Ταμεία... συγκέντρωσης κινδύνου

Σημαντικές αλλαγές χρίζει ο θεσμός των Ταμείων Προνοίας στην Κύπρο ο ρόλος των οποίων δεν έχει ακόμα θεσμοθετηθεί πλήρως, «δημιουργώντας έτσι σοβαρούς κινδύνους για την μελλοντική επάρκεια του συνόλου του συνταξιοδοτικού συστήματος», σύμφωνα με την AonHewitt.

Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, το συνολικό μέσο ποσοστό εισφοράς παρουσιάζει μείωση σε σχέση με τις προηγούμενες έρευνες ως αποτέλεσμα των πρωτόγνωρων γεγονότων που βίωσε πρόσφατα η Κυπριακή οικονομία και των προβλημάτων που ακολούθησαν (π.χ. αυξημένη αβεβαιότητα όσον αφορά την ασφάλεια του θεσμού των Ταμείων Προνοίας, ανάγκη μείωσης του ποσοστού εισφοράς από τα μέλη για αντιμετώπιση των σοβαρών προβλημάτων ρευστότητας που προέκυψαν λόγω των μισθολογικών μειώσεων, προσπάθεια μείωσης εργοδοτικού κόστους κάτι που οδήγησε στη μείωση του ποσοστού εισφοράς από εργοδότες κ.α.).

Αναμένουμε, αναφέρει η εταιρεία, ότι στο σύντομο μέλλον η συσχέτιση των εισφορών του εργοδότη με τις εισφορές ή τα χρόνια υπηρεσίας του μέλους θα τύχουν ευρύτερης χρήσης. «Τέτοιες δομές μπορούν να ενθαρρύνουν τα μέλη να εισφέρουν περισσότερα, άρα να αυξήσουν το συνταξιοδοτικό τους ωφέλημα.  Επιπρόσθετα, τέτοιες δομές μπορούν να αυξήσουν την διακράτηση του προσωπικού».

Η μέση κατανομή σε μετρητά (74%) θεωρείται αρκετά ψηλή σε σχέση με τη μέση ηλικία των μελών των Ταμείων που συμμετείχαν (41,1 χρόνια). Επίσης, 28% των Ταμείων διατηρούν κατανομή σε μετρητά 100%. «Η διασπορά σε επενδυτικές ομάδες δεν είναι επαρκής, αφού η κατανομή σε δύο μόνο επενδυτικές ομάδες (μετρητά και ομόλογα) φτάνει το 85%».

Η πλειοψηφία των επενδύσεων σε ομόλογα εστιάζεται στην εγχώρια αγορά (Κύπρος και Ελλάδα) κυβερνητικών και τραπεζικών εκδόσεων, αυξάνοντας σημαντικά τη συγκέντρωση κινδύνου.

Πρέπει άμεσα, αναφέρει ο οίκος, να τροχοδρομηθούν οι ακόλουθες αλλαγές στο πλαίσιο της λειτουργίας των Ταμείων Προνοίας:

■    Να εξεταστεί η υποχρεωτική παροχή επαγγελματικής ασφάλισης (Ταμεία Προνοίας) με μια ελάχιστη εισφορά από εργοδότες.
■    Να εξετασθεί η παροχή επιπλέον φορολογικών κινήτρων για την λήψη των ωφελημάτων στην ηλικία συνταξιοδότησης.
■    Επίσης να μελετηθεί το ενδεχόμενο αύξησης των ορίων φορολογικής έκπτωσης για ποσοστά εισφοράς από εργοδότες και εργαζομένους ώστε να δοθεί η δυνατότητα αυξημένου ρυθμού αποταμίευσης στο μέλλον, φορολογικά αποτελεσματικού, για μερική κάλυψη των απωλειών που έχουν υποστεί πρόσφατα τα ταμεία.
■    Να απαγορευθεί η λήψη των ωφελημάτων από τα Ταμεία Προνοίας παρά μόνο για σκοπούς συνταξιοδότησης, υγείας και θανάτου (δηλαδή να απαγορευθεί η παροχή ωφελημάτων κατά την αλλαγή εργοδότη και οι πρόωρες εξαργυρώσεις). Το μέτρο αυτό, θα αυξήσει κατακόρυφα το ύψος των θεσμικών κεφαλαίων στην οικονομία κάτι που να αναμένεται να συμβάλει καταλυτικά στην μελλοντική οικονομική ανάπτυξη.
■    Να περιοριστεί η λήψη των ωφελημάτων σε εφάπαξ μορφή (π.χ. σε 30%) και το υπόλοιπο να μετατρέπεται υποχρεωτικά σε ισόβια σύνταξη μέσω εξαγοράς από ασφαλιστική εταιρεία ή με σταδιακή ανάληψη.
■    Να θεσμοθετηθεί πλαίσιο μεταφοράς των αποθεματικών ενός υπαλλήλου από ταμείο σε ταμείο όταν αλλάζει εργοδότη, αλλά και να επιτραπεί η μεταφορά συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων από και προς εγκεκριμένα συνταξιοδοτικά σχέδια άλλων χωρών.
■    Να προωθηθεί η ενοποίηση ταμείων για μεγιστοποίηση της αποτελεσματικότητας μέσω της επίτευξης οικονομιών κλίμακας.
■    Να εξετασθεί η αλλαγή του πλαισίου επενδυτικής λειτουργίας των ταμείων. Συγκεκριμένα να επιτραπεί η χρήση ατομικών επενδυτικών επιλογών, για καλύτερη ευθυγράμμιση της επενδυτικής στρατηγικής με τον συνταξιοδοτικό προγραμματισμό του κάθε μέλους, αλλά και για καλύτερη διαχείριση των κινδύνων σε ατομικό επίπεδο.
■    Να εξετασθούν μέτρα ενίσχυσης της διακυβέρνησης και διοίκησης των ταμείων, όπως η δυνατότητα συμμετοχής στις Διαχειριστικές Επιτροπές επαγγελματιών διαχειριστών (Professional Trustees) συμπεριλαμβανομένων και εταιρικών διαχειριστών.

■    Η πλειοψηφία, 68%, πιστεύει ότι δεν είναι προς το συμφέρον των μελών του Ταμείου η μετατροπή του εφάπαξ ωφελήματος σε ισόβια σύνταξη.
■    Αυτό είναι αναμενόμενο λόγω της πλήρους φοροαπαλλαγής του 100% της εφάπαξ παροχής και της φορολόγησης της σύνταξης. Το γεγονός όμως ότι κατά τη τελευταία διετία παρατηρήθηκε αύξηση του ποσοστού των ερωτηθέντων που επιθυμούν τον περιορισμό του εφάπαξ ώστε να δοθεί συνταξιοδοτικός χαρακτήρας στα Ταμεία, καταδεικνύει μια σημαντική τάση της αγοράς για την πιθανή μελλοντική εξέλιξη των Ταμείων.