Ποια τα σημερινά δεδομένα στην αγορά των υδρογονανθράκων

Πριν από μερικά χρόνια όταν και ξεκινούσε η συζήτηση για τους υδρογονάνθρακες αρκετοί ήταν αυτοί που δεν πίστευαν στην ύπαρξη τους.  Κατάσταση η οποία υπάρχει ακόμη και σήμερα άλλωστε. Το παράδοξο ωστόσο είναι στην ελπίδα που έχει ο λαός για τους υδρογονάνθρακες που τους αντιμετωπίζει ως μια διέξοδο από την οικονομική κρίση. Αυτό εντοπίζεται κυρίως στον μεγάλο αριθμό Κυπρίων που σπουδάζουν και προσπαθούν να ενταχθούν στην βιομηχανία της ενέργειας. Υπάρχει όμως και μια εντύπωση πως σε όλο αυτό τον σχεδιασμό υπάρχει καθυστέρηση, όχι μόνο ως προς την παραγωγή φυσικού αερίου από το οικόπεδο Αφροδίτη, αλλά και από τις ερευνητικές γεωτρήσεις για τα υπόλοιπα οικόπεδα. Είναι δικαιολογιμένη όμως αυτή η εντύπωση ή όχι;

Μετά την πρώτη ερευνητική γεώτρηση της Noble Energy και τα αποτελέσματά της τον Δεκέμβριο του 2011 υπήρξε η αρχική ευφορία για τεράστια κοιτάσματα στη κυπριακή ΑΟΖ. Η ευφορία αυτή συνεχίστηκε και μετά από τον δεύτερο γύρο αδειοδοτήσεων, κατά τον οποίο εταιρείες κολοσσοί κέρδισαν μερικά από τα οικόπεδα μας. Χαρακτηριστική είναι η αντίδραση Ισραηλινών οι οποίοι αναφερόμενοι στα δικά τους κοιτάσματα κατηγόρησαν την κυβέρνηση του Ισραήλ για την αποτυχία να προσελκύσει τέτοιες μέγαλες εταιρείες. Γιατί δεν είναι μόνο οι εταιρείες που κέρδισαν τα εν λόγω οικόπεδα, αλλά και αυτές που πλειοδότησαν για να τα κερδίσουν με αρκετές από αυτές να είναι κυρίαρχες στον τομέα αυτό.

Στη συνέχεια την ευφορία διαδέχτηκε η απορία γιατί δεν προχώρησαν οι εταιρείες στην άμεση εκμετάλλευση των οικοπέδων τους αλλά και τα αποτελέσματα της δεύτερης ερευνητικής γεώτρησης για το οικόπεδο 12.  Όσο αφορά τα αποτελέσματα του οικοπέδου 12 κρίνονται ως αρκετά ενθαρρυντικά από την βιμηχανία του πετρελαιού παρά την απογοήτευση της κοινής γνώμης (απόρροια της εκτίμησης προς τα κάτω της ποσότητας Φ.Α)

Όσον αφορά την ανάπτυξη των υπόλοιπων οικοπέδων η αργογοπορία που παρατηρείται οφείλεται κυρίως σε δυο παράγοντες:
Πρώτος και κυριότερος είναι το ρίσκο που αναλαμβάνει η οποιαδήποτε εταιρεία. Δεν μπορεί με την επικύρωση να ξεκινήσει αμέσως γεωτρήσεις. Χρειάζεται να γίνει λεπτομερής ανάλυση των δεδομένων έτσι ώστε να τρυπήσουν στο κατάλληλο σημείο και να έχουν επιτυχή αποτελέσματα για να προσελκύσουν επενδυτές για τα περεταίρω έργα τους. Σε αυτό έρχεται να προστεθεί το κόστος ενοικίασης πλατφόρμας που ανέρχεται περίπου στις $500.000 την ήμερα. Η τιμή αυτή είναι ΑΜΕΣΑ συνδεδεμένη με την τιμή του πετρελαίου. Σε περίπτωση πτώσης της τιμής του πετρελαίου τότε η τιμή θα μειωθεί αλλά κυρίως θα αυξηθεί η διαθεσιμότητα. Έχοντας υπόψη πως η τιμή είναι περίπου σταθερή τα τελευταία χρόνια στα $100/ βαρέλλι (σε υψηλά επίπεδα) τότε αντιλαμβάνεται κανείς τον χρόνο αναμονής για μια πλατφόρμα που μπορεί να κυμαίνεται μεταξύ δύο και τριών χρόνων.

Ένας άλλος παράγοντας είναι η  συχνή αλλαγή υπουργών εμπορίου τα τελευταία έξι χρόνια. Απλά να αναφέρουμε πως έγιναν τέσσερεις αλλαγές υπουργών με διαφορετική φιλοσοφία. Αυτό έχει αναπόφευκτα επιφέρει καθυστερήσεις που οφείλονται κυρίως στο πολιτικό μας σύστημα. Η σταθερότητα στη βιομηχανία του πετρελαίου είναι πολύ σημαντική και αυτό φάνηκε ξεκάθαρα στην περίπτωση του δημοψιφησματος της Σκωτίας, όπου οι εταιρείες τάχθηκαν ανοιχτά υπέρ της παραμονής στο Ηνωμένο Βασίλειο για να αποφύγουν την αποσταθεροποίηση. Σε αυτό προστίθεται και η αλλαγή -αρκετές φορές- στη δομή και διάκριση εξουσιών της εκάστοτε κρατικής εταιρείας υδρογονανθράκων (όπως και αν αυτή ονομάζεται).

Όσον αφορά το σήμερα, με την έναρξη γεωτρήσεων από την E.N.I ευελπιστούμε στην ύπαρξη νέων κοιτασμάτων που θα καταστήσουν ένα τερματικό βιώσιμο με αποκλειστικά δικά μας κοιτάσματα. Ενώ το Ισραήλ συνεχίζει να μην έχει αποφασίσει τι θα κάνει με τα δικά του κοιτάσματα είναι ηλίου φαεινότερο πως η εχθροπραξίες στη Λωρίδα της Γάζας τους ωθούν σε ένα τερματικό στην Κύπρο. Βεβαίως εάν κι εμείς με τη σειρά μας παρέχουμε τη σταθερότητα που χρειάζεται. Χώρες όπως η Αίγυπτος, η Ιορδανία και ο Λίβανος επισης ενδέχεται να συνεργαστούν μαζί μας για να αναπτύξουμε το χερσαίο τερματικό.  

Από τις δυο κρίσεις που υπάρχουν αυτή τη στιγμή εμείς μπορούμε και πρέπει να βγούμε κερδισμένοι. Από την κρίση Ρωσίας-Ουκρανίας μπορούμε να αποτελέσουμε ένα νέο πάροχο ΦΑ στην Ευρωπή (όπως και η ίδια ζητά) και από την κρίση στη Λωρίδα της Γάζας να δείξουμε πως για το Ισραήλ το χερσαίο τερματικό στην Κύπρο είναι η πιο φθηνή και αξιόπιστη λύση.

Στις λύσεις που φαίνεται να έχουμε ενώπιον μας φαίνεται πως βρισκόμαστε σε μονόδρομο. Ένας αγωγός από την Αίγυπτο προς το δικό της τερματικό φαίνεται να εγκαταλείπεται σιγά-σιγά λόγω της έκρυθμης κατάστασης αλλά και του ρίσκου που ευρύτερα υπάρχει.

Στη λύση του πλωτού τερματικού, που είναι μια καλή λύση υπάρχουν δυο-τρία μεγάλα μειονεκτήματα:
Η απουσία τεχνογνωσίας, το υψηλό κόστος εν συκρίση με τη δυναμικότητά του και τέλος ο χρόνος κατασκευής του αφού δεν υπάρχουν ελεύθερα στην αγορά και θα πρέπει να γίνει μια νεα παραγγελία σε εξειδικευμένα ναυπηγεία με χρόνο αναμονής τα τρία χρόνια.

Είναι επίσης σημαντικό να αναφερθεί το πλάνο ανάπτυξης που κατέθεσαν στο Ισραήλ οι εταιρείες (με μια από αυτές να είναι η Noble) που δραστηριοποιούνται στο Λεβιάθαν για μια επένδυση $6.5 δισ. Αν και δεν έχουν γίνει γνωστά πολλά στοιχεία, πληροφορίες αναφέρουν πως η πρόταση υπαγορεύει ανάπτυξη του κοιτάσματος και χρησιμοποίηση πλωτής μονάδας παραγωγής,αποθήκευσης και ξεφόρτωσης για την πρώτη φάση του κοιτάσματος (όχι όμως υγροποίησης). Η μονάδα θα είναι συνδεδεμένη με αγωγό που θα στέλνει το φυσικό αέριο στο Ισραήλ. Η παραγωγή αναμένεται να ξεκινήσει το 2018. Το έργο αυτό χαρακτηρίζεται ως υψηλού κόστους με τους Ισραηλινούς να αντιπαραβάλλουν τη δυνατότητα εξαγωγής με αγωγό απευθείας σε γειτονικές χώρες (Ιορδανία,Αίγυπτο,Τουρκία). Εδώ δεν γίνεται αναφορά για υγροποίηση του σε αυτή την πρώτη φάση, αλλά ίσως σε επόμενη φάση κατά την οποία θα αναζητηθούν αγοραστές που βρίσκονται σε πιο μεγάλες αποστάσεις.

Κρίνοντας τα πιο πάνω, φαίνεται ότι δεν υπήρξε μεγάλη καθυστέρηση που να δικαιολογεί τις ανησυχίες του κόσμου. Η βιομηχανία αυτή λόγω του υψηλού ρίσκου (μια αποτυχία συνεπάγεται κόστος περίπου $50 εκ) κινείται με αρκετά αργούς ρυθμούς έτσι ώστε να είναι σίγουρη για κάθε κίνηση της και να έχει μελετήσει όλα τα ενδεχόμενα πρωτίστως.

Τέλος, όσο αφορά το άμεσο μέλλον (2-3 χρόνια) δεν πρέπει να αναμένεται ραγδαία ανάπτυξη και μεγάλα έργα στο τομέα αυτό. Αναμένεται ωστόσο να υπάρξει εξερεύνηση αρκετών οικοπέδων και επιβεβαίωση κοιτασμάτων που θα μας δώσει μια καλή εικόνα για το τι θα αναμένουμε στα επόμενα χρόνια από την εν λόγω βιμηχανία στον τόπο μας. Θα φανούν επίσης και οι κινήσεις των χωρών της γύρω περιοχής κατά πόσο ενδιαφέρονται να αξιοποιήσουν ενα δικό μας τερματικό.