Χωρίς εφικτές αναδιαρθρώσεις η οικονομία δεν έχει μέλλον

Από τον Ιούνιο του 2013, όταν η Κεντρική Τράπεζα (ΚΤ) ξεκίνησε να δημοσιεύει συνολικά στοιχεία για τα μη-εξυπηρετούμενα δάνεια (NPLs) ως ποσοστό επί του συνόλου των δανείων, αυτά αυξάνονται συνεχώς.

στόσο,  παρότι τα «κόκκινα» αυτά δάνεια αυξήθηκαν απο 30.6% τον Ιούνιο του 2013 σε σχεδόν 50% το Νοέμβρη του 2014 (τελευταία διαθέσιμα στοιχεία), γεγονός που μεταφράζεται στη συσσώρευση περισσοτέρων απο €7δις επιπλέον εξυπηρετούμενων οφειλών, ο ρυθμός αναδιάρθρωσής τους παραμένει χαμηλός, μην έχοντας ξεπεράσει το 12% κατά την εν λόγω περίοδο (ΚΤΚ, 2015).

Πιο συγκεκριμένα, εως τα τέλη Νοεμβρίου, αναδιάρθρωσης έτυχε μόλις το 11.1% των NPLs, ποσοστό που μεταφράζεται σε αξία δανείων της τάξεως των €3.1δις. Αναφορικά με τα δάνεια προς νομικά πρόσωπα (κυρίως εταιρίες), μεγαλύτερα ποσοστά αναδιαρθρώσεων σημειώθηκαν στον τομέα των κατασκευών (25.3% των μη-εξυπηρετούμενων δανείων του κλάδου) ο οποίος είναι εξάλλου ο τομέας με το μεγαλύτερο ποσοστό προβληματικών δανείων (78.7%). Τα δάνεια προς κατασκευαστές που αναδιαρθρώθηκαν αντιστοιχούν σε €1.4δις (εκ των €7.6δις του συνόλου των δανείων του κλάδου) κι επομένως σε περισσότερο από 46% του συνόλου των αναδιαρθρωμένων δανείων. Υψηλά ποσοστά αναδιαρθρώσεων επιτεύχθηκαν στους κλάδους των ‘Μεταφορών και Υγείας’ (π. 30%) ενώ σε εκείνους του real estate και του Τουρισμού/Εστίασης κυμάνθηκαν σε 15.6% και 16.1% αντίστοιχα.

Σε ό,τι αφορά τα δάνεια προς ιδιώτες, εκ των οποίων περισσότερα απο τα μισά (51.7%) θεωρούνται μη εξυπηρετούμενα, το ποσοστό αναδιάρθρωσης άγγιξε το 8.3% κατά μέσο όρο, φτάνοντας το 9.9% για τα στεγαστικά και το το 6.6% για τα καταναλωτικά δάνεια. Απο τα €4.3δις των δανείων για αυτοστέγαση που δεν εξυπηρετούνται, μόλις τα €378εκ είχαν αναδιαρθρωθεί ως το τέλος Νοεμβρίου.

Η αναδιάρθρωση των δανείων, η οποία συνίσταται κατά κανόνα σε παράταση του χρόνου αποπληρωμής τους, προσωρινή μείωση των μηνιαίων δόσεων και ‘σπανιότερα’ σε μείωση των επιτοκίων ή διαγραφή μέρους του οφειλόμενου κεφαλαίου και των τόκων, θεωρείται ότι σε μεγάλο βαθμό «έμεινε πίσω» εν αναμονή των αποτελεσμάτων των τεστ αντοχής των τραπεζών. Γενικότερα ωστόσο πιστεύεται ότι στην προσπάθειά τους να προβούν σε αναδιαρθρώσεις, οι τράπεζες εμποδίζονται απο τις πολύπλοκες διαδικασίες που προϋποτίθενται και την απλούστευση των οποίων έχουν ήδη ζητήσει απο την ΚΤ. Η προώθηση, τέλος, του νόμου για τις εκποιήσεις και του πλαισίου για την αφερεγγυότητα, αναμένεται ότι επίσης θα συμβάλλει στην επιτάχυνση της όλης διαδικασίας ρυθμίσεων των δανειακών οφειλών μέσα στο 2015.

Μια αποτελεσματικότερη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων, η οποία θα συμπεριλάβει τη - σε μεγάλο βαθμό - αναδιάρθρωσή τους, εφόσον βέβαια αυτά θα κριθούν ως βιώσιμα, μπορεί να οδηγήσει σε ικανοποιητικά ποσοστά ανακτήσεων, να βοηθήσει δηλαδή τις τράπεζες να εισπράξουν τμήματα των δανείων που αυτή τη στιγμή δεν εξυπηρετούνται, κι ως εκ τούτου να αυξήσει τα έσοδα και τη ρευστότητά τους. Η καθυστέρηση των αναδιαρθρώσεων απο την άλλη, δεν κρύβει κανένα όφελος, αντίθετα ενισχύει τη συσσώρευση μη-εξυπηρετούμενων δανείων στους ισολογισμούς των τραπεζών και την πιθανότητα μιας ‘νέας’ κρίσης στο χρηματοπιστωτικό σύστημα της Κύπρου. Η αδυναμία να γίνει διαχείριση του τεράστιου όγκου των μη-εξυπηρετούμενων δανείων γίνεται μοιραία τροχοπέδη για την ανάκαμψη της οικονομίας.

Η ‘νέα’ Τράπεζα Κύπρου (και οι άλλες ανακεφαλαιοποιημένες εγχώριες τράπεζες) μπορούν να συμβάλλουν στην ανάπτυξη με την παραχώρηση χαμηλότοκων δανείων και άλλων ‘έξυπνων’ λύσεων αναδιάρθρωσης προβληματικών δανείων (που βρίσκονται σήμερα στα ψηλότερα επίπεδα της ΕΕ). Για να μπορέσει η πραγματική οικονομία να αναπτυχθεί σωστά πρέπει να υπάρξει άμεση και σημαντική μείωση των χρεών των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων.
Οι τόκοι υπερημερίας και οι υπερχρεώσεις σε καθυστερημένα δάνεια θα πρέπει να διαγραφούν άμεσα, συμπεριλαμβανόμενων και των τόκων κεφαλαίου που οι δανειολήπτες δεν θα μπορέσουν ποτέ να αποπληρώσουν και αυτό κυρίως λόγω προηγούμενων τοκογλυφικών χρεώσεων που επέβαλαν οι εγχώριες τράπεζες. Επίσης, μερικούς μήνες πριν, η Ισλανδία – έξι χρόνια μετά που χρεοκόπησαν οι τράπεζες της – προχώρησε σε κούρεμα χρέους για τα νοικοκυριά και ιδιαίτερα στα στεγαστικά δάνεια. Το κούρεμα μεταφράζεται σε περίπου €25.000 για τον κάθε δανειολήπτη, ενώ άμεσα θα επωφεληθεί σχεδόν το 85% των νοικοκυριών. Σημειώστε ότι τα νοικοκυριά και επιχειρήσεις τις συγκεκριμένης χώρας δεν είχαν τα δικά μας επίπεδα δανεισμού!

Επίσης, για ακόμη μια φορά, ενώ τα καταθετικά επιτόκια έχουν αποκλιμακωθεί αισθητά - τα υφιστάμενα και νέα δανειοδοτικά επιτόκια παραμένουν ακόμη στα ύψη και δεν έχουν μειωθεί αναλογικά (αν όχι και περισσότερο). Οι επιχειρήσεις πρέπει να ανανεωθούν με νέο (αλλά πιο σημαντικά φθηνό) χρήμα για να μπορέσει η οικονομία να επανεκκινηθεί. Η κυβέρνηση πρέπει να είναι σε θέση να σκεφτεί το πώς θα πράξει με το υπέρογκο χρέος των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων και να θέσει (κάτω υπό προϋποθέσεις και περιορισμούς) ‘κούρεμα ιδιωτικού χρέους’ (μελετώντας τις συνεπακόλουθες επιπτώσεις στις τράπεζες).