Προεδρικά μέτρα κατά εκποιήσεων

Τις ανησυχίες που δημιουργήθηκαν τις τελευταίες μέρες λόγω του νομοσχεδίου για εκποιήσεις ακινήτων επιδίωξε να κατευνάσει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας παρουσιάζοντας σειρά μέτρων για στήριξη ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού. 

Αναλυτικά τα όσα είπε ο Πρόεδρος

1.    Θεσμός του Τραπεζικού Διαμεσολαβητή

Με πρόσφατη τροποποίησης της νομοθεσίας έχουν περιληφθεί ρυθμίσεις που αφορούν τη διαδικασία αναδιάρθρωσης δανείων, καθώς και  πρόνοιες που απαγορεύουν σε πιστωτικό ίδρυμα να κινήσει διαδικασία κατάσχεσης ή πώλησης ακινήτου πριν από την ολοκλήρωση της διαδικασίας που προβλέπεται στη σχετική νομοθεσία.
Να σημειωθεί ότι οι πρόνοιες της νομοθεσίας περί του Τραπεζικού Διαμεσολαβητήαποσκοπούν στην υλοποίηση του Kώδικα Συμπεριφοράς που η Κεντρική Τράπεζα υιοθέτησε για το χειρισμό δανειοληπτών που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες.

Οι τράπεζες είναι υποχρεωμένες να εφαρμόζουν την οδηγία αυτή και επομένως, οφείλουν να συμμορφώνονται με αυστηρότητα προς τον εν λόγω Kώδικα. Ο θεσμός του Τραπεζικού Διαμεσολαβητή θα είναι υποβοηθητικός προς αυτήν ακριβώς την κατεύθυνση. Δηλαδή αυθαιρεσίες από πλευράς τραπεζών δεν πρόκειται να γίνουν ανεκτές αφού είναι υποχρεωμένες να υλοποιούν τον Κώδικα Συμπεριφοράς, όπως τον έχει διαμορφώσει η Κεντρική Τράπεζα και όπως θα τον εποπτεύει ο Τραπεζικός Διαμεσολαβητής, πέραν της καθ’ ύλην αρμόδιας που είναι η Κεντρική Τράπεζα.

2.    Αναδιαρθρώσεις Δανείων

Αναγνωρίζοντας τη σημασία των αναδιαρθρώσεων και προς αποφυγή των ακραίων μέτρων, έχουμε πετύχει μέσα από το επικαιροποιημένο Μνημόνιο μια διαδικασία επιτήρησης και ελέγχου των Τραπεζών.
Πιο συγκεκριμένα οι τράπεζες θα είναι υποχρεωμένες ανά τρίμηνο να ενημερώνουν λεπτομερώς την Κεντρική Τράπεζα για την πρόοδο και τον αριθμό των αναδιαρθρώσεων. Μέχρι το Νοέμβριο, η Κεντρική Τράπεζα θα πρέπει να επαναδιατυπώσει την Οδηγία και το σχετικό Κώδικα Συμπεριφοράς, με στόχο να καταστεί πιο αποτελεσματική, ειδικά στις περιπτώσεις νοικοκυριών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

3.    Πλαίσιο Αφερεγγυότητας

Το νέο πλαίσιο αφερεγγυότητας προβλέπει την εισαγωγή πέντε μηχανισμών που δημιουργούν κατάλληλα κίνητρα για τους οφειλέτες και τους δανειστές για να φτάσουν σε μια βιώσιμη λύση αναδιάρθρωσης δανείων προς το συμφέρον όλων των εμπλεκομένων μερών.

Οι κύριοι στόχοι της μεταρρύθμισης του Πλαισίου για την Αφερεγγυότητα είναι οι ακόλουθοι:

α.       Η ευκαιρία για αποπληρωμή χρέους, μέσα από συγκεκριμένα και εφαρμόσιμα σχέδια αναδιάρθρωσης, τα οποία θα καταρτίζονται από ανεξάρτητους Συμβούλους Αφερεγγυότητας συμβάλλοντας έτσι στη   μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

β.       Η προστασία, μέσα σε αυτά ακριβώς τα πλαίσια, της πρώτης κατοικίας, με βάση συγκεκριμένα κριτήρια τα οποία θα καθοριστούν.

γ.       Η παροχή δεύτερης ευκαιρίας για επαναδραστηριοποίηση πτωχευσάντων φυσικών προσώπων, μέσω και της δυνατότητας απαλλαγής από εναπομένουσες υποχρεώσεις.

δ.       Η εισαγωγή ενός νέου μηχανισμού που στη βάση συγκεκριμένων κριτηρίων θα παρέχει πλήρη και γρήγορη διαγραφή μικρών χρεών σε χρεώστες χωρίς εισόδημα και χωρίς περιουσιακά στοιχεία.

Θέλω να τονίσω ότι ειδική μεταχείριση και η προστασία θα προσφέρεται σε άτομα που αντικειμενικά και τεκμηριωμένα αντιμετωπίζουν πρόσκαιρη δυσκολία να ανταποκριθούν πλήρως σε λελογισμένες υποχρεώσεις που έχουν αναλάβει.

Δεν αφορούν, θέλω να είμαι ξεκάθαρος, χρεώστες μη συνεργάσιμους που νομίζουν πως μπορούν να εκμεταλλευτούν τις οικονομίες άλλων συμπολιτών μας ή τους συνεπείς ή ακόμα τους μελλοντικούς δανειολήπτες που προφανώς προσβλέπουν και οι ίδιοι σε μια δυνατότητα χρηματοδότησης.   

ε.        Η παροχή κινήτρων για τη διάσωση και αποκατάσταση εταιρειών μέσω αναδιάρθρωσης των εταιρειών και των χρεών τους, έτσι ώστε να δίνεται η ευκαιρία σε βιώσιμες εταιρείες να μειώσουν τα χρέη τους και να διατηρήσουν θέσεις εργασίας, ενώ παράλληλα να μεγιστοποιείται η αξία της εταιρείας προς όφελος των πιστωτών.

στ.      Ο εκσυγχρονισμός των νομοθεσιών αναφορικά με την εκκαθάριση εταιρειών και την πτώχευση φυσικών προσώπων, κάποιες πρόνοιες εκ των οποίων χρονολογούνται από το 1931, έτσι ώστε η διαδικασία εκκαθάρισης και πτώχευσης να γίνεται με αποδοτικό τρόπο.

Οι πιο πάνω στόχοι θα υπηρετούνται από τους πέντε διαφορετικούς μηχανισμούς αφερεγγυότητας που ετοιμάζονται σύμφωνα με τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές και στη βάση εισηγήσεων εμπειρογνωμόνων. Το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε σήμερα το πλαίσιο αυτής της ολοκληρωμένης μεταρρύθμισης και έδωσε οδηγίες για την ετοιμασία των νομοθεσιών, έτσι ώστε να είμαστε έτοιμοι και από πλευράς Κοινοβουλίου για να εγκριθεί η νομοθεσία μέχρι το τέλος του χρόνου.

4.     Δικαίωμα Δανειολήπτη Προσφυγής στο Δικαστήριο

Πετύχαμε την τροποποίηση των αρχικών προτάσεων της Τρόικα δίδοντας ακόμη ένα όπλο προστασίας στο δανειολήπτη με τη διασφάλιση του δικαιώματος προσφυγής στη δικαιοσύνη για τους όποιους λόγους ο δανειολήπτης θεωρεί αναγκαία την προστασία των δικαστικών Αρχών.

5.  Συμπληρωματικά Σχέδια για Προστασία της Πρώτης Κατοικίας (πέραν των όσων έχω ήδη αναφέρει)

Στοχεύοντας στην περαιτέρω ενίσχυση της προστασίας των ευάλωτων ομάδων που αδυνατούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους που αφορούν την καταβολή δόσεων για στεγαστικά ή επιχειρηματικά δάνεια για τα οποία έχει υποθηκευτεί η πρώτη τους κατοικία, προχωρήσαμε με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, στον καταρτισμό δυο συμπληρωματικών Σχεδίων για την Προστασία της Πρώτης Κατοικίας. Τα Σχέδια αυτά αποτελούν ένα τελευταίο δίκτυ κοινωνικής προστασίας των δανειοληπτών που ανήκουν στις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού.

Τα εν λόγω σχέδια, θα μπορούν να τεθούν σε εφαρμογή από την 1.1.2015 ανάλογα με τις πραγματικές ανάγκες που θα προκύψουν, χωρίς να χρειάζεται να προωθηθούν οποιεσδήποτε πρόσθετες νομοθετικές ρυθμίσεις. Τα ακριβή κριτήρια για τους δικαιούχους τα οποία θα είναι κοινωνικά και εισοδηματικά, θα οριστικοποιηθούν με την ολοκλήρωση του πλαισίου της αφερεγγυότητας.

Αφού εξαντληθούν όλα τα περιθώρια που αναφέρονται πιο πάνω, χωρίς να έχει εξευρεθεί άλλη λύση, σαν τελευταία επιλογή, ο δανειολήπτης - και νοουμένου ότι πληροί τις πρόνοιες των Σχεδίων - θα μπορεί να υποβάλει αίτηση για ένταξη στα Σχέδια του Κυπριακού Οργανισμού Ανάπτυξης Γης.

Το πρώτο Σχέδιο προβλέπει την εξαγορά της κατοικίας του ιδιοκτήτη που αδυνατεί να εκπληρώσει τις δανειακές του υποχρεώσεις, από τον ΚΟΑΓ, και μετατροπή του ιδιοκτήτη σε μισθωτή της κατοικίας, με δικαίωμα ανάκτησης εντός καθορισμένου χρονικού πλαισίου.

Το δεύτερο Σχέδιο προνοεί την καταβολή, επιδότηση, από τον ΚΟΑΓ μέρους  του οφειλομένου επιτοκίου προς το Χρηματοπιστωτικό Ίδρυμα, και τρόπο που μετατρέπει το δάνειο σε βιώσιμο και εξαλείφεται ο κίνδυνος για εκποίηση της κατοικίας του οφειλέτη. Δηλαδή με την παρέμβαση ή την επιδότηση του επιτοκίου θα γίνεται δυνατή ενός μη βιώσιμου σε βιώσιμου για να αποφεύγεται ο κίνδυνος εκποίησης της κατοικίας του οφειλέτη.

6.    Δικαιούχοι ΕΕΕ

Πρόσθετο μέτρο, για προστασία των ευάλωτων ομάδων, αφορά τους δικαιούχους ΕΕΕ, οι οποίοι ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες πληθυσμού και έχουν συνάψει ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια έχουμε συμπεριλάβει ακόμη μια δικλίδα ασφαλείας. Μέρος του επιδόματος που θα λαμβάνουν, θα αφορά την επιχορήγηση των τόκων των δανείων που έχουν συνάψει για την πρώτη κατοικία, ούτως ώστε να μπορούν να καταστήσουν τα εν λόγω δάνεια βιώσιμα. Δηλαδή, πέραν από τον ΚΟΑΓ οι δικαιούχοι του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος θα έχει την ευχέρεια επιδότησης του επιτοκίου και μετατροπής του μη βιώσιμου χρέους σε βιώσιμο.

Είναι μέσα σε αυτό το ολοκληρωμένο πλαίσιο που θα πρέπει να αντικριστεί και η ανάγκη για μεταρρύθμιση της υφιστάμενης διαδικασίας εκποιήσεων.

Λεπτομερέστερη πληροφόρηση για τις πρόνοιες της νομοθεσίας αλλά και των Σχεδίων που έχουν υιοθετηθεί θα σας δοθούν γραπτώς.

Με το προτεινόμενο νομοσχέδιο, που αποτελεί και μνημονιακή υποχρέωση, οι στρεβλώσεις αίρονται. Την ίδια ώρα όμως διασφαλίζονται πλήρως τα καλώς νοούμενα δικαιώματα και οι ευκαιρίες των δανειοληπτών. Διασφαλίζεται πλήρως το δικαίωμα πρόσβασης στη δικαιοσύνη, η πρόσβαση στους θεσμούς της διαμεσολάβησης και στις διαδικασίες αναδιάρθρωσης αλλά και του Συμβούλου Αφερεγγυότητας, διασφαλίζεται ένας δίκαιος και αξιόπιστος τρόπος για τον καθορισμό της αξίας και διατηρείται επ’ αόριστον μια επιφυλασσόμενη τιμή κάτω από την οποία κανένα ακίνητο δεν μπορεί να εκποιηθεί.

Κυρίως έχει διασφαλιστεί η πλήρης εξαίρεση της πρώτης κατοικίας για το σύνολο των πολιτών από τις πρόνοιες της νέας νομοθεσίας μέχρι την ολοκλήρωση και θεσμοθέτηση του Πλαισίου Αφερεγγυότητας, το οποίο σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα των εξαγγελθέντων σχεδίων διασφαλίζουν πλήρως την πρώτη κατοικία των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού. Μέχρι σήμερα ουδεμία προστασία παρεχόταν στον οποιονδήποτε οφειλέτη. Μέχρι την 1.1.15 παρέχεται για το σύνολο η διασφάλιση της πρώτης κατοικίας. Μετά την 1.1.2015 προστατεύεται πλήρως και απόλυτα η πρώτη κατοικία των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού ή όσων αδυνατούν να αποπληρώσουν τα δάνεια τους, σύμφωνα πάντοτε με τις πρόνοιες των Σχεδίων που έχων εξαγγείλει.

Θέλω να πιστεύω πως μέσα στο επόμενο διάστημα θα μπορέσει να διεξαχθεί ένας ψύχραιμος και νηφάλιος διάλογος, ότι θα γίνουν κατανοητές οι διασφαλίσεις που έχουν εισαχθεί και ότι με τις αποφάσεις μας συλλογικά θα διασφαλίσουμε ότι η προσπάθεια για την οριστική έξοδο της πατρίδας μας από τη δυσχερή θέση θα συνεχιστεί.