Στο σκαμνί βάζει η ΕΕ Ιρλανδία, Ολλανδία και Λουξεμβούργο

Το θέμα της «δίκαιης» εταιρικής φορολογίας, της φορολόγησης δηλαδή των κερδών στις χώρες που δραστηριοποιούνται και κατ’επέκταση διεξάγουν τις εργασίες τους μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες, φαίνεται να παίρνει νέα τροπή μετά και την απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να διεξάγει έρευνα στο φορολογικό σύστημα της Ιρλανδίας, της Ολλανδίας και του Λουξεμβούργου και πιο συγκεκριμένα στο σύστημα φορολογικών γνωματεύσεων (tax rulings) των υπό εξέταση χωρών.  Όπως προκύπτει, οι χώρες αυτές σε μια προσπάθεια να προσελκύσουν τις εταιρείες αυτές φαίνεται να έχουν δώσει γραπτές διαβεβαιώσεις, προσφέροντας τους τη δυνατότητα να φορολογηθούν με συντελεστές πολύ χαμηλότερους από αυτούς που κανονικά θα καλούνταν να πληρώσουν.

Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα της Apple, η οποία κατάφερε να γλυτώσει μέσα σε ένα μόνο χρόνο (2012) 9 δισεκατομμύρια δολάρια σε φόρους (που κανονικά θα οφείλονταν στην Αμερική), πληρώνοντας πραγματικό εταιρικό φόρο της τάξης του 2% στην Ιρλανδία αντί του 35% που θα πλήρωνε στην Αμερική. Ένα άλλο τρανταχτό παράδειγμα αφορά την Google και την αλυσίδα Starbucks αφού σύμφωνα με τα στοιχεία που είδαν το φως της δημοσιότητας πενιχρά εώς και μηδαμινά είναι τα ποσά που πληρώθηκαν σε φορολογίες από τις εν λόγω εταιρείες στη Βρετανία τα τελευταία χρόνια, σε σύγκριση με τις πωλήσεις τους που ανέρχονται σε δισεκατομμύρια.

Στη προκειμένη περίπτωση με ευέλικτους φορολογικούς σχεδιασμούς, τα κέρδη που πρόεκυπταν από τις πωλήσεις στη Βρετανία χρεώνονταν υπό μορφή δικαιωμάτων (royalties) και τόκων (interest) στις θυγατρικές τους εταιρείες στην Ιρλανδία και Ολλανδία αντίστοιχα, οι οποίες βασιζόμενες στις γραπτές γνωματεύσεις που φαίνεται να έχουν λάβει, υπόκειντο σε φορολογία κατά πολύ χαμηλότερη από αυτή που κανονικά θα οφειλόταν.  Ανάλογο ρόλο φαίνεται να διαδραματίζει και το Μεγάλο Δουκάτο του Λουξεμβούργου, σύμφωνα με την έρευνα που διεξάγεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αφού παρά το δυσανάλογα μικρό του μέγεθος, το Λουξεμβούργο έχει καταφέρει να αποτελεί σήμερα την έδρα πολλών και μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών όπως π.χ η Amazon.

Συνοψίζοντας τα πιο πάνω, μπορεί κάποιος εύκολα να καταλάβει τους λόγους και την επιμονή των G8 και πιο συγκεκριμένα του Αμερικανού προέδρου και του Βρετανού πρωθυπουργού όταν κόπτονται να πατάξουν τον αθέμιτο φορολογικό ανταγωνισμό, προτάσσοντας το λάβαρο της «δίκαιης» φορολογίας και της φοροδιαφυγής.

Τους ασκούς του Αιόλου, για να καταφέρουν οι πολυεθνικές εταιρείες με δραστηριότητες εκτός Αμερικής να διαφύγουν της φορολόγησης των κερδών τους στην Αμερική, έδωσε το ίδιο το κογκρέσο όταν επί διακυβέρνησης Κλίντον, ψήφισε κανονισμούς οι οποίοι επιτρέπουν και στις ξένες εταιρείες αμερικανικών συμφερόντων καθώς και των θυγατρικών τους, να επιλέξουν το φορολογικό τους καθεστώς (check the box).  Αν θα θεωρούνται δηλαδή εταιρείες με νομική υπόσταση (corporations) ή διαφανείς οντότητες χωρίς νομική υπόσταση (disregarded entities).  
Αυτό ήταν η ευκαιρία που περίμεναν οι πολυεθνικές ώστε να μην θεωρηθούν τα κέρδη τους ως συνδεδεμένα και κατά συνέπεια φορολογητέα στην Αμερική (subpart F).  Ως αποτέλεσμα, τα κέρδη που προκύπτουν εκτός Αμερικής μπορούν να διαφύγουν φορολογίας (στην Αμερική) μέχρι τη στιγμή που οι εταιρείες αυτές θα αποφασίσουν να επαναπατρίσουν τα κεφάλαια αυτά. Εκτιμάται ότι οι εταιρείες αυτές έχουν αποθεματικά σήμερα εκτός Αμερικής που φτάνουν μέχρι και 1.8 τρισεκατομμύρια δολάρια.

Ο αντίκτυπος της πιο πάνω φορολογικής «τρύπας», δεν άφησε ανεπηρέαστες και τρίτες χώρες με παραδοσιακά ψηλούς φορολογικούς συντελεστές όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Αγγλία, αφού με τους κατάλληλους φορολογικούς σχεδιασμούς, τα εισοδήματα που προκύπτουν από τις δραστηριότητες των πολυεθνικών εταιρειών σε χώρες με ψηλούς φορολογικούς συντελεστές μπορούσαν εύκολα και προπάντων νόμιμα να μεταφερθούν σε χώρες με μηδενικούς (Caymans) ή χαμηλούς πραγματικούς φορολογικούς συντελεστές όπως η Ιρλανδία, η Ολλανδία και το Λουξεμβούργο.

Εύλογα κάποιος μπορεί να διερωτηθεί γιατί το κογκρέσο και ο σημερινός κάτοικος του Λευκού Οίκου δεν διορθώνουν νομοθετικά την κατάσταση, κλείνοντας οριστικά το θέμα αυτό.  Η απάντηση και πάλι δεν θα εκπλήξει. Τα πανίσχυρα λόμπυ των πολυεθνικών εταιρειών που επωφελούνται από τη σημερινή κατάσταση, φροντίζουν για δεκαετίες να εξαφανίζουν το θέμα αυτό από κάθε ατζέντα και κάθε συζήτηση της επιτροπής οικονομικών του κογκρέσου.

Δεν θα αργήσει η μέρα που και ο σημερινός Αμερικανός πρόεδρος θα συνειδητοποιήσει ότι πολύ δύσκολα μπορεί κάποιος να κλείσει φορολογικές τρύπες και να διορθώσει λάθη τα οποία αποβαίνουν προς όφελος των πανίσχυρων πολυεθνικών εταιρειών. Στο ίδιο συμπέρασμα είχε άλλωστε καταλήξει και ένας προκάτοχος του, ο Βενιαμίν Φραγκλίνος το 1937.