Η Total, η βαθιά Μεσόγειος και η τυχερή Noble

Την ώρα που οι δηλώσεις κομμάτων αναφορικά με την Total δίνουν και παίρνουν, χωρίς όμως να προσεγγίζεται η ουσία του ζητήματος, ορισμένα δεδομένα διαδραματίζουν τον δικό τους ρόλο, ο οποίος είναι καθοριστικός στον χώρο της ενέργειας παγκοσμίως. Οι σχέσεις της εκάστοτε κυβέρνησης με την κάθε εταιρεία ενέργειας, είναι επίσης σημαντικές όχι όμως σε βαθμό που να σπάζουν συμβόλαια, όπως μπορεί να γίνει σε περιπτώσεις έντονης πολιτικής αστάθειας ή πολεμικών συρράξεων.

Μεγάλο βάθος
Ένα πρώτο και κύριο δεδομένο στην περίπτωση της Κύπρου αλλά και ευρύτερα της Ανατολικής Μεσογείου είναι το βάθος του βυθού, το οποίο φτάνει ακόμη και τα 3,000 μέτρα στην περιοχή. .

To μεγάλο βάθος της θάλασσας σε συνδυασμό με την ιδιαίτερα ανώμαλη μορφολογία του υποθαλάσσιου εδάφους της Μεσογείου καθιστούν δύσκολο το έργο της εξόρυξης και το εγχείρημα διασύνδεσης χωρών μέσω αγωγού.

Την ίδια ώρα θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και ορισμένα δεδομένα που αφορούν στην ΑΟΖ της Κύπρου, η οποία ουσιαστικά προσφέρει την ευκαιρία για έρευνες σε δύο μεγάλες λεκάνες ιζημάτων ή παρομοιάζοντας με την χερσαία γεωλογία γύρω μας, παρόμοιες των κοιλάδων.. Οι δυο μεγάλες λεκάνες είναι αφενός αυτή της Λεβαντίνης, την οποία η Κύπρος μοιράζεται με το Ισραήλ και αφετέρου η λεκάνη του Ηρόδοτου, δυτικά του υποθαλάσσιου βουνού Ερατοσθένης.
 

Ρίσκο και αβεβαιότητα
Οι όροι αβεβαιότητα και ρίσκο είναι απόλυτα γνωστοί στις εταιρείες υδρογονανθράκων ειδικά όταν κερδίζουν μια άδεια έρευνας σε μια χώρα. Για να γίνει καλύτερα κατανοητό αυτό αξίζει να σημειωθούν τα ακόλουθα συγκριτικά παραδείγματα στην περίπτωση της εξερεύνησης υδρογονανθράκων στην περιοχής μας. Η έκταση της λεκάνης της Λεβαντίνης είναι μεγαλύτερη κατά τέσσερις φορές από την Κύπρο, ενώ η έκταση ενός κοιτάσματος όπως αυτό της Αφροδίτης καλύπτει μια έκταση σχεδόν όσο η Λευκωσία, ενώ η διάμετρος κάθε ερευνητικής γεώτρησης είναι πολύ μικρότερη από ένα μέτρο. Όλα τα πιο πάνω και λαμβάνοντας υπόψη ότι τα πετρώματα που εξερευνώνται σήμερα στην περιοχή μας βρίσκονται σε βάθη πέραν των 5.000 μέτρων, γίνεται αντιληπτό το μέγεθος της αβεβαιότητας και του ρίσκου που υπάρχει σε τέτοιες δραστηριότητες.

Παρόλαυτα, μέχρι στιγμής έχουν εντοπιστεί στη λεκάνη της Λεβαντίνης σημαντικά κοιτάσματα όπως στο οικόπεδο 12 της κυπριακής ΑΟΖ αλλά και στα Λεβιάθαν και Ταμάρ του Ισραήλ, με συνολικές ποσότητες της τάξης των 30 τρισ. κυβικών ποδών φυσικού αερίου.



Ο άγνωστος Ερατοσθένης
Την ίδια στιγμή βορειοδυτικά των εν λόγω περιοχών βρίσκεται το υποθαλάσσιο βουνό Ερατοσθένης, κατά βάση στο Τεμάχιο 8 της κυπριακής ΑΟΖ. Παρόλο που έχουν πραγματοποιεί πολλές επιστημονικές και σεισμικές έρευνες στην περιοχή του Ερατοσθένη, καμία γεώτρηση ως σήμερα δεν πραγματοποιήθηκε για πετρέλαιο ή φυσικό αέριο ώστε να εξερευνήσει τα βαθύτερα άγνωστα πετρωμάτων του Ερατοσθένη.

Παρόλα, αυτά το βάθος στο οποίο αναγκάζεται να φτάσει η κάθε εταιρεία άπτεται γεωλογικών συνθηκών που υπάρχουν στο οικόπεδο και του εκτιμώμενου βάθους του σχηματισμού που αναγνωρίστηκε. Στους πρόποδες του Ερατοσθένη και βαθύτερα στις γειτνιάζουσες λεκάνες τα βάθη της θάλασσας κυμαίνονται από 1.500 μέχρι 2.500 μέτρα. Νότιο-ανατολικά του Ερατοσθένη, η Noble η οποία διαχειρίζεται το τεμάχιο 12, έχει ανακαλύψει το κοίτασμα Αφροδίτη σε βάθος θάλασσας στα 1.700 μέτρα, ενώ το βάθος του κοιτάσματος στο υπέδαφος ξεπερνά τα 5.000 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας.

Από την άλλη πλευρά στα νότιο-δυτικά του Ερατοσθένη, η εταιρεία Total μετά από σειρά ερευνών τα τελευταία δύο χρόνια, φαίνεται ότι δεν έχει εντοπίσει γεωλογικούς σχηματισμούς ελκυστικούς να διερευνηθούν περαιτέρω με γεωτρήσεις, ενώ στην περίπτωση της Noble τα δεδομένα ήταν θετικά. Ως εκ τούτου κάθε εταιρεία πριν να τρυπήσει ζυγίζει τον παράγοντα του ρίσκου αποτυχίας έναντι του μεγέθους μιας πιθανής ανακάλυψης από την γεώτρηση.
Έτσι στον πιο πάνω υπολογισμό υπό το σημερινό, αντίξοο οικονομικό περιβάλλον, έαν λάβει κάποιος υπόψη και το περιορισμένο ύψος εταιρικών κεφαλαίων που διατίθενται σήμερα στην έρευνα πιθανών κοιτασμάτων, τότε διαπιστώνεται ότι κάτω από την παγκόσμια κατάσταση μέχρι να επανέλθει ισορροπία στις αγορές, οι ευκαιρίες για νέες γεωτρήσεις υπολογίζονται ενδελεχώς από τις εταιρείες.

Με τα ίδια δεδομένα και η κοινοπραξία ENI/ Kogas πραγματοποιεί τις δικές της έρευνες, με ερευνητικές γεωτρήσεις στο τεμάχιο 9,το οποίο βρίσκεται ανατολικά του Ερατοσθένη, στην κοιλάδα της Λεβαντίνης επίσης.

Βαθιά Μεσόγειος, ρηχή Βόρεια Θάλασσα
Την ίδια στιγμή η Total παράγει τις μεγαλύτερες ποσότητες φυσικού αερίου σε οικόπεδα που κατέχει στη Βόρεια Θάλασσα. Πάντως, θα πρέπει να τονιστεί πως αναφερόμαστε σε βάθος που βρίσκεται μόλις 50 με 200 μέτρα από τον πυθμένα της Βόρειας Θάλασσας, ενώ σε συγκεκριμένο κοίτασμα (στο οποίο η γαλλική εταιρεία κατέχει το μεγαλύτερο ποσοστό ως μέλος κοινοπραξίας) τρυπά σε λιγότερο από 100 μέτρα.

Το βάθος, η μορφολογία του εδάφους και η ποιότητα των πετρωμάτων που μια εταιρεία βρίσκει σε μια γεώτρηση καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό το κόστος για κάθε έρευνα κι έπειτα για την εξόρυξη. Την ίδια στιγμή καθοριστικό ρόλο διαδραματίζει η ποιότητα του φυσικού αερίου που εντοπίζεται, σε συνδυασμό πάντα με τις αξιοποιήσιμες ποσότητες.

Στον πιο πάνω χάρτη διακρίνεται το βάθος της Ανατολικής Μεσογείου, το οποίο κυμαίνεται κυρίως από 1,500 έως 3.000 μέτρα.

Όλα αυτά κρίνουν την επιτυχία ερευνών σε μια συγκεκριμένη περιοχή, εάν αναφερόμαστε σε υποθαλάσσια κοιτάσματα, την ώρα που κομβικής σημασίας θεωρούνται και οι επιλογές για την εμπορική αξιοποίηση των  ποσοτήτων φυσικού αερίου. Στην περίπτωση της Κύπρου οι επιλογές ουσιαστικά δεν υπάρχουν. Οι αγωγοί της Τουρκίας λόγω πολιτικών συνθηκών δεν μπορούν να αξιοποιηθούν.

Οι πρώτες επαφές της Λευκωσίας και της Noble με την αιγυπτιακή πλευρά άφησαν ενθαρρυντικά μηνύματα για πώληση φυσικού αερίου στη χώρα. Ενδιαφέρον επίσης υπάρχει και από την Ευρώπη για προμήθεια φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου μέσω του προτεινόμενου υποθαλάσσιου αγωγού “East-Med pipeline” που θα ενώνει Ισραήλ-Κύπρο-Ελλάδα, ωστόσο το Ισραήλ δεν έχει ακόμη λάβει αποφάσεις για το πώς θα διοχετεύσει τους ενεργειακούς του πόρους στις αγορές, ενώ σε εξέλιξη βρίσκεται ακόμη η υπόθεση αναφορικά με το καρτέλ που εντοπίζει αρμόδια επιτροπή στη χώρα σχετικά με τη Noble. Η αμερικανική εταιρεία με τη σειρά της έχει παγώσει κάθε διαδικασία στο Ισραήλ, μέχρι να ξεκαθαρίσει το τοπίο εντός της γειτονικής χώρας.

Η εν λόγω εξέλιξη μπορεί να αποδειχθεί ευνοϊκή για την Κύπρο, σε περίπτωση η κυβέρνηση κινηθεί γρήγορα και με συγκεκριμένη πρόταση προς τη Noble, αναφορικά με την αξιοποίηση του φυσικού αερίου στο οικόπεδο 12. Υπενθυμίζεται πως η αμερικανική εταιρεία εκδήλωσε πρόθεση για λειτουργία FPSO, στην περιοχή, σκέψη που αξιολογείται και ως η πιο ρεαλιστική λύση με τα σημερινά, ενεργειακά δεδομένα. Απ’ εκεί κι έπειτα η πιο κοντινή αγορά, στην οποία μπορεί να πωληθεί το φυσικό αέριο από την κυπριακή ΑΟΖ είναι αυτή της Αιγύπτου. Στη γειτονική χώρα η BG Group, λειτουργεί τερματικό υγροποίησης φυσικού αερίου (LNG Facility).