Διάλεξη οικονομικής κρίσης από τον Παπανδρέου στο LSE

Τις προτάσεις του για το πώς πρέπει να λειτουργεί η ΕΕ παρουσίασε το βράδυ της Δευτέρας σε διάλεξη στο London School of Economics ο πρώην πρωθυπουργός της Ελλάδας Γιώργος Παπανδρέου, ο οποίος κλήθηκε από το κοινό να απαντήσει σε ερωτήσεις για την υπαγωγή της χώρας στο μνημόνιο και για την πρότασή του για δημοψήφισμα πριν από το δεύτερο πρόγραμμα διάσωσης.

Κατά τη διάλεξη με τίτλο «Ένα ευρωπαϊκό όνειρο αναβάλλεται: πώς να αποκατασταθεί η υπόσχεση και η δυναμική της Ευρώπης», ο πρώην πρωθυπουργός ανέφερε ότι η δημοκρατική διακυβέρνηση της Ευρώπης υπονομεύεται από την υπερβολική δύναμη χρηματοοικονομικών ιδρυμάτων και οίκων αξιολόγησης.

Υπό αυτό το πρίσμα, σχολίασε, δεν προκαλεί απορία η έντονη αντίδραση στην πρότασή του για δημοψήφισμα. «Για να είμαι δίκαιος η Άγκελα Μέρκελ υποστήριξε την απόφασή μου, αλλά δεν το δήλωσε δημοσίως. Ο  Σαρκοζί μου είπε ότι θα χάσουμε την εμπιστοσύνη των αγορών και εγώ του απάντησε ότι πρώτα χρειαζόμαστε την εμπιστοσύνη των λαών μας», είπε ο κ Παπανδρέου.

Πρόσθεσε ότι πεποίθησή του είναι πως χρειάζεται «περισσότερη και όχι λιγότερη Ευρώπη», σημειώνοντας ωστόσο τις προκλήσεις για τη δημοκρατική λειτουργία της, όπως την «πρωτοφανή συγκέντρωση πλούτου και εξουσίας» στις ελίτ. Εκτίμησε ότι η ΕΕ είναι το καλύτερο στοίχημα για τη δημιουργία ενός μοντέλου παγκόσμιας διεθνικής διακυβέρνησης, με μεγαλύτερο λόγο στους πολίτες και θεσμούς που να καθιστούν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα υπόλογα για τις ενέργειές τους. «Σήμερα η ύβρις των ισχυρών δε γνωρίζει πολλά όρια», ανέφερε, προσθέτοντας ότι «η Ευρώπη μπορεί να εξανθρωπίσει και να δημοκρατικοποιήσει την παγκοσμιοποίηση».

Μεταξύ των προτάσεων του για μία «διαφορετική» ΕΕ περιέλαβε τη δημιουργία τραπεζικής ένωσης, την ελάφρυνση εθνικού χρέους με αντάλλαγμα μεταρρυθμίσεις, τη σύσταση μίας «ευρωπαϊκής πράσινης συμφωνίας», που θα αντιμετωπίζει τις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής και μια συζήτηση για την αλλαγή ευρωπαϊκών θεσμών. Αναφέροντας ορισμένες ιδέες πρότεινε μεταξύ άλλων την απευθείας εκλογή από τους πολίτες του προέδρου της ΕΕ, την πανευρωπαϊκή διεξαγωγή δημοψηφισμάτων, τη χορήγηση ευρωπαϊκής υπηκοότητας σε πολίτες τρίτων χωρών και τη δημιουργία «προγράμματος Erasmus» για τους άνεργους Ευρωπαίους, με το οποίο θα μπορούν να μετεκπαιδεύονται σε οποιοδήποτε ευρωπαϊκό εκπαιδευτικό ίδρυμα.

Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, ο κ. Παπανδρέου είπε ότι «η χώρα έχει ένα πρόβλημα, αλλά δεν ήταν το πρόβλημα». Επέκρινε Ευρωπαίους ηγέτες και ΜΜΕ για τη ρητορική που παρουσίαζε τις χώρες της περιφέρειας ως το πρόβλημα με αποτέλεσμα να θεωρούνται υποχρεωμένες να σηκώσουν το βάρος της προσαρμογής. Επιπλέον, πρόσθεσε, «ερμηνεύοντας λανθασμένα την κρίση, η βαθιά λιτότητα έγινε τόσο συνταγή όσο και τιμωρία. Τα χρέη και τα ελλείμματα ήταν η κορυφή του παγόβουνου, το σύμπτωμα αντί η υποκείμενη αιτία της κρίσης». Ο κ. Παπανδρέου συμπλήρωσε ότι αν οι ισχυρότερες χώρες είχαν στείλει εξ αρχής ένα στιβαρό μήνυμα ανάλογο με αυτό του Μάριο Ντράγκι αργότερα, τότε η κρίση θα είχε σταματήσει στην αρχή της.

Σε ό,τι αφορά την εμπλοκή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας, ο κ. Παπανδρέου είπε ότι ο ίδιος ποτέ δεν ζήτησε τη συμμετοχή του Ταμείου. «Η Άγκελα Μέρκελ ήταν κάθετη ότι το Ταμείο έπρεπε να συμμετέχει», είπε ο πρώην πρωθυπουργός σημειώνοντας ότι πιστεύει πως η Γερμανίδα καγκελάριος βάσιζε αυτή τη θέση σε δύο λόγους: πρώτον διότι δεν εμπιστευόταν πλέον την Κομισιόν και δεύτερον επειδή πίστευε πως ό,τι έλεγε το Ταμείο θα θεωρείτο πιο ανεξάρτητη γνώμη. Σημείωσε επίσης πως όταν ξέσπασε η κρίση δεν υπήρχε έτοιμος μηχανισμός στον οποίο μπορούσε να προσφύγει ως πρωθυπουργός. «Δεν είχα πού να απευθυνθώ», σχολίασε.

Ερωτηθείς περί δήλωσης του Ντομινίκ Στρος Καν σε γαλλικό ντοκιμαντέρ πως ήταν ο Γιώργος Παπανδρέου που είχε ζητήσει την ανάμιξη του ΔΝΤ στην Ελλάδα, ο κ. Παπανδρέου είπε πως έχουν αναπτυχθεί πολλές μυθολογίες και θεωρίες συνωμοσίας και ότι ο ίδιος είχε ζητήσει από τον τότε γενικό διευθυντή του Ταμείου τεχνική υποστήριξη, επαναλαμβάνοντας ότι η Ευρώπη δεν είχε ανάλογο μηχανισμό. Όπως πρόσθεσε, «θα μπορούσαμε να είχαμε ζητήσει κούρεμα από την αρχή, αλλά ούτε μία ευρωπαϊκή χώρα δεν το ήθελε». Προς επίρρωση αυτού ανέφερε ότι είχε δεχθεί τον Απρίλιο του 2011 επιστολή από τον Ζαν Κλοντ Τρισέ με την οποία ο τότε διοικητής της ΕΚΤ τον προειδοποιούσε πως αν συνέχιζε τη συζήτηση της ιδέας περί κουρέματος, που γινόταν αν και όχι δημοσίως, τότε ίσως υποχρεωνόταν να λάβει μέτρα για να μη βοηθά τις ελληνικές τράπεζες.

Σε ο,τι αφορά το δημοψήφισμα, ο Γιώργος Παπανδρέου είπε ότι αν γινόταν όταν το είχε ζητήσει, τώρα θα υπήρχε λιγότερο εξτρεμισμός και λαϊκισμός στην Ελλάδα. Κληθείς να εξηγήσει γιατί δεν ζήτησε το δημοψήφισμα το Μάιο του 2010 είπε ότι τότε δεν υπήρχε σχετικός νόμος ούτε χρόνος για να ψηφιστεί, πως υπήρχε πρόσφατη η λαϊκή εντολή και ότι υπήρχε η ελπίδα πως η εφαρμογή του προγράμματος θα προστάτευε τη χώρα από τις αγορές.

Η διάλεξη έγινε στο πλαίσιο της σειράς διαλέξεων στη μνήμη της οικονομολόγου Έβα Κολόρνι, που διοργανώνει ο σύζυγός της, Νομπελίστας Ινδός οικονομολόγος Αμάρτια Σεν, ο οποίος προλόγισε πολύ σύντομα τον κ. Παπανδρέου.