Η περιπέτεια της Κύπρου από το 2011 μέχρι σήμερα

Επί διακυβέρνησης Χριστόφια και με υπουργό Οικονομικών τον Χαρίλαο Σταυράκη, στο μακρινό πλέον 2011, η Κύπρος μπήκε σε μια περιπέτεια εκτός αγορών, εντός οικονομικής κρίσης, τραπεζικής αναταραχής κι έπειτα καταστροφής και Μνημονίου.

Τον Μάιο του 2011 η Κύπρος τέθηκε εκτός διεθνών αγορών, αφού το spread του κυπριακού ομολόγου εκτοξεύθηκε καθιστώντας τον δανεισμό από διεθνείς επενδυτές ασύμφορο.

Εκτός αγορών, Μαρί και πακέτα μέτρων
Ενώ η Ευρώπη και οι ΗΠΑ έψαχναν τρόπους να ανταπεξέλθουν της οικονομικής κρίσης, η οποία ταλαιπωρεί τον πλανήτη από τον Σεπτέμβριο του 2008 όταν κατέρρευσε η Lehman Brothers, η Κύπρος ήταν ακόμη στο κατώφλι των αρνητικών εξελίξεων. Του αποκλεισμού της χώρας από τις αγορές ακολούθησαν τα τραγικά γεγονότα με την έκρηξη στο Μαρί, τραγωδία η οποία είχε και οικονομικό αντίκτυπο. Η χώρα είχε ηλεκτρικό ρεύμα με διακοπές, το κόστος του ηλεκτρικού εκτοξεύθηκε ενώ το κράτος, αποκλεισμένο από τις αγορές, ξέμεινε από κεφάλαια. Αυτός ήταν και ο λόγος εξασφάλισης του ρωσικού δανείου των 2,5 δισ. ευρώ.

Παράλληλα, η κυβέρνηση σε συνεννόηση με τη Βουλή των Αντιπροσώπων προχώρησε σε εφαρμογή δύο πακέτων μέτρων εντός μερικών μηνών, με σκοπό τον περιορισμό των δαπανών και συγκράτησης του δημοσίου μισθολογίου. Το μέτρο παγοποίησης των προσαυξήσεων στο δημόσιο αλλά και των προαγωγών ισχύει από το 2011.

Τραπεζική κρίση
Και ενώ η κυπριακή οικονομία ήταν ήδη αποκομμένη, τα σοβ αρά προβλήματα των τραπεζών ήρθαν στην επιφάνεια. Αρχικά ο Αθανάσιος Ορφανίδης ώθησε σε παραίτηση τους Μπουλούτα και Βγενόπουλο. Παράλληλα, τόσο η Λαϊκή όσο και η Τράπεζα Κύπρου βρίσκονταν σε διαδικασίες ανακεφαλαιοποίησης, οι οποίες οδηγήθηκαν σε ναυάγιο με αποτέλεσμα τις καθοριστικής σημασίας αποφάσεις των Eurogroup του 2013.

Τον Μάιο του 2012 το κράτος ενίσχυσε τα κεφάλαια της Λαϊκής με κεφαλαιακή ένεση 1,8 δισ. Πρόεδρος της τράπεζας διορίστηκε ο Μιχάλης Σαρρής, ενώ διευθύνων σύμβουλος ήταν ο επί χρόνια υπάλληλος της Λαϊκής, Χρήστος Στυλιανίδης.

Κάθοδος τρόικας
Την ίδια περίοδο κλιμάκιο της τρόικας άρχισε την επισκόπηση της κυπριακής οικονομίας, του τραπεζικού συστήματος και των δημοσιονομικών. Το καλοκαίρι του 2012 πέρασε δίχως ουσιαστικό αποτέλεσμα. Ο τότε υπουργός Οικονομικών, Βάσος Σιαρλή, απέδωσε την καθυστέρηση σε διαφωνίες με την τρόικα αλλά και τις διακοπές του Αυγούστου. Τελικώς η κυβέρνηση Χριστόφια οδηγήθηκε στο πρώτο draft Μνημονίου, το οποίο συμφωνήθηκε με την τρόικα, ωστόσο, το ΑΚΕΛ και η κυβέρνηση ουδέποτε αποδέχτηκαν το κείμενο και τις απαιτήσεις στην ολότητά του. Η υπογραφή του Μνημονίου μετατέθηκε, τελικά, στην επόμενη κυβέρνηση Νίκου Αναστασιάδη.

Κούρεμα καταθέσεων και λουκέτο στη Λαϊκή
Πληροφορίες, μήνες πριν τον Μάρτιο του 2013, έκαναν λόγο για bail in, δηλαδή κούρεμα καταθέσεων στην περίπτωση της Κύπρου. Κατά την προεκλογική περίοδο ο Νίκος Αναστασιάδης έκανε τη γνωστή δήλωση περί δέσμευσης ότι δεν θα δεχόταν κούρεμα καταθέσεων.

Ωστόσο, τα γεγονότα τον διέψευσαν. Σε μια μαραθώνια συνεδρία που ξεκίνησε την Παρασκευή, 14 Μαρτίου το 2013 και ολοκληρώθηκε ξημερώματα Σαββάτου, έφερε την πρώτη απόφαση για κούρεμα σε όλες τις καταθέσεις στο κυπριακό, χρηματοπιστωτικό σύστημα. Ακολούθησε μια εβδομάδα καταιγιστικών εξελίξεων. Οι τράπεζες έκλεισαν και εφαρμόστηκαν περιοριστικά μέτρα διακίνησης κεφαλαίων. Η Βουλή απέρριψε την πρόταση του Eurogroup, ενώ «ευφάνταστες» ιδέες για έξοδο από το οικονομικό αδιέξοδο ακούστηκαν από πολλά πολιτικά πρόσωπα. Ορισμένες από αυτές ήταν η κρατικοποίηση όλων των ταμείων προνοίας, η δημιουργία ταμείου με συμμετοχή Κυπρίων του εξωτερικού αλλά και η έκδοση ομολόγων συνδεδεμένα με το φυσικό αέριο της χώρας, είναι οι βασικές ιδέες που ποτέ δεν υλοποιήθηκαν.

Την ίδια εβδομάδα ο Μιχάλης Σαρρής, υπουργός Οικονομικών, μετέβη στη Μόσχα με σκοπό την εξασφάλιση δανείου-γέφυρα, το οποίο θα εξασφάλιζε χρόνο στην Κύπρο, η οποία βρισκόταν εν μέσω του πιο σημαντικού διαλόγου στη σύγχρονη ιστορία της. Ούτε από τη Ρωσία προέκυψε κάποια θετική, για την Κύπρο, εξέλιξη που οδήγησε στις σκληρές αποφάσεις του Eurogroup της 24ης προς 25η Μαρτίου.

Η Λαϊκή Τράπεζα έκλεισε, αποφασίστηκε το κούρεμα καταθέσεων σε όλους τους καταθέτες της τράπεζας εκτός των εξασφαλισμένων, αλλά και κούρεμα κατά το ήμισυ στην Τράπεζα Κύπρου.

Η ιστορία του χρηματοπιστωτικού ιδρύματος άλλαξε και μια μεγάλη περίοδος περιοριστικών μέτρων, εφαρμογής μέτρων λόγω Μνημονίου και τακτικών αξιολογήσεων ξεκίνησε για τη χώρα.

Η πρώτη έξοδος στις αγορές
Η πρώτη έξοδος στις αγορές μετά τον αποκλεισμό του 2011, πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2014 με έκδοση ομολόγου της τάξης των 750 εκατ. ευρώ και απόδοση στο 4,75%.

Μερικούς μήνες αργότερα και πιο συγκεκριμένα τον Απρίλιο του 2015, η Κύπρος έκανε το δεύτερο βήμα εξόδου στις αγορά με έκδοση επταετούς ομολόγου, της τάξης του 1 δισ. και με απόδοση στο 4%.

Πλέον η Κύπρος πραγματοποιεί τα τελικά βήματα εξόδου από το πρόγραμμα στήριξης, τα οποία περιλαμβάνουν και τη νέα άντληση κεφαλαίων από τις διεθνείς αγορές. Εντός των επόμενων έξι μηνών Η Κύπρος ολοκληρώνει την πορεία της εντός Μνημονίου, ωστόσο, οι προκλήσεις για την οικονομία είναι ακόμη μεγάλες, με κυριότερες τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και το στοίχημα της υγιούς και σταθερής ανάπτυξης.