (145 διαμερίσματα) και το ξενοδοχείο Pegasus (62 διαμερίσματα).
Σύμφωνα με τον κ. Ζαβό ο Όμιλος δημιούργησε γραφεία σε χώρες όπως η Ρωσία, η Αγγλία αλλά και στη Μέση Ανατολή μέσω των οποίων προωθούνται τα ακίνητα της εταιρείας.