Μπορείς να τρέξεις αλλά δεν μπορείς να κρυφτείς

Στα φοροτεχνικά κείμενα, γίνεται συχνά αναφορά στο ότι η ύπαρξη φορολογικού συστήματος αποτελεί χαρακτηριστικό κάθε πολιτισμένης κοινωνίας. Δεν υπάρχει άλλη εξήγηση για τη λογική αυτής της δήλωσης, πέρα από το γεγονός ότι παρουσιάζει τη μετάβαση από την ατομικότητα στη συλλογική δημιουργία μιας κοινότητας, η οποία αποτελεί ένα καλύτερο και ασφαλέστερο μέρος για να κατοικούν και να ευημερούν όλοι.

Οι κοινότητες αυτές που στο σύνολο τους αποτελούν την κοινωνία όπως τη γνωρίζουμε, είναι που επαναστάτησαν ενάντια στο κατεστημένο, ισχυριζόμενες ότι δεν συμβάλλουν όλοι ανάλογα με την οικονομική ικανότητα και τα κέρδη τους στη δίκαιη κατανομή των φορολογικών βαρών για την ομαλή χρηματοδότηση και κατ’ επέκταση λειτουργία  του κράτους, ταρακουνώντας έτσι την πολιτική ελίτ ανά το παγκόσμιο.

Αυτή είναι σε τελική ανάλυση και η γενεσιουργός αιτία για το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια έχουμε βιώσει μια συντονισμένη και άνευ προηγουμένου προσπάθεια από τον ΟΟΣΑ και από όλα τα ισχυρά πολιτικά φόρουμς στον πλανήτη, όπως οι G7 και οι G20, για αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής αλλά και της φοροαποφυγής. Δίχως αμφιβολία οι κανόνες της  διεθνούς φορολογίας υπόκεινται το τελευταίο διάστημα σε ουσιώδεις αλλαγές, οι οποίες συγκρίνονται μόνο με τη σαρωτική επίδραση που είχε η βιομηχανική επανάσταση στην παγκόσμια οικονομία τον 18ο αιώνα.

Ακρώνυμα και τεχνικοί όροι όπως η Διάβρωση της Βάσης και Μεταφορά Κερδών (BEPS), το Κοινό Πρότυπο Αναφοράς (CRS), η νομοθεσία για τις Ελεγχόμενες Αλλοδαπές Εταιρείες (CFC), αποτελούν πλέον μέρος του καθημερινού λεξιλογίου κάθε εταιρικού στελέχους, Διοικητικού Συμβούλου και φοροτεχνικού συμβούλου τα τελευταία χρόνια.

Σε γενικές γραμμές, η πρωτοβουλία για την υιοθέτηση ενός καθολικά αποδεκτού κειμένου (BEPS) με κοινώς συμφωνημένα σημεία δράσης (action points) η οποία υλοποιήθηκε πέρσι, αποτελεί την άμεση απάντηση στις φορολογικές «αδικίες» οι οποίες προέκυψαν από ένα πεπαλαιωμένο παγκόσμιο φορολογικό σύστημα δεκαετιών, το οποίο απέτυχε να ακολουθήσει μια συνεχώς αναπτυσσόμενη, παγκοσμιοποιημένη και ψηφιοποιημένη οικονομία σύμφωνα με τους επικριτές του.

Η πρωτοβουλία αυτή μέσω μιας σειράς προτεινόμενων ενεργειών, στοχεύει στο να καταστήσει τη διεθνή φορολόγηση πιο «δίκαιη και ηθική» συντονίζοντας τις προσπάθειες των κυρίαρχων κρατών υιοθετώντας ή μεταρρυθμίζοντας τη νομοθεσία τους με σκοπό να επιτύχει μια πιο «δίκαιη φορολογία», την ταύτιση δηλαδή της φορολόγησης με την  χώρα της πραγματικής δραστηριότητας και κατανάλωσης.

Ακόμη ένας τομέας όπου οι εξελίξεις έχουν λάβει τη μορφή και την ταχύτητα χιονοστιβάδας, είναι αυτός της εταιρικής υπόστασης και διαφάνειας (substance and transparency) στις οικονομικές συναλλαγές ανά το παγκόσμιο. Το Κοινό Πρότυπο Αναφοράς (CRS) αποτελεί ακόμη ένα μηχανισμό ο οποίος δημιουργήθηκε μέσα στην περσινή χρονιά και ο οποίος απολαμβάνει πλήρους και εν λευκώ πολιτικής υποστήριξης. Ο κύριος σκοπός του είναι η διευκόλυνση και η νομοθετική προσαρμογή της αυτόματης ανταλλαγής πληροφοριών σε παγκόσμια κλίμακα η οποία έχει ήδη υιοθετηθεί σε 65 (μέχρι σήμερα) χώρες (συμπεριλαμβανομένης της Κύπρου), εκ των οποίων οι 40 έχουν δεσμευτεί να ξεκινήσουν αυτόματα την ανταλλαγή πληροφοριών για λογαριασμούς που ανήκουν σε άτομα και εταιρείες (συμπεριλαμβανομένων καταπιστευμάτων και ιδρυμάτων) μέχρι το 2017. Οι πληροφορίες οι οποίες θα ανταλλαχθούν, θα καλύπτουν εισπράξεις από την πώληση χρηματοπιστωτικών περιουσιακών στοιχείων, υπόλοιπα λογαριασμών, μερίσματα και εισοδήματα από τόκους.

Η σαρωτική και ριζοσπαστική επίδραση σε παγκόσμια κλίμακα που τέτοια μέτρα εισαγάγουν στη διεθνή φορολογική σκηνή, αποτελούσε κάτι το εξωπραγματικό μερικά χρόνια πριν. Η ειρωνεία όμως είναι ότι τα ίδια πολιτικά φόρουμς τα οποία διασφάλιζαν ότι τέτοια μέτρα δεν θα αποτελούσαν μέρος της παγκόσμιας  πολιτικής ατζέντας είναι τώρα οι σταυροφόροι και μπροστάρηδες  για αποκατάσταση της τάξης, στο «μεσαιωνικό» εταιρικό κόσμο.

Το φορολογικό σκηνικό αλλάζει μέρα με τη μέρα και εδώ που φτάσαμε δεν υπάρχει επιστροφή. Απλοί καιροί απαιτούσαν απλές λύσεις και παρόλο που η πιο αποτελεσματική τεχνική φοροδιαφυγής στα παλιά χρόνια ήταν η φυσική εξαφάνιση για να γλυτώσεις από τον φοροεισπράκτορα, αυτό δεν αποτελεί μια αποτελεσματική λύση τον 21ο αιώνα. Στο σημερινό ψηφιοποιημένο και χωρίς σύνορα εταιρικό περιβάλλον, τα λόγια του θρυλικού Αμερικανού μποξέρ Joe Louis ταιριάζουν απόλυτα με την περίπτωση: «Μπορείς να τρέξεις αλλά δεν μπορείς να κρυφτείς».