Μαθήματα διαχείρισης αερίου από το Ομάν

Toν τελευταίο καιρό γίνεται μεγάλη συζήτηση για το κατά πόσο η δημιουργία ενός τερματικού είναι η ενδεδειγμένη λύση για την περίπτωση της Κύπρου ή ένας αγωγός θα μας απεγκλωβίσει από το αδιέξοδο στο οποίο φαίνεται να βρισκόμαστε. Αναπόφευκτα όλες αυτές οι συζητήσεις γίνονται στη βάση των τουρκικών προκλήσεων στη κυπριακή ΑΟΖ.  

Πέρα από το τερματικό, δυο επιλογές φαίνεται να κερδίζουν έδαφος, σε επίπεδο συζητήσεων πάντα. Η μεν πρώτη, είναι η υγροποίηση του φυσικού αερίου σε τερματικά της Αιγύπτου. Έστω και αν αυτή φαίνεται μια συμφέρουσα οικονομικά λύση, εντούτοις προκύπτουν κάποια ερωτήματα με πρώτο τον τρόπο μεταφοράς του φυσικού αερίου στην Αίγυπτο. Χωρίς να έχουν αποσαφηνιστεί  οι επιλογές από το κράτος, η μόνη εφικτή επιλογή φαίνεται να είναι η κατασκευή αγωγού από την Κύπρο στο τερματικό της Αιγύπτου.

Το δεύτερο πρόβλημα είναι ποιος θα κληθεί να πληρώσει τον αγωγό αν και οι μέχρι τώρα εκτιμήσεις κάνουν λόγο για εξ ημισείας συμφωνία. Διερωτάται ωστόσο κανείς που θα βρεθούν τα λεφτά και για τα δυο κράτη αφού δεν φαίνεται να υπάρχουν τα χρήματα στη παρούσα φάση για ένα τέτοιο αγωγό.

Το τρίτο (και μεγαλύτερο) ερώτημα έχει να κάνει με την πολιτική αστάθεια που επικρατεί στην Αίγυπτο και κατά πόσο είμαστε σε θέση να αναλάβουμε ένα τέτοιο ρίσκο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της πολιτικής αστάθειας είναι οι ετήσιες οικονομικές καταστάσεις της BG Group. Μεγάλα προβλήματα δημιουργήθηκαν στις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην ΑΟΖ της Αιγύπτου λόγω της πολιτικής αστάθειας που επικρατούσε τα τελευταία χρόνια αφού ανεστάλη η παραγωγή και υγροποίηση φυσικού αερίου. Γεννάται επίσης και το μεγάλο ερώτημα για το πώς θα καταστεί η Κύπρος ενεργειακός κόμβος χωρίς τερματικό και με τα αποθέματα της να εξάγονται μόνο στην Αίγυπτο.

Η δε δεύτερη επιλογή που εμφανίστηκε τις τελευταίες μέρες είναι η δημιουργία αγωγού από το Ισραήλ στην Κύπρο και μετά στην Κρήτη με τελικό προορισμό την Πελοπόννησο και από εκεί στην αγορά της Ευρώπης. Μια επιλογή που αν μη τι άλλο είναι ενδιαφέρουσα. Αρχικά το κόστος κατασκευής είναι αρκετά υψηλό αφού το βάθος σε κάποιες περιοχές φτάνει κοντά στα 3.000 μέτρα με δύσκολη μορφολογία εδάφους για κατασκευή αγωγού. Αν παραμεριστεί το υψηλό κόστος θα πρέπει να προσμετρηθεί και η δυνατότητα κατασκευής τέτοιου αγωγού αφού πέρα από το βάθος, και το μήκος του αγωγού είναι μεγάλο πρόβλημα δεδομένου ότι δεν υπάρχουν όμοιοι αγωγοί ανά το παγκόσμιο (αντίστοιχο μήκος και βάθος). Παραμερίζοντας και αυτό το πρόβλημα  ερχόμαστε στο πρόβλημα της δυνατότητας στροφής σε νέες αγορές. Με ένα τέτοιο αγωγό η μόνη αγορά που στοχεύουμε είναι αυτή της Ευρώπης. Ενώ όλοι οι αναλυτές δείχνουν την Ασία ως την αγορά η οποία αγοράζει το πιο ακριβό υγροποιημένο φυσικό αέριο εμείς με μια τέτοια επιλογή την αγνοούμε.

Χαρακτηριστική είναι η έρευνα του Bloomberg που δείχνει πως η Ασία αγοράζει υγροποιημένο φυσικό αέριο ακριβότερο κατά 18% από ότι η Ευρώπη και 24% από ότι η Αμερική, υπολογίζοντας και το κόστος μεταφοράς.

Γιατί όμως εμείς απομακρυνόμαστε από την επιλογή του τερματικού υγροποίησης και τι έχουμε να μάθουμε από άλλες χώρες;
 
Σε ολόκληρη την Ευρώπη η μόνη χώρα όπου αυτή τη στιγμή έχει τερματικά υγροποίησης εν λειτουργία είναι μόνο η Νορβηγία, ωστόσο υπάρχουν αρκετά προγραμματισμένα (συμπ: Βασιλικό) σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ο κύριος λόγος είναι γιατί τα περισσότερα κράτη τροφοδοτούνται μέσω αγωγών και γιατί δεν υπάρχουν αρκετές χώρες πλούσιες σε φυσικό αέριο. Σε χώρες όμως της Μέσης Ανατολής υπάρχουν αρκετά εν λειτουργία και με αρκετά χρόνια ζωής.

Το Ομάν, μια μικρή χώρα στη Μέση Ανατολή με πληθυσμό κοντά στα 4 εκατομμύρια εμφανίζει αρκετές ομοιότητες με την Κύπρο. Η χώρα είναι πλούσια σε πηγές ΦΑ και πετρελαίου, με τις πρώτες ανακαλύψεις φυσικού αερίου την δεκαετία του ‘80. Το Ομάν διαθέτει 30 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικού αερίου (αποδεδειγμένες ποσότητες) και κατατάσσεται στην 28η θέση παγκοσμίως.  Το 1994 δημιούργησε την δικιά του εταιρεία υγροποιημένου φυσικού αερίου με το 51% να ανήκει στο κράτος και το υπόλοιπο σε διάφορες εταιρείες  πετρελαίου με αρκετή τεχνογνωσία επί των σταθμών υγροποίησης. Η κατασκευή του σταθμού υγροποίησης ξεκίνησε το 1996 και ολοκληρώθηκε το 2000. Αποτελείτο από δύο τρένα στην αρχή και τώρα αποτελείται από τρία τρένα με το κόστος κατασκευής της πρώτης φάσης να ανέρχεται σε 2 δις δολάρια.  Βλέποντας την ιστορία στο ΑΕΠ του Ομάν, το 1990 βρισκόταν στα  11.69 δις δολάρια, το 2000 ανέβηκε στα 15.71 δις ενώ μετά την ολοκλήρωση του τερματικού υγροποίησης, το 2006 αναρριχήθηκε στα 30.91 δις. Η ολοκλήρωση του τερματικού υγροποίησης βοήθησε την οικονομία του κράτους να αυξήσει το ΑΕΠ του σχεδόν σε διπλάσιο βαθμό μέσα σε έξι χρόνια.

Συνοψίζοντας και συγκρίνοντας το Ομάν με την Κύπρο μπορεί κανείς να σκεφτεί  τα μαθήματα που έχουμε να διδαχτούμε. Οι ποσότητες του κοιτάσματος της Αφροδίτης είναι περίπου 6.5 φορές μικρότερες σε σχέση με το σύνολο των κοιτασμάτων του Ομάν. Χωρίς να υπολογίζουμε τα οποιαδήποτε αποτελέσματα από τα υπόλοιπα οικόπεδα θα ήταν ορθότερη επιλογή μια σχετική αναμονή για τις οποιεσδήποτε τελικές αποφάσεις παρθούν για το μέλλον. Αν υπάρξουν ανάλογες ποσότητες με αυτές του οικοπέδου 12 σε κάποιο άλλο οικόπεδο τότε μπορεί να ξεκινήσει η δημιουργία τερματικού με πρώτη φάση την κατασκευή ενός τρένου υγροποίησης.

Χαρακτηριστικό είναι ότι στο Ομάν άρχισαν την κατασκευή του σταθμού υγροποίησης με δύο τρένα και μετά αποφάσισαν για την προσθήκη του τρίτου. Ακολούθως η συμμετοχή εταιρειών όπως η KOGAS, η TOTAL και ENI είναι κάτι περισσότερο από επιβεβλημένη και στην Κύπρο. Ο λόγος είναι η τεχνογνωσία αυτών των εταιρειών στην υγροποίηση φυσικού αερίου αλλά και στη λειτουργία τερματικών υγροποίησης η οποία απουσιάζει αυτή τη στιγμή από την Κύπρο.
 
Δεδομένων των συνθηκών που υπάρχουν η λύση του αγωγού στην Αίγυπτο είναι μια λύση με αρκετό ρίσκο όχι λόγω οικονομικών παραγόντων αλλά λόγω των πολιτικών αναταραχών και της ιστορίας από τη βιομηχανία του πετρελαίου στην Αίγυπτο. Ένας υποθαλάσσιος αγωγός προς την Κρήτη και από εκεί στην Ευρώπη έχει εξαιρετικά υψηλό κόστος κατασκευής αλλά το κύριο του μειονέκτημα είναι ο εγκλωβισμός της Κύπρου μόνο σε μια και μόνο αγορά, αυτής της Ευρώπης.

Εν κατακλείδι και η κατασκευή τερματικού έχει επίσης υψηλό κόστος κατασκευής, αλλά μας δίνει τη δυνατότητα να επιλέξουμε την αγορά που θα κινηθούμε ούτως ώστε να πάρουμε τις καλύτερες δυνατές τιμές. Μας δίνει τη δυνατότητα να καταστούμε πρακτικά ενεργειακός κόμβος στην ανατολική Μεσόγειο. Το παράδειγμα του Ομάν μπορεί να δείξει πως μπορούμε να διαχειριστούμε το δικό μας ΦΑ αλλά και το δικό μας τερματικό υγροποίησης.