Δημοσιονομικό Συμβούλιο: Κίνδυνοι για την οικονομική σταθερότητα

Σημαντικούς κινδύνους, οι οποίοι δυνατόν να απειλήσουν τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών, εντοπίζει στην πρώτη Έκθεση του το Δημοσιονομικό Συμβούλιο.

Με βάση την κατάρτιση του Κρατικού Προϋπολογισμού για το έτος 2015, διαφαίνεται ότι “η Κύπρος έχει καταγράψει σημαντική πρόοδο στην εκπλήρωση των υποχρεώσεων της” όπως αυτές προκύπτουν από το Πρόγραμμα Οικονομικής Προσαρμογής (ΠΟΠ), αναφέρει το Δημοσιονομικό Συμβούλιο και προσθέτει ότι τα μέτρα που έχουν ληφθεί στη βάση του ΠΟΠ για δημοσιονομική εξυγίανση και διόρθωση των στρεβλώσεων στην οικονομία, με εξαίρεση τον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου για την αφερεγγυότητα, τις κατασχέσεις και τις αναγκαστικές πωλήσεις των υποθηκευμένων ακινήτων, “φαίνεται, να αντιμετωπίζουν βραχυπρόθεσμα το δημοσιονομικό κίνδυνο”.

Εντούτοις, σημειώνει, “παραμένουν αρκετοί σημαντικοί παράγοντες / κίνδυνοι οι οποίοι δυνατόν να απειλήσουν τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών”.

Η πρόωρη επαναφορά από την Κυβέρνηση επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής

Η επίτευξη βελτιωμένων δημοσιονομικών αποτελεσμάτων σε σχέση με τα αναμενόμενα, καθώς επίσης και η μικρότερη σε σχέση με την προβλεπόμενη ύφεση στην οικονομία, δυνατόν να δημιουργήσουν πολιτικές πιέσεις για εφαρμογή εντονότερης επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής, η οποία θα επιφέρει αύξηση των κρατικών δαπανών, αναφέρει το Δημοσιονομικό Συμβούλιο.

Επισημαίνει, ωστόσο, ότι οι παράγοντες και οι συνθήκες που πρέπει να ισχύουν ούτως ώστε να έχει θετικό αποτέλεσμα η επεκτατική δημοσιονομική πολιτική, φαίνεται να μην ισχύουν σε μεγάλο βαθμό στην περίπτωση της Κύπρου.

“Η επίτευξη ενός σταθερού περιβάλλοντος που αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση μακροπρόθεσμης ευημερίας, στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στη δημοσιονομική εξυγίανση”, τονίζεται στην Έκθεση και παράλληλα επισημαίνεται ότι “λαμβάνοντας υπόψη το πόσο ανοικτή είναι η κυπριακή οικονομία και το τρέχον επίπεδο του δημοσίου χρέους, το δυνητικά βραχυπρόθεσμο οικονομικό όφελος μέσω μιας επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής θα μπορούσε να ήταν περιορισμένο, αλλά ακόμη και να προκαλούσε περισσότερα προβλήματα στην οικονομία”.

Η μη τήρηση των συμφωνηθέντων στο ΠΟΠ

Το Δημοσιονομικό Συμβούλιο σημειώνει στην Έκθεσή του ότι “παρατηρείται αμφιβολία και καθυστέρηση στην εκπλήρωση δύο προαπαιτούμενων ενεργειών, prior actions, που καταγράφονται στο ΠΟΠ για την καταβολή της επόμενης δόσης χρηματοοικονομικής στήριξης” και πιο συγκεκριμένα στη θέσπιση ενός συνολικού πλαισίου μεταρρύθμισης, για τη θέσπιση κατάλληλων εταιρικών και ατομικών διαδικασιών αφερεγγυότητας και στο νομικό πλαίσιο σε σχέση με τις κατασχέσεις και τις αναγκαστικές πωλήσεις των υποθηκευμένων ακινήτων.

“Το ενδεχόμενο μη εκπλήρωσης των πιο πάνω προαπαιτούμενων ενεργειών από μέρους της Κυπριακής Δημοκρατίας δε θα έχει μόνο άμεσες αρνητικές επιπτώσεις στα δημόσια οικονομικά, αλλά θα αυξήσει σημαντικά την πιθανότητα πραγματοποίησης άλλων δημοσιονομικών κινδύνων”, σημειώνεται στην Έκθεση.

Το συνταξιοδοτικό σύστημα και η γήρανση πληθυσμού

Το Δημοσιονομικό Συμβούλιο εκτιμά ότι οι μέχρι τώρα μεταρρυθμίσεις σε σχέδια συντάξεων στην Κύπρο, “φαίνεται να αντιμετωπίζουν μόνο την άμεση απειλή του συνταξιοδοτικού συστήματος στα δημόσια οικονομικά, όχι όμως και την επάρκεια των συντάξεων που θα παρέχουν και κατ’ επέκταση σε μεσο-μακροπρόθεσμο ορίζοντα την πιθανή απειλή στα δημόσια οικονομικά”.

“Το συνταξιοδοτικό σύστημα της Κύπρου, χρήζει άμεσου επανασχεδιασμού” τονίζεται στην Έκθεση, με την προειδοποίηση ότι “η καθυστέρηση στην μεταρρύθμισή του, θα έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία νέων μακρό-προβλημάτων, αφού σε καμία περίπτωση το κράτος ενδέχεται να επιτρέψει οι συνταξιούχοι να ζουν σε συνθήκες φτώχειας. Ως εκ τούτου, το κόστος της κοινωνικής προστασίας της ομάδας αυτής των πολιτών, και αν δεν ληφθούν έγκαιρα αποτελεσματικά μέτρα, θα επιβαρύνει τα δημόσια οικονομικά και κατά συνέπεια τις μελλοντικές γενεές”.

Συγκεκριμένα το Συμβούλιο θεωρεί ότι είναι “αναγκαίο” να αξιολογηθεί, και αν κριθεί σκόπιμο, (α) να τροποποιηθεί ο τρόπος λειτουργίας του Γενικού Σχεδίου Κοινωνικών Ασφαλίσεων (πόσοι και σε ποιο βαθμό συνεισφέρουν, πόσοι και ποιοι είναι δικαιούχοι ωφελημάτων και σε τι ύψος), (β) να επανεξεταστεί η επενδυτική πολιτική του Ταμείου σε σχέση με τους στόχους και τις αποδόσεις του και (γ) να τηρηθεί συνεχής παρακολούθηση και εποπτεία του.

Σημειώνει επίσης ότι θα πρέπει να ενισχυθεί σημαντικά το εποπτικό και ρυθμιστικό πλαίσιο του συνταξιοδοτικού συστήματος και την ίδια ώρα, λόγω κυρίως της κατάστασης στην οποία βρίσκεται σήμερα το όλο συνταξιοδοτικό σύστημα και ειδικότερα ο δεύτερος και τρίτος πυλώνας (δηλαδή τα Επαγγελματικά Συνταξιοδοτικά Σχέδια και τα Ατομικά ασφαλιστικά συμβόλαια, αντίστοιχα), θα μπορούσε επιπρόσθετα το κράτος να δώσει κίνητρα π.χ. φοροελαφρύνσεις, για να ενθαρρύνει την έγκαιρη αποταμίευση.

Το σύστημα υγείας

Σε σχέση με το υπό σχεδιασμό σύστημα υγείας στην Κύπρο, το Δημοσιονομικό Συμβούλιο τονίζει ότι “θα ήταν σωστό να ληφθούν υπόψη, για σκοπούς ορθής πρακτικής, οι εμπειρίες άλλων χωρών που έχουν εφαρμόσει παρόμοια συστήματα υγείας και τα οποία έχουν αναδείξει κινδύνους όσον αφορά την αποτελεσματικότητα τους και ειδικότερα τις οικονομικές επιπτώσεις που μπορεί να προκύψουν εάν δεν συνυπολογιστούν ορθά οι κίνδυνοι”.

Μάλιστα, η Έκθεση προκειμένου να αναδείξει τον δημοσιονομικό κίνδυνο που πιθανόν να προκύψει από την εφαρμογή ενός σχεδίου υγείας, κάνει αναφορά στο Εθνικό Σύστημα Υγείας στο Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο, όπως αναφέρεται, αναμένεται για το 2014 να παρουσιάσει έλλειμμα ενός δισεκατομμυρίου στερλινών ή 0,7% του ΑΕΠ της χώρας (1.26 δις ευρώ), παρόλο που το όλο σύστημα είναι αναλογικά το ακριβότερο στην ΕΕ.

Ο Δημοσιονομικός Σχεδιασμός

Το Δημοσιονομικό Συμβούλιο θεωρεί σημαντικό βήμα στην προσπάθεια για επίτευξη οικονομικής σταθερότητας, την ετοιμασία της «Έκθεσης Δημοσιονομικών Κινδύνων» από το Υπουργείο Οικονομικών.

“Η προσπάθεια αυτή είναι απαραίτητο να συνεχιστεί και να ενισχυθεί, δεδομένου ότι μερικοί κίνδυνοι, ακόμη και πριν την κορύφωση της τρέχουσας κρίσης, έχουν ήδη πραγματοποιηθεί” όπως αναφέρει.

Κατά την άποψη του Δημοσιονομικού Συμβουλίου, η συγκεκριμένη Έκθεση θα μπορούσε να συμπεριλαμβάνει την πιθανή έκθεση του κράτους στο χρηματοπιστωτικό τομέα, τις υποχρεώσεις νομικών οντοτήτων του ευρύτερου δημόσιου τομέα, τη μη έγκαιρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση και ρύθμιση των συστημάτων υγείας και συνταξιοδότηση.

Οι κύριοι κίνδυνοι που καταγράφονται στη εν λόγω έκθεση είναι οι:

- Αρνητικές μακροοικονομικές εξελίξεις που θα οδηγήσουν σε χαμηλότερο (από τον προβλεπόμενο) ρυθμό ανάπτυξης και κατά συνέπεια θα έχουν αρνητικό αντίκτυπο κατά κύριο λόγο στις επιδόσεις των δημοσίων οικονομικών, της ανεργίας και στο δημόσιο χρέος

- Καταβολή ποσών που αφορούν κυβερνητικές εγγυήσεις που δόθηκαν προς τρίτους

- Διαγραφή ποσών που αφορούν κυβερνητικά δάνεια

- Καταβολή ποσών από πιθανές δικαστικές αποφάσεις που είναι σε εκκρεμότητα εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας

- Η αποσταθεροποίηση του χρηματοπιστωτικού τομέα

- Αρνητικές οικονομικές επιδόσεις των οντοτήτων δημοσίου δικαίου, των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα

- Πολιτικός κίνδυνος

- Κίνδυνοι αύξησης χρέους