Τα επιτόκια στην Κύπρο και στην ευρωζώνη

Τα ψηλά δανειστικά επιτόκια στην Κύπρο αποτελούν σημαντικό ανταγωνιστικό μειονέκτημα για την Κυπριακή οικονομία, έναντι των υπολοίπων οικονομιών της ευρωζώνης. Τα ψηλά δανειστικά επιτόκια, ευθύνονται, σε κάποιο βαθμό, για το ψηλό ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων ενώ παράλληλα επιβαρύνουν και αυτούς που πληρώνουν κανονικά τις δόσεις τους.  Επειδή ο ιδιωτικός δανεισμός στην Κύπρο είναι πολύ ψηλός σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης (πλην του Λουξεμβούργου), το κόστος στην οικονομία είναι μεγάλο και δυσκολεύει την ανάκαμψη της οικονομίας, πόσο μάλλον την ανάπτυξη της.  €60 και πλέον δις δάνεια προς 1.8% ψηλότερο επιτόκιο κοστίζει τουλάχιστον €1,08 δις το χρόνο στους δανειολήπτες. 

Μεγάλο μέρος αυτού του ποσού μεταφέρεται στους καταθέτες, οι οποίοι απολαμβάνουν ψηλότερα επιτόκια στην Κύπρο.  Αξίζει λοιπόν τον κόπο να εξετάσουμε κατά πόσο τα ψηλά επιτόκια στην Κύπρο είναι δικαιολογημένα και κατά πόσο θα μπορούσαν να μειωθούν και να φτάσουν τα επίπεδα της ευρωζώνης.  Διότι η αντίδραση της κοινωνίας και η δημαγωγία των πολιτικών, δεν επιλύει το πρόβλημα.  Αν εξετάσουμε τα τελευταία στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, θα διαπιστώσουμε ότι η ψαλίδα μεταξύ δανειστικών και καταθετικών επιτοκίων στις πλείστες χώρες της ευρωζώνης, είναι περίπου η ίδια και είναι γύρω στο 1.8%, τόσο είναι και στην Κύπρο.

Το επιτοκιακό περιθώριο όπως ονομάζεται η ψαλίδα, είναι το μέσο δανειστικό επιτόκιο για στεγαστικά δάνεια μείον το μέσο επιτόκιο σε γραμμάτια διάρκειας ενός έτους. Η σύγκριση γίνεται μεταξύ των χωρών μελών της ευρωζώνης, οι οποίες χρησιμοποιούν ως νόμισμα τους το ευρώ.  Μια τράπεζα δέχεται καταθέσεις πληρώνοντας κάποιο επιτόκιο και χορηγεί δάνεια με ψηλότερο επιτόκιο.  Το επιτοκιακό περιθώριο καλύπτει το κόστος λειτουργίας της τράπεζας και το κέρδος της.  Όπως αναφέραμε πιο πάνω, τα ψηλά δανειστικά επιτόκια αυξάνουν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. 

Παράλληλα όμως, τα ψηλά επίπεδα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αυξάνουν τα δανειστικά επιτόκια, διότι η τράπεζα θα επιδιώξει να καλύψει το κόστος λειτουργίας και το κέρδος της από τα δάνεια που εξυπηρετούνται.  Ο σημαντικότερος όμως παράγοντας που διατηρεί τα δανειστικά επιτόκια σε ψηλά επίπεδα είναι τα ψηλά καταθετικά επικόκια, τα οποία είναι τα ψηλότερα στην ευρωζώνη και περίπου 2% ψηλότερα από τον μέσο όρο της ευρωζώνης.  Το επιτόκιο καταθέσεων είναι το κόστος άντλησης κεφαλαίων της τράπεζας.   Μια τράπεζα, αναγκαστικά, θα πρέπει να χρεώσει ψηλότερο δανειστικό επιτόκιο.  Η ρίζα του προβλήματος είναι τα επιτόκια καταθέσεων.  Τα καταθετικά επιτόκια στην Κύπρο ήταν πάντοτε ψηλότερα από τα ευρωπαϊκά λόγω του μεγέθους της χώρας, αλλά κυρίως λόγω της μεγάλης ζήτησης για δάνεια, σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Η ευκολία με την οποία χορηγούνταν τα δάνεια σε συνδυασμό με τους χαλαρούς κανόνες εποπτείας, οδήγησε σε αύξηση των δανείων.  Η χορήγηση δανείων ήταν μια πολύ επικερδής δραστηριότητα για τις τράπεζας, αφού το σύστημα τους επέτρεπε να αναγνωρίζουν τόκους σε μη εξυπηρετούμενα δάνεια, δηλαδή δάνεια στα οποία δεν εισπράττονταν δόσεις.  Μετά  την πρόσφατη τραπεζική μεταρρύθμιση και εξυγίανση, τα πράγματα είναι σήμερα πολύ διαφορετικά.  Από εδώ και μπρος δεν συντρέχουν λόγοι για ψηλά καταθετικά επιτόκια και η τάση είναι πτωτική.  Αυτό με τη σειρά του θα οδηγήσει σε χαμηλότερα δανειστικά επιτόκια.  Άλλωστε, η ζήτηση για δάνεια είναι σήμερα πολύ χαμηλή, και οι τράπεζες διαθέτουν πολλά ρευστά διαθέσιμα, που δεν κερδίζουν τίποτα.  Για να δανείσουν, οι τράπεζες θα αναγκαστούν να μειώσουν τα δανειστικά τους επιτόκια.