Κυπριακή Ναυτιλιακή: Το Κράτος Ενδιαφέρεται;

Τέτοιες μέρες πέρσι, προβήκαμε σε ανασκόπηση του απερχόμενου έτους σε σχέση με την Κυπριακή Ναυτιλία.  Μετά από ανάλυση των θετικών και αρνητικών στοιχείων τότε, καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι “η Κυπριακή Ναυτιλία, παρέμεινε ακόμη ένας από τους πιο σημαντικούς αιμοδότες της Κυπριακής Οικονομίας”, με χειροπιαστές προοπτικές περαιτέρω ανάπτυξης για το 2014, εάν υλοποιούνταν τα ακόλουθα αναγκαία διαρθρωτικά μέτρα:

1.    Χάραξη “Κρατικής Ναυτιλιακής Πολιτικής”.
2.    Διορισμός Διευθυντή Τμήματος Εμπορικής Ναυτιλίας (ΤΕΝ).
3.    Προώθηση της Κυπριακής Ναυτιλίας στο εξωτερικό.
4.    Υλοποίηση της απόφασης της Κυβέρνησης για την αναβάθμιση της Ναυτιλιακής Διοίκησης με τη δημιουργία θέσης “Υφυπουργού Ναυτιλίας”.

Από την περσινή μας ανασκόπηση μέχρι σήμερα, έχει παρέλθει ένας χρόνος.  Έχουν επαληθευτεί οι περσινές μας εκτιμήσεις και προβλέψεις για το 2014 τόσο για την Ναυτιλιακή Βιομηχανία, όσο και για τη Ναυτιλιακή Διοίκηση/Νηολόγιο;  Ας εξετάσουμε πρώτα εν συντομία, τι έχει επισυμβεί στην Κυπριακή Ναυτιλία το 2014.

Θετικά Στοιχεία:

1.    Η Ναυτιλιακή Βιομηχανία διατήρησε τη συνεισφορά της στην Κυπριακή Οικονομία για ακόμη μία χρονιά, γύρω στο 7% του ΑΕΠ.  Αυτό το ψηλό ποσοστό οικονομικής συνεισφοράς καθίσταται ακόμη πιο σημαντικό, εάν ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι, τα τελευταία πέντε τουλάχιστον χρόνια, τα ναύλα παραμένουν διεθνώς πολύ χαμηλά.  Επιπρόσθετα αναφέρεται ότι, σε πολύ λίγες άλλες ναυτιλιακά αναπτυγμένες χώρες, η οικονομική συνεισφορά της εγχώριας Ναυτιλιακής Βιομηχανίας φθάνει σε τέτοιο ψηλό επίπεδο.

2.    Η Ναυτιλιακή Βιομηχανία επίσης, παρά το σημαντικό “κούρεμα” καταθέσεων που αρκετές Ναυτιλιακές εταιρείες στην Κύπρο είχαν υποστεί σαν αποτέλεσμα της πρόσφατης Τραπεζικής Κρίσης, παραμένει πιστή στην Κύπρο και το Κυπριακό Νηολόγιο, στοιχείο που λειτουργεί σαν μία διαχρονική “ψήφος εμπιστοσύνης” για την Κύπρο ως ναυτιλιακό/επιχειρηματικό κέντρο.  Παρά τον έντονο διεθνή ανταγωνισμό που έχει να αντιμετωπίσει καθημερινώς, η εγχώρια Ναυτιλία, συνεχίζει να απασχολεί γύρω στις 4500 υψηλά καταρτισμένους υπαλλήλους και 55000 ναυτικούς.

3.    Η Ναυτιλιακή Διοίκηση, δηλαδή το Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων και το Τμήμα Εμπορικής Ναυτιλίας, κάτω από την πολιτική καθοδήγηση του Υπουργού Μάριου Δημητριάδη και σε συνεργασία με το Ναυτιλιακό Επιμελητήριο, προέβη στην

i.    Ανάθεση καθηκόντων Διευθυντή Τμήματος Εμπορικής Ναυτιλίας σε ένα μόνο Αναπληρωτή Διευθυντή και όχι σε έξι διαφορετικά άτομα όπως είχε συμβεί επί μηνιαίας βάσης, από τον Απρίλιο του 2012.  Η προσωρινή έστω, αυτή ενέργεια, έχει τουλάχιστον επιφέρει μία σχετική σταθερότητα στη διεύθυνση του τόσο σημαντικού αυτού Κυβερνητικού Τμήματος και ειδικά στις σχέσεις του με την Ναυτιλιακή Βιομηχανία, μέσω και πιο τακτικών επαφών που πραγματοποιήθηκαν.

ii.    Εκπόνηση Μελέτης μέσω της οποίας, θα  γίνει σύγκριση μεταξύ της Κύπρου και άλλων ανταγωνιστικών Νηολογίων και Ναυτιλιακών Κέντρων διεθνώς.  Η Μελέτη αυτή, η οποία εκπονείται με την έμπρακτη στήριξη του Κυπριακού Οργανισμού Προώθησης Επενδύσεων (CIPA), θα αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο για τη χάραξη “Κρατικής Ναυτιλιακής Πολιτικής”, την οποία, το Ναυτιλιακό Επιμελητήριο για πολλά έτη επιζητά.

Για τις θετικές αυτές εξελίξεις και ενέργειες, ως Ναυτιλιακή Βιομηχανία εκφράζουμε δημόσια, τις ευχαριστίες μας στον νέο-διορισθέντα Υπουργό Συγκοινωνών, καθώς και στη Διεύθυνση και το προσωπικό τόσο του Υπουργείου Συγκοινωνιών, όσο και του Τμήματος Εμπορικής Ναυτιλίας.

Στοιχεία Προβληματισμού:

Για να μπορέσουμε όμως να αξιολογήσουμε σφαιρικά και κυρίως, αντικειμενικά, την σημερινή και μελλοντική πορεία της Κυπριακής Ναυτιλίας, θα πρέπει να παραθέσουμε και κάποιους συναφείς προβληματισμούς:

Συγκρίνοντας τα σχετικά στοιχεία των τελευταίων δεκαπέντε ετών, ένας αναγνώστης εύκολα μπορεί εύκολα να διαγνώσει ότι-

Ο Κυπριακός Στόλος ουσιαστικά δεν έχει αυξηθεί εδώ και αρκετά χρόνια.  Γιατί;

Αυτή η ποσοτική “στασιμότητα” υφίσταται, παρά τη διατήρηση του πολύ ανταγωνιστικού Κυπριακού Ναυτιλιακού Φορολογικού Συστήματος και της Κυπριακής Σημαίας στην ονομαζόμενη “Άσπρη Λίστα” ποιοτικών Νηολογίων σε σχέση με υψηλά επίπεδα ασφάλειας πλοίων.

1.    Ως κύρια αιτία αυτής της ποσοτικής στασιμότητας του Κυπριακού στόλου προβάλλεται η επιβολή του Τουρκικού Εμπάργκο στα Κυπριακά πλοία.  Αν και σίγουρα,  όπως αναφέρεται και πιο κάτω, η παράνομη αυτή εμπορική απαγόρευση θέτει το Κυπριακό Νηολόγιο σε μειονεκτική θέση σε σχέση με άλλα νηολόγια, το τι πρέπει να προβληματίσει εξίσου σοβαρά τα Πολιτειακά σώματα λήψεως αποφάσεων σε θέματα Ναυτιλίας (Κυβέρνηση και Βουλή των Αντιπροσώπων), είναι το γεγονός ότι, όταν το Τουρκικό Εμπάργκο πρώτο-εφαρμόστηκε το 1987 από τις Τουρκικές Ναυτιλιακές Αρχές, ο Κυπριακός στόλος όχι μόνο δεν μειώθηκε, αλλά μέχρι και πριν μία περίπου δεκαετία, είχε σημαντική αύξηση σε αριθμό εγγεγραμμένων πλοίων και μεταφορικής δύναμης των πλοίων αυτών.

Του προαναφερθέντος προβληματισμού ισχύοντος, θα πρέπει φυσικά να ληφθεί επίσης υπόψη το γεγονός ότι, γύρω στα 2000 πλοία με ξένη σημαία τυγχάνουν διαχείρισης από ναυτιλιακές εταιρείες στην Κύπρο (πέραν των Κυπριακών τους πλοίων), τα οποία εύκολα θα μετεγγράφονταν στο Κυπριακό Νηολόγιο “εν μία νυκτί” εάν το Τουρκικό Εμπάργκο και άλλα λειτουργικά προβλήματα επιλύονταν και ταυτόχρονα έτσι, θα αναβάθμιζαν τον Κυπριακό στόλο από 10ο σήμερα παγκοσμίως σε 3ο και από 3ο μεγαλύτερο στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε 1ο.  

Για πιο πάνω λόγους λοιπόν, καθίσταται επιτακτική η ανάγκη ανάληψης ακόμη πιο διεκδικητικής προσπάθειας άρσης του παράνομου αυτού Τουρκικού Εμπάργκο είτε ως “Μέτρο Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης”, σε σχέση με τις προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού Προβλήματος, ή/και, σαν μία ανεξάρτητη προσπάθεια εκτός του Κυπριακού Προβλήματος (πχ. σαν μέρος της διαδικασίας ένταξης της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση).

Σε αυτή τη “Διπλωματική Σταυροφορία” προς διάφορους διεθνείς και Ευρωπαϊκούς οργανισμούς, βάσει ενός ολοκληρωμένου Σχεδίου Δράσης, θα πρέπει να εμπλακεί άμεσα και η Ναυτιλιακή Βιομηχανία σε στενή συνεργασία με το Υπουργείο Εξωτερικών και Συγκοινωνιών.

2.    Επιπρόσθετα από το Τουρκικό Εμπάργκο, το οποίο αποτελεί την “Αχίλλειον Πτέρνα” του Κυπριακού Νηολογίου, και παρά την προαναφερθείσα θετική εξέλιξη της πρόσφατης ανάθεσης καθηκόντων Αναπληρωτή Διευθυντή του Τμήματος Εμπορικής Ναυτιλίας (ΤΕΝ) σε ένα μόνο Ανώτερο Λειτουργό του ΤΕΝ, το Τμήμα Ναυτιλίας, δεν αναμένεται να αποκτήσει μόνιμο Διευθυντή πριν από τον Απρίλιο του 2015, το ενωρίτερο.  

Το ανησυχητικό γεγονός λοιπόν ότι, το Τμήμα Ναυτιλίας, το οποίο αντιπροσωπεύει τον 10ο μεγαλύτερο Στόλο διεθνώς και τον 3ο μεγαλύτερο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, παραμένει για 3 ολόκληρα χρόνια χωρίς μόνιμο “Καπετάνιο στο Πηδάλιο”, εύκολα μπορεί να αντιληφθεί κάποιος, τι εντύπωση έχει δημιουργήσει στους πλοιοκτήτες-χρήστες της Κυπριακής Σημαίας και, αναπόφευκτα, τι λειτουργικά προβλήματα στο Τμήμα Ναυτιλίας.  Αυτονόητη λοιπόν θεωρείται, η άμεση ανάγκη πλήρωσης της σημαντικής αυτής διευθυντικής θέσης.  

3.    Σαν επιπρόσθετος λόγος “στασιμότητας”, μπορεί να αναφερθεί η περιορισμένη προώθηση της Ναυτιλίας στο εξωτερικό που παρατηρείται, λόγω ίσως των λιγοστών διαθέσιμων σχετικών κρατικών πόρων.  Σημαντικές όμως εξαιρέσεις αποτέλεσαν ομολογουμένως, η συνάντηση του Προέδρου της Δημοκρατίας τον Μάιο με μεγάλο αριθμό σημαντικών πλοιοκτητών στο Αμβούργο και η διοργάνωση στην Κύπρο της Ετήσιας Γενικής Συνέλευσης του Διεθνούς Ναυτιλιακού Επιμελητηρίου τον Ιούνιο.   Οι δύο αυτές, εκδηλώσεις διοργανώθηκαν το Ναυτιλιακό Επιμελητήριο, ενόψει της επιτυχούς συμπλήρωσης 25 Χρόνων εκ της ιδρύσεώς του.

Σε αντιπαραβολή όμως σημειώνεται ότι τα τελευταία χρόνια, άλλα ανταγωνιστικά Νηολόγια, έχουν αναπτύξει πολύ έντονη και οργανωμένη εκστρατεία προσέκλυσης ναυτιλιακών εταιρειών στη χώρα τους, επιτυγχάνοντας ταυτόχρονα με αυτόν τον τρόπο, αύξηση και στον αριθμό πλοίων που εγγράφονται στα Νηολόγιά τους.

4.    Σε σχέση τέλος, με την πρόταση της Κυβέρνησης για την αναβάθμιση της Ναυτιλιακής Διοίκησης με τη δημιουργία θέσης “Υφυπουργού Ναυτιλίας”, δημιουργείται το εύλογο ερώτημα προς τη Βουλή των Αντιπρόσωπων όπου σχετικό Νομοσχέδιο είχε κατατεθεί από τις 7 Μαρτίου 2013 και συζητήθηκε έκτοτε τρεις φορές στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών, γιατί δεν προωθήθηκε ακόμη, μία τόσο υποσχόμενη και επιζητούμενη και από την Ναυτιλιακή Βιομηχανία πρακτική εισήγηση, αφού δημόσια τουλάχιστον, όλα τα Πολιτικά Κόμματα και παρατάξεις, έχουν ταχτεί υπέρ της δημιουργίας θέσης “Υφυπουργού Ναυτιλίας”;

Η εδώ και δύο σχεδόν έτη, συνεχιζόμενη αυτή εκκρεμότητα, έχει αναπόφευκτα δημιουργήσει στη διεθνή ναυτιλιακή κοινότητα, ένα αίσθημα αμφισβήτησης προς τις Κυπριακές Πολιτειακές Αρχές και ειδικά τη Βουλή των Αντιπροσώπων, κατά πόσον υπάρχει πραγματική πρόθεση παροχής πολιτικής στήριξης και σημασίας προς την Κυπριακή Ναυτιλία, και ως εκ τούτου, πιθανόν να έχει ίσως ακόμη λειτουργήσει και ως αντικίνητρο προσέκλυσης περισσοτέρων ναυτιλιακών εταιρειών στην Κύπρο.

Τονίζεται ότι, η πρόταση για τη δημιουργία θέσης “Υφυπουργού Ναυτιλίας”, έγινε με απώτερο στόχο την περαιτέρω ενίσχυση του ήδη πολύ βεβαρυμμένου και πολυσχιδούς έργου που καλείται να επιτελεί το Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων και την ανάγκη επικέντρωσης του Υπουργείου σε άλλα εξίσου σημαντικά προβλήματα, έχοντας την πολιτική εποπτεία για άλλα οκτώ Κυβερνητικά Τμήματα και επιπρόσθετο αριθμό Ανεξάρτητων Αρχών και Ημικρατικών Οργανισμών, πέραν του Τμήματος Ναυτιλίας.  Είναι λοιπόν, άδικο και ανθρωπίνως αδύνατο, να αναμένεται από οποιαδήποτε ικανό Υπουργό ή Γενικό Διευθυντή του εν λόγω Υπουργείου να χειρίζεται ταυτόχρονα και αποτελεσματικά, εννέα διαφορετικά Κυβερνητικά Τμήματα και να δαπανεί τον απαραίτητο χρόνο σε όλα.

Υπενθυμίζεται επίσης ότι, η Ναυτιλία αποτελεί ίσως τη μόνη κατεξοχήν αμιγώς Διεθνοποιημένη Βιομηχανία που διαθέτει η Κύπρος σήμερα και, η οποία, εκ της φύσεως της, δραστηριοποιείται σε παγκόσμια βάση.  Κάθε ναυτιλιακά αναπτυγμένη χώρα λοιπόν, για να μπορεί να διατηρεί την “ελκυστικότητά” της προς τις ναυτιλιακές εταιρείες που δραστηριοποιούνται εντός της επικράτειάς της, χρειάζεται να ανταποκρίνεται γρήγορα σε διεθνείς ναυτιλιακές και οικονομικές εξελίξεις, καθώς και άλλα εθνικά ανταγωνιστικά λειτουργικά πλαίσια.

Πέραν του προβληματισμού για την πολύχρονη “στασιμότητα” που παρουσιάζεται στην αύξηση του Κυπριακού Νηολογίου, πρέπει επίσης να γίνει αναφορά και στην επιτακτική ανάγκη δημιουργίας των σχετικών υποδομών στην Κύπρο για την ανάπτυξη ενός πλήρους φάσματος Ναυτικής Εκπαίδευσης, έτσι ώστε οι ναυτιλιακές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας, να προμηθεύονται κατάλληλα καταρτισμένο και πιστοποιημένο προσωπικό, προσθέτοντας με αυτόν τον τρόπο, στην ελκυστικότητα της Κύπρου ως Ναυτιλιακού Κέντρου.  Ταυτόχρονα, θα δημιουργηθούν και νέες θέσεις εργασίας μέσα στα πλαίσια της “Γαλάζιας Ανάπτυξης” και της “Διευρυμένης Θαλάσσιας Πολιτικής” της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Συμπέρασμα:

Στην πιο πάνω ανασκόπηση της Κυπριακής Ναυτιλίας το 2014, έχουμε παραθέσει τόσο τις θετικές εξελίξεις, όσο και κάποιους προβληματισμούς / παρατηρήσεις σε σχέση με τις εκτιμήσεις που είχαμε κάνει, ακριβώς ένα χρόνο πριν.   Επαφίεται λοιπόν, στον αναγνώστη να προβεί στα δικά του/της αντικειμενικά και ανεπηρέαστα συμπεράσματα επί της ορθότητας της ανασκόπησής μας.

Ευελπιστούμε όμως ότι, βάσει των πιο πάνω, θα έχει καταστεί διαυγές ότι, η Ναυτιλία είναι μία ξεχωριστή και πολύ σημαντική Βιομηχανία, η οποία όχι μόνο προσφέρει στην Οικονομία και την Κοινωνία, αλλά επίσης ενισχύει έμπρακτα την πολιτική οντότητα της χώρας μας.

Οι προοπτικές περαιτέρω ανάπτυξης της Ναυτιλίας (σε συσχέτιση με την “αναδυόμενη” Βιομηχανία Ενέργειας ή όχι) παραμένουν πολύ χειροπιαστές, εάν κάποιος κοιτάξει μόνο για παράδειγμα, την πιθανότητα προσέλκυσης περισσότερων πλοίων και ναυτιλιακών εταιρειών από γειτνιάζουσες ναυτιλιακά αναπτυγμένες χώρες όπου, είτε λόγω πολιτικής αστάθειας ή άλλων γεωστρατηγικών τρεχουσών εξελίξεων, δεν είναι σε θέση να παρέχουν το πολύ ανταγωνιστικό λειτουργικό ναυτιλιακό πλαίσιο που προσφέρει η Κύπρος.

Ατενίζοντας λοιπόν το 2015, το αρχικό ερώτημα προβάλλει ακόμη πιο επιτακτικό….

Η Κυπριακή Ναυτιλιακή Βιομηχανία, Μπορεί και Καλύτερα το 2015 – Το Κράτος Ενδιαφέρεται Όμως;