Κυπριακές Aερογραμμές: Το τέλος

Αρνητική, όπως αναμενόταν, είναι η απόφαση της Διεύθυνσης ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία τονίζει ότι η κρατική χορηγία της τάξης των 103 εκ. ευρώ που δόθηκαν στις Κυπριακές Αερογραμμές ως ενίσχυση στα πλαίσια αναδιάρθρωσης του 2012, αλλά και με το αιτιολογικό του τουρκικού εμπάργκο ήταν παράνομη και δεν συνάδει με τους κανόνες των κρατικών ενισχύσεων της Ένωσης.

Στη συνέχεια η Επιτροπή καλεί την εταιρεία να επιστρέψει το εν λόγω ποσό στο κράτος, κάτι που συνεπάγεται κλείσιμο της εταιρείας. Σημειώνεται ότι ο υπουργός Οικονομικών , Χάρης Γεωργιάδης, θα προβεί σε δηλώσεις επί του θέματος, σε έκτακτη δημοσιογραφική διάσκεψη που συγκάλεσε για το απόγευμα της Παρασκευής.

Τονίζεται, πως οι επιβάτες είναι καλυμμένοι αφού ήδη έχουν γίνει διευθετήσεις σε αυτό το επίπεδο, μέσω συμφωνιών με άλλες εταιρείες και διοργανωτές ταξιδίων. Οι εργαζόμενοι στις Κυπριακές πραγματοποίησαν εκδήλωση διαμαρτυρίας έξω από τα κεντρικά γραφεία της εταιρείας στη Λευκωσία.

Διαβάστε αυτούσια της απόφαση της Κομισιόν

Μετά από εις βάθος έρευνα, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ένα πακέτο ενίσχυσης αναδιάρθρωσης ύψους άνω των 100 εκατ. ευρώ προς τον προβληματικό εθνικό αερομεταφορέα της Κύπρου, τιςΚυπριακές Αερογραμμές, προσέδωσε στην επιχείρηση αδικαιολόγητο πλεονέκτημα έναντι των ανταγωνιστών της, κατά παράβαση των κανόνων της ΕΕ περί κρατικών ενισχύσεων. Ως εκ τούτου, οι Κυπριακές Αερογραμμές οφείλουν να επιστρέψουν όλες τις ασυμβίβαστες ενισχύσεις που έλαβαν. Ειδικότερα, η Επιτροπή διαπίστωσε ότι οι Κυπριακές Αερογραμμές δεν είχαν καμία πραγματική προοπτική να καταστούν βιώσιμες χωρίς συνεχιζόμενη κρατική ενίσχυση.

Η Επίτροπος Margrethe Vestager, αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού, ανέφερε τα εξής: «Οι Κυπριακές Αερογραμμές έλαβαν σημαντικά δημόσια κονδύλια από το 2007 αλλά δεν ήταν σε θέση να προβούν σε αναδιάρθρωση και να καταστούν βιώσιμες δίχως συνεχή κρατική ενίσχυση. Συνεπώς, η εισφορά επιπλέον δημόσιων κονδυλίων θα είχε ως αποτέλεσμα να παραταθεί απλώς ο αγώνας χωρίς όμως να επιτευχθεί αλλαγή ως προς το αποτέλεσμα. Οι επιχειρήσεις πρέπει να είναι κερδοφόρες, με βάση τις δικές τους επιδόσεις και την ικανότητά τους να ανταγωνίζονται και δεν μπορούν ούτε θα πρέπει να βασίζονται σε χρήματα των φορολογουμένων για να παραμένουν στην αγορά με τεχνητό τρόπο.»

Η Επιτροπή διαπίστωσε ότι οι Κυπριακές Αερογραμμές αντιμετώπιζαν οικονομικές δυσχέρειες επί σειρά ετών και κατ’ επανάληψη επωφελήθηκαν από μέτρα δημόσιας στήριξης (για περισσότερες λεπτομέρειες, βλ. την χρονολογική σειρά κατωτέρω):
##Τον Σεπτέμβριο του 2007, η Επιτροπή ενέκρινε πακέτο ενίσχυσης αναδιάρθρωσης ύψους 95 εκατ. ευρώ υπέρ των Κυπριακών Αερογραμμών.
##Τον Δεκέμβριο 2012, η Κύπρος κοινοποίησε στην Επιτροπή ενίσχυση διάσωσης ύψους 73 εκατομμυρίων ευρώ υπέρ της αεροπορικής εταιρείας. Ορισμένες δόσεις του δανείου που ανέρχονται συνολικά σε 34,5 εκατ. ευρώ καταβλήθηκαν κατά παράβαση της υποχρέωσης της Κύπρου να περιμένει το αποτέλεσμα του ελέγχου των κρατικών ενισχύσεων από την Επιτροπή. Το 2012, η Κύπρος χορήγησε επίσης εισφορά κεφαλαίου ύψους 31,3 εκατ. ευρώ στις Κυπριακές Αερογραμμές . Η Επιτροπή, τον Μάρτιο του 2013, κίνησε εις βάθος έρευνα για το μέτρο αυτό καθώς και για την εισφορά κεφαλαίου του 2012.

##Τον Οκτώβριο 2013, η Κύπρος κοινοποίησε στην Επιτροπή πακέτο ενίσχυσης ύψους 102,9 εκατομμυρίων ευρώ για την αναδιάρθρωση των Κυπριακών Αερογραμμών. Στη δέσμη μέτρων συμπεριλαμβανόταν η προαναφερόμενη εισφορά κεφαλαίου ύψους 31,3 εκατ. ευρώ, η κεφαλαιοποίηση του χρέους ύψους 63 εκατ. ευρώ και 8,6 εκατ. ευρώ για την κάλυψη του ελλείμματος του ταμείου προνοίας της επιχείρησης, ενός συστήματος παροχών για τους υπαλλήλους. Η Επιτροπή κίνησε εις βάθος έρευνα τον Φεβρουάριο του 2014 ώστε να αξιολογηθούν τα μέτρα.

Σύμφωνα με τις ισχύουσες κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για τη διάσωση και την αναδιάρθρωση προβληματικών επιχειρήσεων, μια επιχείρηση μπορεί να λάβει ενίσχυση αναδιάρθρωσης μία μόνο φορά σε περίοδο 10 ετών (σύμφωνα με την αρχή της «εφάπαξ ενίσχυσης»). Η αρχή αυτή ακολουθείται ώστε να αποφεύγεται η εξάρτηση των παραγόντων της αγοράς από δημόσια κονδύλια και να ενθαρρύνεται η αποτελεσματική διαχείριση των επιχειρήσεων και ο μεταξύ τους ανταγωνισμός με βάση τις επιδόσεις τους. Η Κύπρος δεν έχει παράσχει αποδεικτικά στοιχεία ότιοι Κυπριακές Αερογραμμές αντιμετώπιζαν εξαιρετικές και απρόβλεπτες περιστάσεις που θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν εξαίρεση από την αρχή αυτή.

Η Επιτροπή διαπίστωσε επίσης ότι το σχέδιο αναδιάρθρωσης των Κυπριακών Αερογραμμών βασίζεται σε μη ρεαλιστικές παραδοχές και δεν αντικατοπτρίζει επαρκώς τα διαφορετικά σενάρια της αγοράς. Τα προτεινόμενα μέτρα αναδιάρθρωσης δεν φαίνονται κατάλληλα για την αντιμετώπιση των περιστάσεων που οδήγησαν στις δυσκολίεςτων Κυπριακών Αερογραμμών. Επιπλέον, η προτεινόμενη περίοδος αναδιάρθρωσης είναι μεγαλύτερη από ό,τι η Επιτροπή έχει επιτρέψει στο πλαίσιο άλλων υποθέσεων αναδιάρθρωσης αεροπορικών εταιρειών.

Τέλος, προκειμένου να αποφευχθεί ο ηθικός κίνδυνος που συνιστά η διάσωση μη αποδοτικών φορέων με χρήματα των φορολογουμένων, σύμφωνα με τους κανόνες κρατικών ενισχύσεων της ΕΕ, κάθε εταιρεία που λαμβάνει ενίσχυση αναδιάρθρωσης πρέπει να συμβάλλει επαρκώς η ίδια στην κάλυψη του κόστους της αναδιάρθρωσης. Η Επιτροπή διαπίστωσε ότι η συμβολή των Κυπριακών Αερογραμμών είναι πολύ κάτω από το όριο του 50% που απαιτείται από τις κατευθυντήριες γραμμές.

Για όλους τους προαναφερόμενους λόγους, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι Κυπριακές Αερογραμμές δεν ήταν σε θέση να καταστούν βιώσιμες μακροπρόθεσμα χωρίς συνεχή κρατική στήριξη.

Τα επανειλημμένα δημόσια μέτρα στήριξης έχουν ήδη προσφέρει ένα σημαντικό οικονομικό πλεονέκτημα στην αεροπορική εταιρεία έναντι των ανταγωνιστών της, οι οποίοι όφειλαν να λειτουργούν χωρίς τα εν λόγω δημόσια κονδύλια. Προκειμένου να αποκατασταθεί αυτή η στρέβλωση του ανταγωνισμού, οι Κυπριακές Αερογραμμές πρέπει τώρα να επιστρέψουν την ενίσχυση στους Κύπριους φορολογούμενους. Με τον τρόπο αυτό θα αποκατασταθεί η κατάσταση που υπήρχε στην αγορά πριν από τη χορήγηση της ενίσχυσης και θα εξαλειφθούν, ή τουλάχιστον θα αμβλυνθούν, οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού που προκλήθηκαν από την ενίσχυση. Τούτο είναι αναγκαίο για τη διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού στην εσωτερική αγορά. Η πολιτική ανάκτησης της Επιτροπής περιγράφεται στην ανακοίνωσή της του 2007, Ανακοίνωση για την ανάκτηση ενισχύσεων.

Χρονολογική σειρά
Σεπτέμβριος 2007
 
Η Επιτροπή ενέκρινε πακέτο ενίσχυσης αναδιάρθρωσης ύψους 95 εκατ. ευρώ υπέρ των Κυπριακών Αερογραμμών.

2010-2011
 
Οι Κυπριακές Αερογραμμές έλαβαν ενισχύσεις για επαγγελματική κατάρτιση ύψους 269.000 ευρώ στο πλαίσιο του καθεστώτος απαλλαγής για μη προβληματικά μέτρα στήριξης.

Φεβρουάριος 2012
 
Η Επιτροπή κίνησε προκαταρκτική έρευνα όταν πληροφορήθηκε από δημοσιεύματα του Τύπου ότι προβλεπόταν αύξηση κεφαλαίου για τις Κυπριακές Αερογραμμές.

Σεπτέμβριος-Δεκέμβριος 2012
 
Η Κύπρος προέβη σε εισφορά κεφαλαίου ύψους 31,3 εκατ. ευρώ στην αεροπορική εταιρεία.

Δεκέμβριος 2012
 
Η Κύπρος κοινοποίησε ενίσχυση διάσωσης ύψους 73 εκατομμυρίων ευρώ υπέρ της αεροπορικής εταιρείας. Δόσεις του δανείου που ανέρχονται συνολικά σε 34,5 εκατ. ευρώ καταβλήθηκαν μεταξύ Ιανουαρίου και Ιουλίου 2013, κατά παράβαση της υποχρέωσης της Κύπρου να περιμένει το αποτέλεσμα του ελέγχου των κρατικών ενισχύσεων από την Επιτροπή.

Μάρτιος 2013
 
Η Επιτροπή ξεκίνησε εις βάθος έρευνα όσον αφορά το πακέτο ενίσχυσης διάσωσης ύψους 73 εκατ. ευρώ και την   εισφορά κεφαλαίου ύψους 31,3 εκατ. ευρώ.

Οκτωβρίου 2013
 
Η Κύπρος κοινοποίησε πακέτο ενίσχυσης για την αναδιάρθρωση των Κυπριακών Αερογραμμών ύψους 102,9 εκατ. ευρώ, προς έγκριση   βάσει των διατάξεων περί κρατικών ενισχύσεων. Το πακέτο κάλυπτε την εισφορά κεφαλαίου ύψους 31,3 εκατ. ευρώ που είχε ήδη χορηγηθεί το 2012, κεφαλαιοποίηση του χρέους ύψους 63 εκατ. ευρώ και 8,6 εκατ. ευρώ για την κάλυψη του ελλείμματος του ταμείου προνοίας, ενός συστήματος παροχών για τους υπαλλήλους που έχουν ως έδρα την Κύπρο (εξαιρουμένων των πιλότων), το οποίο χρηματοδοτείται με εισφορές από τους εργαζομένους και απότις Κυπριακές Αερογραμμές.

Φεβρουάριος 2014
 
Η Επιτροπή κίνησε εις βάθος έρευνα ώστε να αξιολογηθεί το πακέτο ενίσχυσης αναδιάρθρωσης.

Ιστορικό

Οι Κυπριακές Αερογραμμές είναι ο εθνικός αερομεταφορέας της Κύπρου και ανήκουν κατά 93,67% στο κυπριακό δημόσιο. Οι Κυπριακές Αερογραμμές είναι προβληματικές από το 2009.

Κατά τα τελευταία έτη, η Επιτροπή διεξήγαγε μία σειρά εις βάθος ερευνών σχετικά με την αναδιάρθρωση αεροπορικών εταιρειών. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, τα συναφή μέτρα είτε δεν περιλάμβαναν κρατική ενίσχυση (π.χ. σε ό,τι αφορά την SAS Scandinavian Airlines) είτε τηρούσαν τις κατευθυντήριες γραμμές (π.χ. όσον αφορά την Adria Airways, την airBaltic, τη LOT την Air Malta και την Czech Airlines). Ωστόσο, τον Ιανουάριο του 2012, η Επιτροπή διαπίστωσε ότι το σχέδιο αναδιάρθρωσης της Malév δεν ήταν κατάλληλο ώστε να καταστεί η εταιρεία βιώσιμη μακροπρόθεσμα και έδωσε εντολή στην Ουγγαρία να ανακτήσει το αδικαιολόγητο πλεονέκτημα που είχε αποκτήσει η εταιρεία μέσω επανειλημμένων μέτρων δημόσιας ενίσχυσης. Η Επιτροπή δημοσίευσε επίσης σημείωμα πολιτικής σχετικά με κρατικές ενισχύσεις που έχουν χορηγηθεί σε προβληματικές αεροπορικές εταιρείες.

Η μη εμπιστευτική εκδοχή της απόφασης θα δημοσιευθεί με τον αριθμό υπόθεσης SA.37220 στο Μητρώο κρατικών ενισχύσεων  στον ιστότοπο ανταγωνισμού, μόλις διευθετηθούν τυχόν ζητήματα απορρήτου. Οι νέες αποφάσεις περί κρατικών ενισχύσεων που δημοσιεύονται στο διαδίκτυο και στην Επίσημη Εφημερίδα ανακοινώνονται στο εβδομαδιαίο ηλεκτρονικό δελτίο για τις κρατικές ενισχύσεις «State Aid Weekly e-News».