Αναδιάρθρωση δανείων

Η αναδιάρθρωση δανείων είναι μια επίπονη και πολύπλοκη διαδικασία η οποία απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις, εντατική εκπαίδευση προσωπικού, σημαντική αναβάθμιση συστημάτων πληροφορικής και κατάρτιση λεπτομερούς σχεδίου δράσης προς επίτευξη συγκεκριμένων ποσοτικών και ποιοτικών στόχων. Στην Ιρλανδία το πλαίσιο για τη διαχείριση ενυπόθηκων δανείων σε καθυστέρηση εκδόθηκε από την Κεντρική Τράπεζα της Ιρλανδίας και τέθηκε σε εφαρμογή τον Ιούλιο του 2013, δυόμιση χρόνια μετά που η χώρα εισήλθε σε μηχανισμό στήριξης και υπέγραψε μνημόνιο. Στην Ελλάδα το πλαίσιο διαχείρισης δανείων σε καθυστέρηση εκδόθηκε από την Τράπεζα της Ελλάδος τον Ιούνιο του 2014, τέσσερα χρόνια μετά που η χώρα εισήλθε σε μηχανισμό στήριξης και υπέγραψε μνημόνιο. Σε σύγκριση με τις πιο πάνω χώρες, στην Κύπρο η Οδηγία για τη Διαχείριση Καθυστερήσεων εκδόθηκε από την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου και τέθηκε σε άμεση ισχύ τον Σεπτέμβριο του 2013, πέντε μόλις μήνες μετά που η χώρα εισήλθε σε μηχανισμό στήριξης και υπέγραψε το μνημόνιο. Η Οδηγία αυτή, η οποία βασίζεται στην αντίστοιχη Οδηγία της Κεντρικής Τράπεζας της Ιρλανδίας, περιλαμβάνει πέραν των ενυπόθηκων δανείων και όλες τις άλλες κατηγορίες χορηγήσεων (εμπορικά/καταναλωτικά/παρατραβήγματα/πιστωτικές κάρτες/άλλα).

Οι τράπεζες τους τελευταίους οκτώ μήνες έχουν επιδοθεί σε ένα αγώνα μελέτης, ανάλυσης, οργάνωσης, εφαρμογής και υιοθέτησης της Οδηγίας για τη Διαχείριση Καθυστερήσεων της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου. Παρά τις δύσκολες συνθήκες, οικονομικές και άλλες, οι τράπεζες έχουν ανταποκριθεί στις προκλήσεις και προχωρούν με αναδιαρθρώσεις προβληματικών δανείων εκεί και όπου ο δανειολήπτης είναι βιώσιμος και συνεργάσιμος. Οι διαδικασίες αναδιάρθρωσης, όπως αυτές καθορίζονται από την Οδηγία, δεν είναι μονοδιάστατες αλλά περιλαμβάνουν διάφορα στάδια όπως είναι η επικοινωνία με τον δανειολήπτη, η παροχή οικονομικών και άλλων  πληροφοριών προς την τράπεζα, η αξιολόγηση της οικονομικής κατάστασης και της βιωσιμότητας του δανειολήπτη, η διαμόρφωση της πρότασης λύσης αναδιάρθρωσης και η παρουσίαση και συζήτησή της με τον δανειολήπτη. Απώτερος στόχος των τραπεζών είναι όπως στις πλείστες περιπτώσεις βρεθεί μια αμοιβαία αποδεκτή λύση και για τις δυο πλευρές. Η αναδιάρθρωση οποιουδήποτε δανείου, είτε αυτό αφορά κάποιο ιδιώτη είτε κάποια εταιρεία, είναι προς όφελος και της τράπεζας και του δανειολήπτη γιατί δίνει τη δυνατότητα στη τράπεζα να διαχειριστεί και να περιορίσει τα μη-εξυπηρετούμενα δάνειά της και στο δανειολήπτη να αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις του και να αντιμετωπίσει τις όποιες πρόσκαιρες οικονομικές δυσκολίες αντιμετωπίζει.

Σύμφωνα με τα τελευταία στατιστικά στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου (Απρίλιος 2014) ο συνολικός δανεισμός στην Κύπρο (εξαιρουμένου του Συνεργατικού τομέα) προς εταιρείες και ιδιώτες ανέρχεται σε €44δις. Το ποσοστό των μη-εξυπηρετούμενων δανείων (σύμφωνα με τον νέο ορισμό της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου-Ιούλιος 2013) ανέρχεται σε 48% για τις εταιρείες και σε 44% για τους ιδιώτες. Μέχρι τον Απρίλιο του 2014 οι τράπεζες έχουν προχωρήσει σε αναδιάρθρωση δανείων αξίας €12δις, που αντιπροσωπεύει το 27% του συνολικού δανεισμού. Ας δούμε πιο αναλυτικά δυο συγκεκριμένες κατηγορίες. Η πρώτη αφορά δάνεια προς εταιρείες στον κατασκευαστικό τομέα και η δεύτερη δάνεια σε ιδιώτες για σκοπούς απόκτησης στέγης για ιδιοκατοίκηση. Για την πρώτη κατηγορία το σύνολο των δανείων ανέρχεται σε €7.2δις εκ των οποίων τα €5δις ταξινομούνται ως μη εξυπηρετούμενα (σε αυτά συμπεριλαμβάνονται δάνεια που έχουν αναδιαρθρωθεί αλλά συνεχίζουν να ταξινομούνται ως μη-εξηπηρετούμενα σύμφωνα με το νέο ορισμό της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου). Μέχρι τον Απρίλιο του 2014 οι τράπεζες έχουν προχωρήσει σε αναδιάρθρωση δανείων αξίας €3δις που αντιπροσωπεύει το 43% του συνολικού δανεισμού στον τομέα των κατασκευών. Για τη δεύτερη κατηγορία (δάνεια σε ιδιώτες για σκοπούς απόκτησης στέγης για ιδιοκατοίκηση) το σύνολο των δανείων ανέρχεται σε €5.8δις εκ των οποίων τα €2δις ταξινομούνται ως μη-εξυπηρετούμενα (σε αυτά συμπεριλαμβάνονται δάνεια που έχουν αναδιαρθρωθεί αλλά συνεχίζουν να ταξινομούνται ως μη-εξηπηρετούμενα σύμφωνα με το νέο ορισμό της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου). Μέχρι τον Απρίλιο του 2014 οι τράπεζες έχουν προχωρήσει σε αναδιάρθρωση δανείων αξίας €1.5δις που αντιπροσωπεύει το 26% του συνολικού δανεισμού στον τομέα της απόκτησης στέγης για σκοπούς ιδιοκατοίκησης.

Από τα πιο πάνω διαφαίνεται ότι ένας σημαντικός αριθμός δανείων έχει ήδη αναδιαρθρωθεί από τις τράπεζες, παρά το γεγονός ότι ένα μέρος τους συνεχίζει να ταξινομείται ως μη-εξυπηρετούμενο λόγω του νέου ορισμού της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου. Επομένως, αυτό που χρειάζεται είναι υπομονή, ψυχραιμία, περαιτέρω ενδυνάμωση της συνεργασίας τράπεζας και δανειολήπτη και περιορισμό του φαινομένου της στρατηγικής χρεοκοπίας.

Οι κυπριακές τράπεζες, σε αντίθεση με τις τράπεζες άλλων μνημονιακών χωρών, κλήθηκαν να διαχειριστούν απότομα μια πρωτόγνωρη και χωρίς προηγούμενο κατάσταση, σχεδόν σε μια νύχτα και χωρίς καμία προεργασία. Τους επόμενους μήνες αναμένεται περαιτέρω ενίσχυση και βελτίωση των προσπαθειών αναδιάρθρωσης προβληματικών δανείων αφού οι εμπειρίες, οι υποδομές, τα συστήματα πληροφορικής και οι διαδικασίες θα έχουν ήδη λειτουργήσει σε πλήρης ρυθμούς, οι τράπεζες θα έχουν αποκτήσει σημαντικές εμπειρίες και οι δανειολήπτες θα αντιληφθούν τα οφέλη και τη σημασία της ορθής συνεργασίας με τις τράπεζες. Δυστυχώς, αρνητικές δηλώσεις/παροτρύνσεις τρίτων προς τους δανειολήπτες δεν κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση, δεν βοηθούν στην εξομάλυνση της υφιστάμενης κατάστασης και αποβαίνουν εις βάρος των δανειοληπτών και της οικονομίας γενικότερα.

Η συγγραφή του άρθρου έγινε σε συνεργασία με τον κ. Μιχάλη Κρονίδη, Πρώτο Ανώτερο Λειτουργό του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου.