Ηλιάδης: Θα μπορούσαμε να περιορίσουμε την φούσκα

Αλήθεια, τι ανάπτυξη θέλουμε; Τι βλέπουμε στον ορίζοντα και τι στρατηγικό σχεδιασμό διαθέτουμε; Η Κύπρος είναι ιδανικό μέρος για να αναπτυχθεί ο τομέας της παραθεριστικής κατοικίας. Τι γίνεται, λοιπόν, προς την κατεύθυνση αυτή; Όπως υπογραμμίζει ο κ. Ηλιάδης, χρειάζεται μια αποφασιστική στροφή στην ποιοτική ανάπτυξη, την προστασία του περιβάλλοντος, την προσφορά ολοκληρωμένων οικιστικών έργων, ενώ χρειάζεται, επιτέλους, να ασχοληθούμε και με το θέμα της αισθητικής. 

Κύριε Ηλιάδη, ο τομέας των ακινήτων πλήγηκε περισσότερο από κάθε άλλον από την οικονομική κρίση. Ποια είναι τα βασικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζετε;

Οι επιχειρηματίες ανάπτυξης γης, αλλά και όσοι ασχολούνται άμεσα ή έμμεσα με τον κλάδο αυτό, βιώνουν εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες και δεν έχουν άλλη επιλογή από την αναδιοργάνωση και τον επαναπροσδιορισμό των προτεραιοτήτων τους.

Τα προβλήματα είναι πολλά, αλλά θα αναφερθώ μόνο σε δύο. Το πρώτο αφορά στις τράπεζες, όπου παρατηρείται πρωτοφανής δυσλειτουργία. Επιπλέον, στην πραγματική οικονομία δεν υπάρχει ρευστότητα και πώς μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη χωρίς χρήμα; Το δεύτερο πρόβλημα δεν είναι άλλο από την αξιοπιστία του κλάδου, που έχει, κατά τη γνώμη μου, αδίκως μπει στο στόχαστρο.

Τι μέτρα πρέπει να ληφθούν για να στηριχθεί ο κλάδος και να επιστρέψει σταδιακά σε αναπτυξιακή πορεία;

Η κυπριακή οικονομία χρειάζεται μεγάλες και διαρθρωτικές αλλαγές, ιδιαίτερα μετά και τα γεγονότα του Μαρτίου 2013, τα οποία κλόνισαν την αξιοπιστία της χώρας μας διεθνώς. 

Η όλη οικονομία της Κύπρου απαιτεί σταθερότητα, οι καιροί δεν επιτρέπουν ελαφρότητα, ευκολίες και άλματα στο κενό. Τα προβλήματά μας δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν στο επίπεδο της σκέψης που τα δημιούργησε.  Χρειάζονται επειγόντως αλλαγές νοοτροπίας τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα, ώστε να διαμορφώσουμε συνθήκες που να προάγουν τον υγιή ανταγωνισμό και να εξασφαλίζουν ότι δεν θα υπάρξει προνομιακή μεταχείριση κανενός.

Πρέπει να σημειωθεί ότι ήδη αποδίδουν ορισμένα από τα μέτρα που έχουν ληφθεί για ενίσχυση του τομέα των ακινήτων, όπως η χορήγηση άδειας παραμονής και η απόκτηση κυπριακής ιθαγένειας από ξένους υπηκόους, νοουμένου πάντα, ότι συντρέχουν οι πολύ αυστηρές προϋποθέσεις βάσει των οποίων οι λύσεις αυτές τέθηκαν σε εφαρμογή.

Το «ένοχο» παρελθόν                                                            

Όπως και σε κάθε τομέα, που αναπτύσσεται απότομα, έγιναν αρκετά λάθη. Ποια ήταν τα σημαντικότερα;

Οι παράγοντες που κρύβονται πίσω από τη γενικότερη κρίση στον τομέα των ακινήτων είναι πολλοί και οι περισσότεροι οφείλονται, κατά κύριο λόγο, στην παγκόσμια οικονοµική κρίση. Στο ξεκίνημα αυτής της ύφεσης πρωταγωνιστικό ρόλο είχε τόσο η αγορά κατοικίας όσο και οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες που την πλαισιώνουν.

Σε εγχώριο επίπεδο είναι διάφορα τα θέματα που διαδραμάτισαν ρόλο στην παρακμή του κλάδου μας. Μεταξύ άλλων, ήταν η έλλειψη στρατηγικού προγραμματισμού από την πολιτεία, σε σχέση με τον συνολικό πολεοδομικό και χωροταξικό σχεδιασμό, καθώς επίσης και η απουσία ενός συστήματος προγραμματισμού των δραστηριοτήτων που αφορούν στον ευρύτερο τομέα ανάπτυξης γης. Επίσης, οι χρονοβόρες γραφειοκρατικές διαδικασίες για μεγάλα αναπτυξιακά έργα, για έκδοση αδειών οικοδομής και πολεοδομικών αδειών, τίτλων ιδιοκτησίας και άλλων πιστοποιητικών. Τέλος, η ευκολία του τραπεζικού δανεισμού και ο απίστευτα μεγάλος αριθμός των developers με ανύπαρκτο επαγγελματισμό.

Θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί το φαινόμενο της φούσκας;

Θεωρώ πως το φαινόμενο της φούσκας δεν θα μπορούσε να αποφευχθεί εντελώς. Παρόλα αυτά θα μπορούσαμε, με πιο σωστούς χειρισμούς και στρατηγικό προγραμματισμό, να περιορίσουμε τη μεγάλη καταστροφή που είχε υποστεί ο κλάδος μας.

Τα πράγματα κινούνταν με υπερβολικά γρήγορους ρυθμούς, η ζήτηση βρισκόταν στα ύψη και όπως ήταν αναμενόμενο υπήρχαν όλες οι κατάλληλες συνθήκες και προϋποθέσεις για να δημιουργηθεί η ανάλογη προσφορά. Ίσως η υπερβολική επιδίωξη κερδών στον χρηματοοικονομικό τομέα, σε συνδυασµό µε την απουσία της κατάλληλης εποπτείας αλλά και καθοδήγησης της Κυβέρνησης και των φορέων της, να οδήγησε σε παρακινδυνευμένες επενδύσεις είτε από άγνοια είτε από λάθος εκτίµηση.

Ποιο το μέλλον του κλάδου τα επόμενα πέντε χρόνια;

Οφείλουμε να δώσουμε πρώτα μια καθαρή απάντηση στο ερώτημα «τι ανάπτυξη θέλουμε στον κλάδο των ακινήτων;» και να γίνει άμεσα ο στρατηγικός σχεδιασμός.

Η προσπάθεια για ανάκαμψη της οικονομίας είναι συλλογική ευθύνη και δεν έχει χρονικό ορίζοντα, αλλά απαιτεί συνέχεια και συνέπεια και κυρίως προσαρμογή στο ανταγωνιστικό περιβάλλον.

Πρέπει να γίνει μια αποφασιστική στροφή στην ποιοτική ανάπτυξη, την προστασία του περιβάλλοντος, την προσφορά ολοκληρωμένων οικιστικών έργων και επιτέλους να ασχοληθούμε με το θέμα της αισθητικής.

Η Κύπρος είναι ιδανικό μέρος για να αναπτυχθεί ο τομέας της παραθεριστικής κατοικίας. Ως επιχειρηματίας που βρίσκομαι στην πρώτη γραμμή, μαζί με πολλούς άλλους που συλλογικά προσπαθούμε να αναζωπυρώσουμε την ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο, εκτιμώ ότι παρά τις δύσκολες συνθήκες, με σκληρή δουλειά θα τα καταφέρουμε. Πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχει η εκτίμηση από διεθνείς οίκους ότι ένα τεράστιο ποσό της τάξεως των €500 δις, προερχόμενο από Μέση Ανατολή και Ασία, αναζητεί στην Ευρώπη ενδιαφέροντα έργα για επένδυση. Αυτό λέει πολλά.

Πώς κρίνετε τη συμπεριφορά των τραπεζικών ιδρυμάτων τους τελευταίους μήνες;

Έχει γίνει κατανοητό σε όλους μας ότι οι συνθήκες, σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, έχουν αλλάξει δραματικά όσον αφορά στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, αφού οι τράπεζες δύσκολα χρηματοδοτούν, πλέον, τις επιχειρήσεις και τους ιδιώτες και κατά συνέπεια η ρευστότητα στον ευρύτερο τομέα ανάπτυξης γης και οικοδομών είναι μηδαμινή.  Θα πρέπει να βρεθεί μια χρυσή τομή, έτσι ώστε οι τράπεζες να δώσουν τη δυνατότητα στις βιώσιμες επιχειρήσεις να ανασάνουν και ταυτόχρονα να ορθοποδήσουν,  δημιουργώντας με αυτό τον τρόπο μακροπρόθεσμες προοπτικές για το συμφέρον όλων.Νομίζω ότι οι τράπεζες, μέχρι σήμερα τουλάχιστον, είναι φανερό ότι δεν έχουν συνέλθει από τα γεγονότα του Μαρτίου 2013.

Ανησυχείτε για το θέμα των εκποιήσεων; 

Βεβαίως μας απασχολεί το θέμα των εκποιήσεων τόσο λόγω της κοινωνικής του διάστασης όσο και για τον βαθμό που μπορεί να επηρεάσει τον τομέα μας. Θεωρώ και σε αυτή την περίπτωση πως εάν εφαρμοστούν σωστές διαδικασίες και γίνουν σωστοί χειρισμοί προς όλες τις κατευθύνσεις, τότε μπορεί να επιτευχθεί ένα πιο ανώδυνο αποτέλεσμα για όλους τους εμπλεκόμενους φορείς.

Το μεγάλο εγχείρημα του Minthis Hills

Η Pafilia προχωρά σταθερά, παρά τις δυσκολίες, με το έργο Minthis Hills Golf Resort. Πόσο δύσκολο ήταν υπό τις παρούσες συνθήκες;

Το μεγάλο αυτό έργο, αποτέλεσμα πάθους, αφοσίωσης, αναπτυξιακού οράματος και σκληρής δουλειάς, αποτελεί ένα αρχιτεκτονικό κομψοτέχνημα και μια μοναδική ανάπτυξη, η οποία, αναμφίβολα, χαρίζει νέα διάσταση στον τομέα της ανάπτυξης γης.

Το μεγάλο εγχείρημα που αναλάβαμε είχε εξαρχής σοβαρές δυσκολίες, που έγιναν ακόμα πιο μεγάλες μέσα στις πρωτοφανείς συνθήκες της συνεχιζόμενης οικονομικής κρίσης που διανύουμε.

Ως εταιρεία πήραμε τα δικά μας μέτρα και επιστρατεύσαμε όλες μας τις δυνάμεις, ώστε να διασφαλίσουμε και να συνεχίσουμε την πετυχημένη πορεία μας στον τομέα των ακινήτων. Έχω την αίσθηση ότι με τη μεθοδικότητα και την υπευθυνότητα που μας χαρακτηρίζουν, αλλά και με σκληρή δουλειά, σε μεγάλο βαθμό το έχουμε πετύχει. Παρά τις δυσκολίες που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια και παρότι ο δρόμος είναι γεμάτος από εμπόδια, έχουμε επιλέξει μια συγκεκριμένη κατεύθυνση, θέσαμε στόχους και είμαστε αισιόδοξοι για το τελικό αποτέλεσμα.

Τι πρέπει να γίνει, ώστε να δούμε κι άλλες αναπτύξεις αυτού του βεληνεκούς στην Κύπρο;

Εκτιμώ ότι χρειάζεται επειγόντως να δημιουργηθεί ένα σταθερό οικονομικό περιβάλλον, να δοθεί ένα δυνατό μήνυμα αέναης μεταρρυθμιστικής προσπάθειας στον κρατικό και ιδιωτικό τομέα και απτές αποδείξεις ότι οι κρατικές υπηρεσίες λειτουργούν με ευρωπαϊκούς ρυθμούς.

Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε στο IN Business Δεκεμβρίου.