Κύπρος-Ιρλανδία διαφορές και ομοιότητες

Η σημασία και η λειτουργία των Δημοσιονομικών Συμβουλίων παρουσιάστηκαν σε εκδήλωση που συνδιοργάνωσαν το Δημοσιονομικό Συμβούλιο Κύπρου με την Εταιρεία Κυπριακών Οικονομικών Μελετών (Cyprus Economic Society), στο Υπουργείο Οικονομικών, στις 6/10/2014, με κύριο ομιλητή τον Δρ. Donal Donovan, μέλους του ΔΣ του Irish Fiscal Advisory Council. Κύριο θέμα της παρουσίασης ήταν η «Διατήρηση της δημοσιονομικής σταθερότητας και ο ρόλος των Δημοσιονομικών Συμβουλίων - Παραλληλισμοί μεταξύ Ιρλανδίας και Κύπρου».

Πέραν της διαχρονικής αύξησης του δημόσιου χρέους οι δημοσιονομικές ανισορροπίες και η τάση για εμφάνιση και διατήρηση δημοσιονομικών ελλειμμάτων μπορούν να οδηγήσουν στην εκδήλωση κρίσεων παρόμοιων με αυτήν που αντιμετωπίζουμε σήμερα, στην Ιρλανδία και στην Κύπρο. Παρόλο που σε καμιά χώρα τα δημοσιονομικά συμβούλια δεν ασκούν δημοσιονομική πολιτική, ωστόσο, σύμφωνα με τον κ. Donovan, μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη βελτίωση της αξιοπιστίας και της διαφάνειας της δημοσιονομικής πολιτικής και να αυξήσουν το βαθμό της δημοσιονομικής πειθαρχίας.

Σύμφωνα με τον κ. Donovan η δημιουργία των θεσμών αυτών, ακόμα και η ενίσχυση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, δεν αποτελούν εγγύηση για την αποτροπή ανάλογων δημοσιονομικών κρίσεων και εκτροχιασμών  όπως αυτών που βιώνουμε σήμερα σε διάφορες χώρες της Ευρωζώνης. Όπως τονίστηκε, καθοριστικοί παράγοντες για την αποτροπή τέτοιων δημοσιονομικών κρίσεων είναι η διατήρηση της ανεξαρτησίας του θεσμού, η παροχή των κατάλληλων πόρων και εξουσιών, αλλά και η συμπεριφορά, συμπεριλαμβανομένων των ενεργειών και της προσφοράς του ιδίου του θεσμού καθώς η αντιμετώπιση του από την κοινωνία και όλους τους θεσμούς του Κράτους.

Κατά την εκδήλωση ο κ. Donovan,  παρέθεσε τους κύριους λόγους που οδήγησαν στην οικονομική κρίση που αντιμετώπισε η Ιρλανδία, που σε μεγάλο βαθμό είναι οι ίδιοι που προκάλεσαν την κρίση στην Κύπρο, καθώς επίσης και την πορεία της Ιρλανδίας στην εφαρμογή του Προγράμματος Οικονομικής Προσαρμογής κατά την περίοδο 2010-2013. Αξίζει να σημειωθεί ότι, ιδιαίτερη αναφορά έγινε στον τρόπο που η Ιρλανδία αντιμετώπισε την τραπεζική κρίση και το μεγάλο μέγεθος των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Με βάση το μέγεθος του προβλήματος που αντιμετώπιζε ο δημοσιονομικός και ο χρηματοπιστωτικός τομέας, η Ιρλανδία επέλεξε να αντιμετωπίσει το πρόβλημα με τη δημιουργία της Κρατικής Ιρλανδικής εταιρείας διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων (μη εξυπηρετούμενων δανείων), ΝΑΜΑ.

Όπως αναφέρθηκε, σε πρώτη φάση η λειτουργία της ΝΑΜΑ, αφορούσε στην απόκτηση και μεταφορά πάνω από 71 δις. ευρώ σε περιουσιακά στοιχεία (δάνεια) που περιλαμβάνουν περίπου 850 οφειλέτες, με περισσότερα από 11.000 δάνεια που εξασφαλίζονται από 16.000 ακίνητα. Κατά μέσο όρο η αξία του περιουσιακού στοιχείου (υπόλοιπο δανείου) ανά οφειλέτη, προσέγγισε τα 83 εκατομμύρια ευρώ.   Όπως εξήγησε ο κ. Donovan, στην εταιρεία αυτή (ΝΑΜΑ) μεταφέρθηκαν κυρίως τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια του κατασκευαστικού τομέα, ενώ σχεδόν όλα τα οικιστικά δάνεια παρέμειναν στις τράπεζες και «λόγω της ευαισθησίας της χώρας σε θέματα κύριας κατοικίας δεν έγινε σχεδόν καμία έξωση από τις τράπεζες».  

H Κύπρος και η Ιρλανδία είχαν διαφορετικές διαθέσιμες επιλογές όσον αφορά στην μέθοδο στήριξης του χρηματοπιστωτικού συστήματος λαμβάνοντας υπόψη τα δημοσιονομικά μεγέθη της κάθε χώρας. Στην Κύπρο η διάσωση του χρηματοπιστωτικού τομέα έγινε με την συνεισφορά των καταθετών των εμπορικών τραπεζών που αντιμετώπιζαν πρόβλημα (Bail in) ενώ στην περίπτωση της Ιρλανδίας με κρατική στήριξη (Βail out). «Σε αυτές τις περιπτώσεις οι επιλογές είναι επώδυνες» διευκρίνισε ο κ. Donovan, «στην Ιρλανδία χρησιμοποιείται το παράδειγμα της Κύπρου για να ασκηθεί κριτική κατά της λύσης που επιλέχθηκε και στην Κύπρο το αντίστροφο». Παρ΄ όλο που στην Κύπρο τα δημόσια οικονομικά δεν έχουν επιβαρυνθεί στον ίδιο βαθμό, όπως στην περίπτωση της Ιρλανδίας, από την διαδικασία στήριξης του χρηματοπιστωτικού συστήματος, και στις δύο χώρες το δημόσιο χρέος υπολογίζεται να ανέλθει λίγο πάνω από το 120% του ΑΕΠ.

Ο κ. Donal Donovan είναι σήμερα Επίκουρος Καθηγητής στο Πανεπιστήμιου του Limerick και Επισκέπτης Λέκτορας στο Trinity College του Δουβλίνου. Υπήρξε μέλος των ομάδων που ετοίμασαν  το Μάιο του 2010, την Έκθεση για τον Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας της Ιρλανδίας και την Έκθεση της Επιτροπής Nyberg, τον Απρίλιο του 2010,  σχετικά με την ιρλανδική τραπεζική κρίση.  Ο κ. Donovan εργάστηκε στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο από το 1977 μέχρι το 2005,όπου αφυπηρέτησε ως Αναπληρωτής Διευθυντής. Κατά τη διάρκεια της καριέρας του στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, εργάστηκε στενά με πολλές χώρες που αντιμετώπισαν οικονομικές κρίσεις. Είναι κάτοχος διδακτορικού τίτλου σπουδών από το University of British Columbia και πτυχίου από Trinity College Dublin. Είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Δημοσιονομικού Συμβουλίου της Ιρλανδίας.