Το Ενοικιοστάσιο Δημιουργεί Στρεβλώσεις

Οι δυνάμεις της αγοράς, όταν αφήνονται να δράσουν ελεύθερες, δημιουργούν τις καλύτερες συνθήκες ανάπτυξης και κερδοφορίας με μεγιστοποίηση των ωφελημάτων για όλους τους εμπλεκόμενους.

Η αγορά των ακινήτων δεν διαφέρει από τους άλλους τομείς της αγοράς. Δηλαδή, το ύψος της προσφοράς για πώληση κατοικιών και η ζήτηση για τέτοια ακίνητα είναι οι μόνοι παράγοντες που καθορίζουν τις τιμές της πώλησης ενός σπιτιού.

Σε αναλογία, η προσφορά για ακίνητα προς ενοικίαση και η ζήτηση από ενοικιαστές είναι οι παράγοντες που καθορίζουν το ύψος του ενοικίου.

Δυστυχώς, στην Κύπρο δεν λειτουργούν έτσι τα πράγματα για τα ενοίκια.

Ένα πολύ αυστηρό νομικό πλαίσιο, που ονομάζεται ενοικιοστάσιο (Περί Ενοικιοστασίου νόμοι 1983 έως 1995 νόμοι), σε συνάρτηση με την πολύ καθυστερημένη απονομή δικαιοσύνης (λόγω φόρτου εργασίας και μη αποδοτικών διαδικασιών των δικαστηρίων ) δημιουργούν τεράστιες στρεβλώσεις στον τομέα, σε βάρος όλων των ενδιαφερόμενων μερών και κατ΄ επέκταση στην ανάπτυξη της οικονομικής δραστηριότητας.

Ακολουθούν κάποια από τα προβλήματα και στρεβλώσεις που δημιουργεί η υφιστάμενη νομοθεσία για το ενοικιοστάσιο:
-    Δεν έχει νόημα ο νόμος να καλύπτει οικιστικά ακίνητα και γραφεία.
-    Ο ιδιοκτήτης, ο οποίος έχει θέσμιο ενοικιαστή στην ουσία δεν μπορεί να πωλήσει το ακίνητό του ή να το εκμεταλλευτεί, επειδή χάνει το δικαίωμα ανάκτησης της περιουσίας του και αξιοποίησής της από τον ίδιο.
-    Ακόμη και στην περίπτωση που ο ενοικιαστής δεν καταβάλλει το ενοίκιο, λόγω των χρονοβόρων νομικών διαδικασιών, ο ιδιοκτήτης χρειάζεται τρία και περισσότερα χρόνια, για να πετύχει την έξωση.
-    Ενώ σε 18 μήνες, με βάση την επικείμενη νομοθεσία για τις αναγκαστικές εκποιήσεις ενυπόθηκων ακινήτων, οι τράπεζες θα μπορούν να εκποιήσουν το κατάστημα ενός ιδιοκτήτη, επειδή δεν πληρώνει τις δόσεις του (αφού δεν του καταβάλλεται το ενοίκιο), ο ιδιοκτήτης δεν θα μπορεί να κάνει έξωση έγκαιρα στον κακοπληρωτή ενοικιαστή για να βρει κάποιο άλλο που θα πληρώνει.

Περιληπτικά, το ενοικιοστάσιο δημιουργεί αυτά τα προβλήματα για 2 κύριους λόγους: Πρώτο, διατηρεί τα ενοίκια κάτω από το επίπεδο που θα καθόριζε η αγορά και δεύτερο, είναι σχεδόν αδύνατο να γίνει έξωση ακόμη και εάν συνηγορούν σοβαροί λόγοι.

Εάν δεν υπήρχε ενοικιοστάσιο, ίσως η μόνη περίπτωση που να χρειάζεται κάποιος ενοικιαστής προστασία από τον ιδιοκτήτη, είναι στην περίπτωση των καταστημάτων, όπου ο ιδιοκτήτης μπορεί να απαιτήσει έξωση ή παράλογη αύξηση του ενοικίου. Στην περίπτωση αυτή, η προστασία μπορεί να γίνει με τη υπογραφή μακροχρόνιου ενοικιαστήριου εγγράφου (για παράδειγμα 10 χρόνια), με δικαίωμα στον ενοικιαστή να τερματίζει τη σύμβαση μετά τον πρώτο χρόνο. Με τον τρόπο αυτό προστατεύεις τον ενοικιαστή από παράλογες αυξήσεις, ενώ δεν  μπορείς, για διάστημα 10 χρόνων να τον διώξεις.

Εάν δεν υπήρχε ενοικιοστάσιο, άλλη λύση θα ήταν ή παραπομπή διαφορών μεταξύ των 2 μερών σε διαμεσολάβηση, τόσο για το ύψος του ενοικίου όσο και για αποζημιώσεις σε περίπτωση έξωσης. Με βάση την νομοθεσία οι διαμεσολαβητές πρέπει σε μικρό χρονικό διάστημα να δίνουν την πρόταση τους η οποία όμως πρέπει να είναι δεσμευτική (με την υφιστάμενη νομοθεσία δεν είναι). Η απόφαση του διαμεσολαβητή πρέπει να εφαρμόζεται άμεσα αλλά το κάθε μέρος θα διατηρεί το δικαίωμα να κινηθεί νομικά μετά που θα υλοποιήσει την απόφαση του διαμεσολαβητή.

Τελειώνοντας, το ενοικιοστάσιο αποτελεί τροχοπέδη και δουλεύει μονόπλευρα ως εξής: Ενώ οι ιδιοκτήτες συμφώνησαν, αυτή την περίοδο, λόγω κρίσης και μείωσαν τα ενοίκια μέχρι και 50%, όταν οι οικονομικές συνθήκες βελτιωθούν, τα ενοίκια δεν θα μπορούν να αυξηθούν αντίστοιχα λόγω ενοικιοστασίου. Είναι αυτό δικαιοσύνη;

Το γεγονός ότι τα ενοίκια έχουν πέσει σημαντικά τόσο στα ενοικιοστασιακά όσο και στα μη ενοικιοστασιακά αποδεικνύει από μόνο του ότι η αγορά δεν χρειάζεται τέτοιες αναχρονιστικές νομοθεσίες που μπαίνουν σφήνα στις ιδιωτικές συμφωνίες μεταξύ δύο μερών και μόνο προβλήματα δημιουργούν και αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα στην οικονομική ανάπτυξη.